Trong khi các nền kinh tế phương Tây bắt đầu sôi động trở lại, nhiều nền kinh tế châu Á đang chứng kiến làn sóng dịch bệnh Covid-19 mới với chiến dịch tiêm vaccine mới chỉ đang ở giai đoạn đầu. Điều này gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu , có nguy cơ đẩy giá cả leo thang và đe dọa sự phục hồi hậu đại dịch Covid-19.
Đợt bùng phát dịch bệnh tại một trong những cảng biển đông đúc nhất thế giới ở miền Nam Trung Quốc đã gây gián đoạn nghiêm trọng hoạt động vận chuyển hàng hóa toàn cầu. Trong khi đó, đợt bùng phát dịch tại nhiều công ty sản xuất bán dẫn quan trọng ở Đài Loan và Malaysia đang làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng chip toàn cầu, ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động sản xuất của ngành ôtô cũng như các ngành công nghệ.
ĐỢT BÙNG DỊCH GIỮA "THỜI ĐIỂM MONG MANH"
Trong phần lớn năm 2020, Trung Quốc, Đài Loan và nhiều nền kinh tế châu Á kiểm soát đại dịch tốt hơn và chịu ít tác động kinh tế hơn so với Mỹ và châu Âu. Tuy nhiên, khi tỷ lệ tiêm chủng vaccine ở phương Tây tăng lên, các chính phủ đã bắt đầu nới lỏng các hạn chế và đưa nền kinh tế dần phục hồi.
Trong khi đó, nỗ lực tiến đến trạng thái miễn dịch cộng đồng Covid-19 tại châu Á đang theo sau phương Tây và các chính phủ chủ yếu áp dụng các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt hơn mỗi khi có đợt dịch bệnh bùng phát. Tuy nhiên, Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp.
Hơn hai tháng qua, Thái Lan chứng kiến đợt bùng phát dịch bệnh mới tồi tệ nhất từ trước đến nay. Việt Nam cũng đang trải qua đợt bùng dịch mới, đặc biệt tại tỉnh có nhiều khu công nghiệp lớn.
Theo các nhà phân tích, tỷ lệ tiêm chủng vaccine thấp khiến châu Á có thể tiếp tục phải duy trì các biện pháp giãn cách xã hội, hạn chế đi lại, gây xáo trộn hoạt động sản xuất và kìm hãm chi tiêu tiêu dùng.
“Điều này diễn ra đúng thời điểm thực sự mong manh khi chúng ta vừa mới bắt đầu chứng kiến sự phục hồi trong thương mại toàn cầu”, Nick Marro, nhà phân tích trưởng về thương mại tuần cầu tại Economist Intelligence Unit nhận định.
Cảng Yantian tại Thâm Quyến, Trung Quốc - Ảnh: Reuters
Tại cảng container Yantian ở thành phố Thâm Quyến, Trung Quốc, chùm ca bệnh Covid-19 của các công nhân bến cảng đã khiến hoạt động tại đây đình trệ, gây áp lực lớn với ngành vận tải biển quốc tế vốn đang phải vật lộn với tình trạng thiếu container rỗng và tắc nghẽn kéo dài cả tuần do sự cố tại kênh đào Suez hồi tháng 3.
Theo các hãng môi giới vận tải, tại cảng Yantian, nhiều tàu đã phải đợi tới hai tuần để nhận hàng và gần 160.000 container đang chờ được bốc dỡ. Theo Chỉ số Freightos Baltic, từ đầu năm, giá vận chuyển một container 40 feet đến bờ Tây của Mỹ đã tăng 63% lên 6.341 USD và tăng gấp hơn ba lần so với một năm trước.
Trong năm ngoái, Yantian xử lý lượng hàng hóa nhiều hơn gần 50% so với Cảng Los Angeles - cảng container đông đúc nhất tại Mỹ. Và trong quý đầu năm nay, số lượng container vận chuyển qua cảng này đã tăng 45% so với cùng kỳ năm trước. Giờ đây, cảng biển xử lý hơn 13 triệu container mỗi năm này chỉ hoạt động 30% mức bình thường. Theo nhà phân tích Hua Joo Tan của Liner Research Services, có trụ sở tại Singapore, tình trạng tắc nghẽn và chậm trễ có thể kéo dài vài tuần nữa.
Theo ông Lars Mikael Jensen, giám đốc mạng lưới tại hãng vận tải biển Đan Mạch AP Moller-Maersk A/S, sức ảnh hưởng tình trạng tắc nghẽn ở Yantian lan ra toàn cầu, ảnh hưởng tới các mặt hàng được bán ở siêu thị Walmart Inc. và Home Depot Inc. - những công ty đã xây dựng đại bản doanh hậu cần xoay quanh cảng biển này.
