Từ một thiếu niên 17 tuổi bỏ nhà ra đi, Benjamin Franklin trở thành một thợ in, một người giao báo, một tác gia, một nhà phát minh, một nhà thương thuyết và một nhà lập quốc. Thành công của ông đều đến từ đức tính tiết kiệm và cần cù chịu khó. Bây giờ chúng ta cùng nhìn lại cuộc đời của Benjamin Franklin và xem xem ông đã khuyên chúng ta những gì.

Hiểu rõ giá trị của mọi thứ

Bài học đầu tiên về tài chính mà Benjamin Franklin học được là khi ông còn là một đứa trẻ. Đây cũng là bài học quan trọng nhất.

Năm 7 tuổi, ông trông thấy một cậu bé khác thổi kèn. Vì yêu thích âm thanh của chiếc kèn ông đã thương lượng và đổi tất cả tiền trong ví để có được chiếc kèn đó. Cậu bé kia nhanh chóng đồng ý. Franklin rất hào hứng khi có đồ chơi mới, ông vui đến nỗi ông chạy quanh nhà và không ngừng thổi kèn. Nhưng niềm vui của ông chóng tàn khi anh trai và chị gái ông biết được ông đã dùng số tiền cao gấp 4 để đổi lấy chiếc kèn. Franklin nhớ lại: "Nhận ra điều đó khiến tôi buồn phiền, nỗi buồn đó nhiều hơn niềm vui mà chiếc kèn mang lại".

Trong bức thư gửi cho một người bạn, ông liên tục nhắc đi nhắc lại bài học từ thời thơ ấu:

"Ấn tượng về ngày hôm đó theo tôi suốt cuộc đời. Mỗi khi có dự định mua thứ gì không cần thiết tôi liền tự nói với chính mình: Đừng có tiêu quá nhiều vào chiếc kèn. Và thế là tôi tiết kiệm được tiền.

Khi lớn lên và đi khắp nơi, tôi quan sát người khác và tôi đã gặp rất nhiều người tiêu quá nhiều tiền vào chiếc kèn giống như tôi vậy.

Tôi từng thấy một người quá tham vọng đến độ đi nịnh bợ kẻ khác để đạt được điều anh ta muốn. Anh ta có thể không chỉ còn hy sinh cả thời gian, giấc ngủ, sự tự do, đức hạnh thậm chí là bạn bè của anh ta. Tôi tự nói với chính mình: Người này đã tiêu quá nhiều vào chiếc kèn.

Khi tôi thấy một người muốn được công nhận và liên tục lao vào chính trường rối ren mà quên đi quy tắc của chính mình rồi tự tay phá hỏng nó. Tôi nghĩ anh ta đã tiêu quá nhiều vào chiếc kèn...

Nếu tôi thấy một người bị ám ảnh bởi vẻ bề ngoài, bởi quần áo đẹp, bởi nhà cao cửa rộng, bởi nội thất sang trọng và coi trọng chúng hơn tài sản của mình. Để rồi cuối cùng anh ta bị mắc kẹt trong nợ nần và kết thúc trong ngục tù. Tôi sẽ nói: Ôi Chúa ơi, người này đã trả một cái giá quá đắt cho chiếc kèn.

Tôi nhận ra rằng phần lớn đau khổ của con người là do họ tự tạo ra. Bởi vì họ đã đánh giá sai giá trị của những thứ xung quanh và họ đã tiêu quá nhiều vào chiếc kèn."

Trở nên độc lập

Ban đầu cha của Franklin muốn ông trở thành một mục sư, sau lại muốn ông kế nghiệp mình và trở thành một người thợ làm nến. Thế nhưng Franklin lại không thích công việc ấy. Cha ông vì lo sợ ông sẽ trốn ra nước ngoài nên đã dẫn ông đi xem những người thợ thủ công trong vùng và hy vọng ông sẽ hứng thú với một nghề nào đó. Dù sau này Franklin không trở thành một người thợ làm nến hay thợ mộc, những trải nghiệm đó đã thổi bùng tinh thần tự thân vận động:

"Từ đó tôi rất thích nhìn những người thợ sử dụng các loại công cụ của mình. Tôi cũng học được rất nhiều điều thú vị. Ví dụ như sửa chữa các đồ lặt vặt trong nhà khi không tìm được thợ, hay làm tự sáng tạo một ít máy móc khi tôi chợt nảy ra ý tưởng hay ho nào đó."

Từ đó, Franklin đã bắt đầu sống tự lập hơn. Ông tự nấu ăn, tự học hỏi và tự phát triển công việc in ấn của mình. Vào thời điểm đó, ở Mỹ không có xưởng đúc chữ nào cả. Thay vì mua khuôn, bản khắc gỗ, mực in, đĩa nhấn từ Anh, Franklin đều đã tự làm cả. Và ông là người Mỹ đầu tiên làm điều này.

