Giáo viên trong một buổi tập huấn chương trình giáo dục phổ thông mới - Ảnh: VĨNH HÀ

Cụ thể, bài giảng của giáo viên bao gồm các hoạt động: xác định vấn đề, nhiệm vụ học tập; hình thành kiến thức mới; luyện tập và vận dụng. Trong đó, ở phần hoạt động, văn bản trên đưa ra các bước: giao nhiệm vụ học tập, thực hiện nhiệm vụ, báo cáo thảo luận và kết luận đánh giá.

Khó, khổ, áp lực...

Một phó hiệu trưởng ở quận Nam Từ Liêm (Hà Nội) cho biết cô nghiên cứu kỹ về phương pháp tư duy trong dạy học theo định hướng mới và thấy "hướng dẫn của bộ là tài liệu tham khảo rất tốt" nhưng giáo viên kêu khó, khổ, áp lực chính là ở cách triển khai.

"Văn bản ban hành vào đầu học kỳ 2 năm học trước và ngay lập tức giáo viên bị chỉ đạo phải soạn giáo án 4 bước, trong khi giáo viên có rất nhiều việc phải làm và thường xuyên phải mang việc về nhà làm thêm. Yêu cầu đổi mới thì phải chấp hành nhưng chỉ đạo không hợp lý sẽ nảy sinh đối phó. 

Nhiều người chỉ làm để kiểm tra, báo cáo mà không làm với tâm thế để thay đổi cách dạy học, để chất lượng dạy học tốt hơn. Nhiều giáo viên có năng lực chủ quan cho rằng mình không cần giáo án cũng dạy tốt nên việc soạn giáo án 4 bước đối với họ chỉ là cách hành giáo viên, là việc hình thức, giả dối" - cô phó hiệu trưởng chia sẻ.

Còn một giáo viên ở Hải Phòng nói: "Nội dung dạy học theo hướng giao việc để học sinh tự làm, giáo viên đứng sau hướng dẫn là những điều tôi và nhiều đồng nghiệp đã làm. Nhưng trong một thời gian ngắn lại yêu cầu chúng tôi phải soạn lại giáo án 4 bước, trong đó có những điều không cần thiết chỉ để kiểm tra, thì tôi thấy không hợp lý. 

Nó không tốt gì cho việc đổi mới giáo dục hay chất lượng dạy học. Bộ nói giáo viên có thể sáng tạo, nhưng khi chúng tôi bị áp kiểm tra giáo án đủ các bước ở tất cả các bài, ai không đáp ứng sẽ bị khiển trách thì sao?".

Tại TP.HCM, nhiều giáo viên sau khi tập huấn chương trình giáo dục phổ thông mới cũng hoang mang về công văn 5512 của Bộ GD-ĐT. "Trong chương trình tập huấn, chúng tôi có tiếp cận với công văn 5512 và sau đó phải làm bài thu hoạch theo định hướng đổi mới này. Thực sự là rất nhiêu khê nếu soạn giáo án theo đúng yêu cầu của 5512. Tất cả các bước chúng tôi đều phải liệt kê ra theo từng mục, từng ý..." - cô N.T.H.N., giáo viên môn văn ở TP.HCM, cho biết.

Tương tự, một giáo viên khác cũng kể: "Mới chỉ là bài thu hoạch và mới chỉ là giáo án của một bài dạy mà chúng tôi phải sửa đi sửa lại, phải liệt kê tất cả các ý trong bài dạy vào giáo án. Như vậy là không cần thiết. Khi vào năm học mới, chúng tôi phải dạy nhiều khối lớp khác nhau, nhiều bài khác nhau mà soạn giáo án theo đúng các bước, các mục của 5512 thì sẽ mất rất nhiều thời gian và công sức, gây áp lực cho giáo viên. Và chúng tôi hỏi nhau nếu cứ dạy theo hướng đổi mới nhưng soạn giáo án như cũ thì có được không?".

"Dạy cách mới không thể soạn theo cách cũ"

Trong khi đó, ThS Nguyễn Viết Đăng Du - giáo viên môn sử Trường THPT Lê Quý Đôn, Q.3, TP.HCM - lại nhận định: "Tôi nghĩ việc giáo viên bức xúc vì công văn 5512 là vì chưa nắm được tinh thần của nó. Nguyên nhân chính là công tác tập huấn chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Bản thân tôi và đa số đồng nghiệp đều được tập huấn online, chỉ một số rất ít giáo viên cốt cán mới được tập huấn trực tiếp. 

Sau tập huấn, tôi làm kế hoạch bài dạy theo hướng dạy học theo dự án và được chấm đạt. Tuy nhiên, đồng nghiệp của tôi ở quận khác cũng làm tương tự như tôi nhưng lại bị giáo viên cốt cán ở quận đó chấm chưa đạt, phải sửa lại".