ĐÒN GIÁNG MỚI VÀO NGÀNH CÔNG NGHIỆP CHÍP TOÀN CẦU
Trong khi đó, Đài Loan, nơi chiếm 20% sản lượng chip toàn cầu, cũng đang chứng kiến đợt bùng phát dịch Covid-19 tồi tệ nhất từ trước tới nay.
Tại King Yuan Electronics, một trong những công ty đóng gói và thử nghiệm chip lớn nhất Đài Loan, hơn 200 công nhân đã có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19 đầu tháng này và 2.000 công nhân khác đã bị đưa vào diện cách ly. Điều này có thể khiến doanh thu tháng 6 của King Yuan Electronics giảm 1/3. Các công ty chip bán dẫn khác gần King Yuan Electronics cũng đang phải vật lộn với các chùm ca bệnh Covid-19 mới.
Dù công ty sản xuất chip lớn nhất thế giới Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) của Đài Loan cho biết đến nay chưa bị ảnh hưởng, nhưng các ổ dịch mới bùng phát xảy ra gần trụ sở của công ty tại Hsinchu, Đài Loan. TSMC hiện chiếm tới 92% sản lượng chíp cao cấp toàn cầu.
“Trong bối cảnh thế giới đang vật lộn với cuộc khủng hoảng thiếu chip, đợt bùng dịch mới tại các hãng công nghệ Đài Loan càng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt này”, Brady Wang, nhà phân tích về chip bán dẫn tại Counterpoint Research nhận định.
Malaysia, nơi có một số nhà máy thuộc sở hữu nước ngoài sản xuất chip, tụ điện, điện trở và mô-đun quan trọng khác dùng trong thiết bị điện tử tiêu dùng và ôtô, cũng đang bị ảnh hưởng bởi làn sóng dịch bệnh mới khiến hoạt động sản xuất bị đình trệ.
Đầu tháng này, Infineon Technologies AG, nhà máy sản xuất chip bán dẫn của Đức với 2 nhà máy ở Malaysia, đã bị yêu cầu đóng cửa một trong hai nhà máy khiến nhiều đơn hàng bị chậm trễ. Theo người phát ngôn Gregor Rodehueser của Infineon Technologies AG, các nhà máy khác trên thế giới của công ty đang phải hoạt động với công suất cao và không thể hỗ trợ giải quyết tình trạng trì trệ của nhà máy ở Malaysia.
Trong khi đó, nhà máy của hãng sản xuất điện tử và linh kiện bán dẫn Nhật Bản Taiyo Yuden Co. cũng phải đóng cửa thêm 10 ngày sau kỳ nghỉ lễ do một số nhân viên dương tính với Covid-19.
Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Malaysia dự báo việc đóng cửa các nhà máy có thể làm giảm khoảng 15-40% sản lượng bán dẫn và làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.
Lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 tạiChu Hải, Trung Quốc ngày 8/6 - Ảnh: Reuters
Tình trạng trạng thiếu chip khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ phải đóng cửa do không chống chọi được với tình trạng vận chuyển chậm trễ và giá tăng.
Việc này không chỉ ngành công nghệ và chuỗi cung ứng ôtô mà còn gây thêm áp lực với lĩnh vực xuất khẩu của Trung Quốc - một trong những trụ cột quan trọng nhất với sự phục hồi nền kinh tế nước này, và gây áp lực lạm phát toàn cầu.
“Trung Quốc đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm tải áp lực lạm phát toàn cầu khi các nhà sản xuất nước này đã cố chống chịu mức chi phí đầu vào tăng từ đầu năm. Tuy nhiên, sự gián đoạn tại các cảng biển mới đây có thể đẩy giá hàng hóa tiêu dùng toàn cầu tăng lên”, Shen Jianguang, nhà kinh tế trưởng công ty con tài chính của JD.com Inc., nhận định.
Dịch bệnh bùng phát tại tỉnh Quảng Đông - nơi có thủ phủ công nghệ Thâm Quyến, là tỉnh đông dân nhất và chiếm tới 20% GDP của Trung Quốc, đã khiến nhiều nhà sản xuất phải tăng giá sản phẩm và thậm chí tạm dừng sản xuất để tránh lỗ thêm.
Hiện tại, chưa rõ khi nào các đợt bùng phát dịch sẽ chấm dứt. Và bởi vì nhiều chính phủ tại châu Á đặt mục tiêu chấm dứt tình trạng lây nhiễm, kể cả khi chỉ gây ra thiệt hại kinh tế trong ngắn hạn, gián đoạn chuỗi cung ứng có thể sẽ càng tồi tệ hơn trước khi được cải thiện.
“Hiện tại, điều quan trọng nhất là ngăn chặn sự bùng phát dịch bệnh tại các công ty cụ thể và ngăn chặn lây lan ra ngoài. Nếu không thực hiện được, chúng ta sẽ phải đối mặt với những gián đoạn trầm trọng hơn nhiều”, Patrick Chen, trưởng bộ phận nghiên cứu của hãng môi giới Đài Loan CLSA, nhận định.