• Lính đánh thuê ở Nagorno-Karabakh: Họ là ai?
• Libya: Đấu trường cho lính đánh thuê Nga- Thổ

Sinh ra để đánh thuê

Sinh ngày 7-4-1939, tên thật của Robert Denard trong khai sinh là Gilbert Bourgeaud. Ngoài ra, ông ta còn có cái tên Arab là Said Mustapha Mhadjou. Theo các cơ quan tình báo quân sự ở châu Âu lẫn châu Phi, Robert là một trong những nhân vật chính, hỗ trợ quan điểm "France-Africa" của ông Jacques Foccart, điều phối viên dưới quyền Tổng thống Pháp Charles de Gaulle nhằm bảo vệ ảnh hưởng của nước Pháp đối với các thuộc địa cũ ở châu Phi.

Robert Denard lúc là đội trưởng đội bảo vệ Tổng thống Ahmed Abdallah.

Sự nghiệp của Robert khởi đầu là lính viễn chinh tại Đông Dương. Sau khi người Pháp thua trận Điện Biên Phủ, Robert tiếp tục tham gia chiến tranh Algeria. Khi vùng Kantaga thuộc Pháp tuyên bố ly khai khỏi Congo để trở thành quốc gia độc lập thì Moise Tshombe, người cầm đầu nhóm ly khai tiến hành tuyển mộ lính đánh thuê để chống lại Chính phủ Congo do ông Lumumba làm thủ tướng. Chỉ một thời gian ngắn, 117 người Bỉ, bao gồm cả những sĩ quan quân đội Bỉ cùng gần 500 người Anh, Rhodesian, Nam Phi và Pháp đã tham gia lực lượng này, trong đó có Robert Denard.

Ngày 17-1-1961, Thủ tướng Lumumba bị ám sát. Tháng 1-1963, phong trào ly khai của Tshombe tạm ngưng hoạt động sau những cuộc đàm phán với Chính phủ Congo. Do không còn được trả lương, Robert dẫn một số tay súng đánh thuê chạy sang Bắc Yemen, khi ấy đang diễn ra cuộc nội chiến giữa chính phủ và những người theo chủ nghĩa bảo hoàng, đứng đầu là Imam al-Badr.

Phía bảo hoàng được một số nước Tây Âu - trong đó có Pháp, Anh và Arab Saudi ủng hộ. Được tài trợ về tiền bạc và vũ khí, Robert tiến hành huấn luyện cho dân quân thuộc lực lượng bảo hoàng các kỹ năng chiến đấu đồng thời trực tiếp tham chiến. Các tổ chức nhân quyền ở Yemen ghi nhận trong suốt cuộc nội chiến, hơn 1.000 thường dân đã chết bởi lính đánh thuê.

Tháng 7-1964, Moise Tshombe, người lãnh đạo phong trào ly khai ở Kantaga trở thành thủ tướng trong chính phủ Congo. Một thời gian ngắn sau đó, ông ta mời Robert đến Congo để giúp tiêu diệt nhóm nổi dậy Simba, là những người ủng hộ cố Thủ tướng Lumumba. Khi ấy, nhóm Simba được một số nước tài trợ trong lúc Moise Tshombe được Mỹ và Bỉ hậu thuẫn. Thời điểm này, lính đánh thuê của Robert bị gọi là "Les Affreux - Những kẻ tồi tệ" bởi những hành vi tàn ác đối với tù binh và dân thường.

Thế nhưng 1 năm sau, Robert phản chủ, quay lại ủng hộ quân nổi dậy cùng với Jean Schramme, chỉ huy nhóm đánh thuê người Bỉ do được trả nhiều tiền hơn. Tuy nhiên, phe nổi dậy nhanh chóng bị đè bẹp trong những cuộc chạm súng ở Bukavu, Robert bị thương nên phải chạy sang Rhodesia. Đến tháng 1-1968, Robert dẫn quân quay lại Katanga với lực lượng gần 500 người với mục đích chiếm lại vùng Bukavu nhưng không thành công.