Mặc dù vậy, ông Du lại cho rằng: "Nếu dạy học theo hướng đổi mới thì nhất thiết phải soạn giáo án theo 5512, chứ không thể làm theo mẫu cũ. Lúc đầu, bản thân tôi thấy cũng hơi rối nhưng khi mình hiểu đúng được tinh thần của nó thì thực hiện cũng ổn thôi. Cái chính vẫn là tập huấn sao cho giáo viên hiểu và làm đúng".

Cô Nguyễn Thị Nhiếp - hiệu trưởng Trường THPT Yên Hòa (Hà Nội), người có kinh nghiệm quản lý khi triển khai thí điểm kế hoạch giáo dục nhà trường từ 8 năm trước và hiện thí điểm kế hoạch giáo dục nhà trường - cho rằng văn bản 5512 không khó hiểu, khó làm, cứng nhắc; nhưng khi triển khai trên cả nước trong bối cảnh chưa có nhiều giáo viên được tập huấn trực tiếp về modul 4 - xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường trong chương trình giáo dục phổ thông mới - thì cần có lộ trình, thời gian để tiếp nhận, chuyển đổi...

Bộ GD-ĐT: soạn cho nhiều tiết!

Một tiết học mà giáo viên giao việc cho học sinh tự làm theo chương trình mới - Ảnh: VĨNH HÀ

Ông Nguyễn Xuân Thành - vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ GD-ĐT) - nhấn mạnh kế hoạch bài giảng của giáo viên không phải soạn cho một tiết mà cho nhiều tiết học trong chương trình giáo viên phụ trách. Do đó, không phải tiết nào cũng bắt buộc thực hiện tất cả các hoạt động và các bước trong một hoạt động. Giống như yêu cầu hình thành phẩm chất, năng lực, người học sẽ thẩm thấu trong cả tiến trình dạy học của một năm học chứ không phải bài giảng nào cũng đưa đầy đủ các yêu cầu cần đạt đối với học sinh về năng lực, phẩm chất.

Nhưng về 4 bước trong một hoạt động học, đã có những hiệu trưởng, giáo viên cho rằng "tại sao là 4 bước mà không phải 3 hay 5? Nếu chúng tôi thực hiện 5 bước nhưng vẫn đảm bảo đúng định hướng đó thì sao?".

Ông Xuân Thành lý giải: "Từ văn bản hướng dẫn các tổ chuyên môn hoàn toàn có thể thảo luận đưa ra cách làm cụ thể. Và mỗi giáo viên được chủ động lựa chọn cách thực hiện bài giảng khác nhau theo tiến trình đã thống nhất trong tổ chuyên môn (lựa chọn học liệu, thiết bị, hệ thống câu hỏi đề gợi mở, giao việc cho học sinh, hình thức thực hành, thí nghiệm, trải nghiệm, yêu cầu về sản phẩm học tập)".

Ông Nguyễn Xuân Thành khẳng định việc yêu cầu giáo viên hoàn thành soạn giáo án cho cả học kỳ, cả năm là không đúng tinh thần chỉ đạo của Bộ GD-ĐT. Giáo viên cần có thời gian nghiên cứu, thảo luận, chuyển đổi để hiểu đúng hướng và suy nghĩ thiết kế cho mình kế hoạch dạy học riêng trên tiến trình chung đã thống nhất trong tổ bộ môn.

Ông Thành cũng chia sẻ bản thân ông đã giải đáp trực tiếp cho nhiều giáo viên, trong đó có những người đã soạn 1 bài giảng đến 15 trang nhưng khi hiểu vấn đề họ xử lý lại chỉ còn 4 - 5 trang.

"Mỗi giáo viên sẽ phải chịu trách nhiệm với cả trăm học sinh trong một năm học. Khích lệ chủ động, sáng tạo nhưng không có nghĩa là để giáo viên lên lớp dạy gì cũng được, không có ai kiểm tra. Nhất là khi cần phải chuyển hướng, nắn chỉnh cách tư duy, cách làm của hàng triệu giáo viên đi theo mục tiêu đổi mới. Vì thế, quy định khung đối với kế hoạch dạy học của giáo viên là cần thiết. Nhưng nếu thực sự hiểu thì sẽ thấy quy định không giống văn mẫu như nhiều người đang hiểu" - ông Thành nói.

​Soạn và kiểm tra giáo án: cần hay không?

TTO - Câu chuyện phòng GD-ĐT một huyện tại Thanh Hóa quy định giáo án phải viết tay hay việc soạn giáo án theo mẫu, soạn giáo án điện tử lâu nay đã đặt ra các câu hỏi tưởng như không cần trả lời.