Từ đó đến năm 1978, Robert làm việc trong vai trò hỗ trợ Chính phủ Gabon và sẵn sàng thực hiện các hành động quân sự thay mặt Chính phủ Pháp ở châu Phi. Năm 1970, ông ta chỉ huy lính đánh thuê đột kích vào Guinea nhằm chống lại chính phủ nước này. Năm 1977 đã tham gia vào một âm mưu đảo chính (nhưng thất bại) ở Benin trong một chiến dịch được gọi là Opération Crevette - Chiến dịch Tôm, chống lại Mathieu Kérékou, lãnh đạo đảng Nhân dân cách mạng Benin.

Lính đánh thuê của Robert Denard.

Bốn lần đảo chính ở Comoros

Sau thất bại trong cuộc đảo chính ở Benin nằm 1977, theo lệnh của Jacques Foccart, Robert dẫn toàn bộ lực lượng đánh thuê của mình gồm 7 Đại đội độc lập sang Comoros, là một quốc đảo ở châu Phi, nằm giữa eo biển Mozambique trên Ấn Độ Dương để thực hiện âm mưu lật đổ Tổng thống Ali Soilih.

Trước đó, ngày 6-7-1975, ông Ahmed Abdallah đã đơn phương tuyên bố Comoros là quốc gia độc lập và ông là tổng thống nhưng chỉ hơn 1 tháng sau, ông bị Ali Soilih phế truất. Với sự hỗ trợ của lính đánh thuê do Robert chỉ huy, cựu Tổng thống Ahmed Abdallah giành lại quyền hành vào tháng 5-1978 rồi đổi tên nước là Cộng hòa liên bang Hồi giáo Comoros.

Đến cuối năm, Soilih đưa cho Robert 15.000USD với đề nghị giúp ông ta thực hiện cuộc binh biến chống lại Tổng thống Abdullah. Tuy nhiên, do nắm được thông tin tình báo, Tổng thống Abdullah thay vì tìm cách triệt hạ Robert thì ông lại ký quyết định thành lập "Đội bảo vệ tổng thống", giao cho Robert làm đội trưởng, còn Ali Soilih chết một cách bí ẩn sau 16 ngày bị quân đảo chính bắt.

Trong suốt 11 năm, với vai trò Đội trưởng đội bảo vệ Tổng thống Abdallah gồm 500 lính đánh thuê, Robert có ảnh hưởng rất lớn trong nhiều lĩnh vực ở Comoros. Cũng thời gian này, Robert cải đạo Thiên Chúa sang đạo Hồi và trở thành công dân Comoros với cái tên Said Mustapha Mhadjou. Tài sản của Robert ở Comoros bao gồm 6 khách sạn, hơn 12.000 ha đất, một công ty thầu xây dựng các công trình quân sự cùng một đội tàu vận tải biển. Chưa hết, Robert còn biến 3 cảng biển ở Comoros thành căn cứ cho các hoạt động quân sự ở các nước láng giềng như Mozambique và Angola.

Robert Denard bị bắt sau âm mưu đảo chính lần thứ ba nhằm lật đổ Tổng thống Said Mohamed Djohar.

Ngày 21-11-1989, lo sợ một cuộc đảo chính có thể xảy ra vì qua tin tình báo, Tổng thống Ahmed Abdallah biết rằng Said M. Djohar, một sĩ quan quân đội đang có âm mưu lật đổ. Nhằm tránh để Robert bị Said M. Djohar mua chuộc như đã từng xảy ra với Soilih, ông Abdallah ký sắc lệnh giải giáp vũ trang của đội bảo vệ tổng thống và điều này đồng nghĩa với việc cách chức đội trưởng của Robert.

Vài ngày sau khi sắc lệnh có hiệu lực, Tổng thống Abdallah bị một sĩ quan trong đội bảo vệ là Dominique Malacrino bắn chết ngay tại văn phòng. Chuyện động trời ấy đã khiến Chính phủ Pháp tức giận bởi lẽ Abdallah là đồng minh thân cận với Pháp. Được sự gợi ý của Jean-Yves Ollivier, doanh nhân người Pháp, Robert đồng ý sang Nam Phi dưới sự hộ tống của lính dù Pháp nhằm tránh những người ủng hộ Tổng thống Abdallah trả thù.

Tại Nam Phi, Robert âm thầm chiêu mộ lực lượng. Đêm 27-9-1995, Robert phát động cuộc đảo chính thứ ba, được đặt tên là "Chiến dịch Kaskari". Với 33 tay súng trên một chiếc xuồng hơi, Robert đổ bộ lên Comoros nhằm lật đổ Tổng thống Said Mohamed Djohar, người kế nhiệm Abdallah. Rất nhanh chóng, nhóm lính đánh thuê của Robert chiếm được một số tiền đồn nằm dọc bờ biển đồng thời thu hút được gần 300 người bất mãn với chế độ.

Tuy nhiên, vụ Robert chỉ đạo sĩ quan Dominique Malacrino giết Tổng thống Abdallah vẫn chưa xử lý xong, và vụ đảo chính lần này Robert không hỏi ý kiến người Pháp nên ngày 4-10, theo thỏa thuận giữa Chính phủ Pháp và Comoros, một lực lượng viễn chinh Pháp đã đến để bắt Robert và nhóm đánh thuê. Mặc dù có hơn 300 tay súng với đầy đủ vũ khí, sẵn sàng chiến đấu nhưng Robert lại đầu hàng. Được Cơ quan tình báo DGSE đưa về Pháp, Robert bị giam 10 tháng rồi ra tòa.

Chấm dứt một huyền thoại

Tháng 5-1999, Robert và trung úy Dominique bị đưa ra xét xử với tội danh giết Tổng thống Ahmed Abdallah. Theo cơ quan công tố Pháp, ông Abdallah bị bắn do lệnh của Robert. Tuy nhiên, vài ngày trước khi tòa tuyên án, gia đình của Tổng thống Abdallah rút đơn kiện nên Robert và Dominique trắng án vì thiếu chứng cứ. 

Lúc này, Mohamed Taki Abdulkarim đã trở thành Tổng thống Comoros. Trước những yêu cầu của Robert liên quan đến vấn đề tài sản, Tổng thống Abdulkarim tuyên bố từ chối việc Robert trở lại Comoros. Ngày 6-11-1998, ông Abdulkarim chết trong một hoàn cảnh đáng ngờ. Gia đình ông cho rằng ông bị đầu độc nên đã yêu cầu khám nghiệm tử thi vì nghi ngờ nó có liên quan đến Robert nhưng việc khám nghiệm không được tiến hành bởi Cơ quan Pháp y Comoros kết luận Abdulkarim tử vong do những nguyên nhân tự nhiên. Người thay thế ông Abdulkarim làm tổng thống là đại tá Azali Assoumani.

Năm 2001, Robert tiếp tục tuyển mộ lính đánh thuê gồm những phần tử cực hữu người Italia để thực hiện cuộc đảo chính lần thứ tư, lật đổ Tổng thống Azali Assoumani vì Azali cũng cấm Robert trở lại Comoros. Âm mưu bị bại lộ nhưng lần này, các luật sư đã yêu cầu tòa án truy tố Robert về những hành vi mà ông ta đã thực hiện trước đó nhằm tránh để Robert trắng án.

Ngày 9-3-2006, công tố viên Olivier Bray đề nghị mức án 5 năm tù giam cho Robert vì đã tổ chức cuộc đảo chính năm 1995 chống lại Tổng thống Said Mohamed Djohar với mật danh là "Chiến dịch Kaskari" cùng các bản án từ 1 đến 4 năm cho 26 đồng phạm. 

Ngày 21-6-2006, Robert lúc đó đang mắc bệnh Alzheimer, bị cáo buộc "thành lập băng nhóm âm mưu phạm tội" và bị kết án 5 năm tù nhưng cho hưởng án treo. Suốt quá trình xét xử, vai trò của Cơ quan tình báo Pháp trong cuộc đảo chính năm 1995 chống lại Tổng thống Said Djohar được công nhận nhưng lại không được coi là yếu tố miễn giảm hình phạt cho Robert và nhóm lính đánh thuê. Đến tháng 7-2007, Robert kháng án. Lần này tòa phúc thẩm giảm cho Robert xuống còn 3 năm tù treo.

Ngày 14-10-2007, Robert chết ở tuổi 78 trong hoàn cảnh khốn khó do chỉ nhận được 250 Euro lương hưu mỗi tháng vì là cựu binh trong chiến tranh Đông Dương. Cái chết của Robert vĩnh viễn mang theo nhiều bí mật chưa được làm sáng tỏ, xuống mồ.