Franklin chia sẻ trong hồi ký của mình rằng trở nên tự lập không chỉ tiết kiệm tiền mà còn là con đường dẫn đến hạnh phúc.

"Hạnh phúc của con người không đến từ những vận may lâu lâu mới xuất hiện mà đến từ những lợi thế nhỏ xuất hiện mỗi ngày."

Đầu tư cho chính bản thân mình

"Từ khi sinh ra tôi đã rất thích đọc sách và tất cả tiền tôi có thường được dùng để mua sách. Tôi thường đến thư viện để học vì đó là nơi giúp tôi học tập dễ dàng hơn. Tôi đọc thường sách khoảng 1-2 tiếng mỗi ngày. Cha tôi muốn tôi học hành tử tế nhưng hoàn cảnh không cho phép và tôi muốn vớt vát lại điều đó. Đọc sách là thú vui duy nhất của tôi. Tôi không phí thời gian vào các quán rượu hay những trò chơi, tôi tập trung vào công việc nhiều nhất tôi có thể."

Nếu bạn muốn có nhiều thời gian và tiền bạc trong tương lai thì bạn cần đầu tư một ít tiền bạc và rất nhiều thời gian cho chính bản thân mình. Thay vì hoang phí những nguồn lực đó hãy đầu tư vào những gì giúp cho sức khỏe, các mối quan hệ, học vấn và sự nghiệp, những thứ sẽ giúp bạn đạt được sự giàu có.

Franklin đầu tư vào bản thân bằng cách đọc không ngừng nghỉ. Tiền tiết kiệm và thời gian rảnh của ông được dùng để nâng cao kiến thức. Bằng cách quản lý tốt nguồn lực của mình vào những điều quan trọng nhất trong cuộc sống, Franklin đã tạo ra một tương lai tốt đẹp cho bản thân.

Kết bạn với những người có cùng quan điểm sống

Khi Franklin bắt đầu công việc in ấn và chuyển sang sống ở London. Ở đó ông đã kết thân với James Ralph. Trong khi Franklin làm việc cật lực tại nhà in thì Ralph lại rất lông bông. Anh không có một xu dính túi khi đặt chân đến London. Ralph làm diễn viên, nhân viên bán hàng và nhà báo một cách nửa vời, thường xuyên mượn tiền Franklin để trang trải cho cho cuộc sống.

Hai người bạn chia tay theo cách không vui vẻ. Thậm chí Ralph không hề trả lại 27 pound mà anh ta nợ Franklin.

Sau trải nghiệm này Franklin trở nên thận trọng hơn với những người mà ông kết thân và dành cả đời để tìm kiếm những người sẻ chia quan điểm sống. Ông và bạn bè lập nên các hội nhóm phát triển bản thân để họ có thể bổ sung ý tưởng cho nhau và giúp nhau hoàn thiện hơn.

Đừng bao giờ từ bỏ sự liêm chính để đổi lấy tiền tài

Dù Benjamin Franklin là một người tham vọng, nhưng ông không bao giờ vứt bỏ sự liêm chính để đạt được mục đích. Ông luôn đặt nguyên tắc cá nhân lên trên lợi ích vật chất để tránh bản thân trở thành nô lệ của tiền tài.

Điều này được thể hiện rõ khi một người đàn ông muốn đút lót Franklin để được xuất hiện trên tờ báo của ông, nhưng ông đã từ chối một thẳng thừng:

"Tôi đã xem kỹ tác phẩm của ông và cảm thấy nó rất thô bỉ và lỗ mãng. Để suy xét xem có nên xuất bản nó hay không tôi đã đi về nhà và ăn bữa tối gồm nước và ổ bánh mì 2 xu mua tại tiệm bánh. Sau đó tôi ngủ trên sàn nhà lạnh tới sáng rồi dùng bữa sáng. Chúng vẫn là một ổ bánh mì và một ly nước. Với tôi nó chẳng là gì. Tôi nhận ra tôi có thể sống như vậy nên chẳng có lý do gì để tôi bán tờ báo của mình hay lạm dụng nó để đổi lấy sự thoải mái về vật chất."

Siêng năng chính là chìa khóa giúp bạn có được sự giàu có

Franklin không phải là người thành tỷ phú chỉ sau một đêm. Từ khi bỏ nhà ra đi ông tốn cả thập kỷ để học việc ở các nhà in ở Stateside và London. Sau đó mở cửa hiệu cho riêng mình và kiếm được lợi nhuận. Trong khoảng thời gian này ông sống một cuộc sống khắc khổ và phải làm việc siêng năng hơn bất kỳ ai. Ông không từ bỏ sự lương thiện để có thể đi con đường tắt mặc dù đây vốn là chuyện được khuyến khích trong thời đại của ông.

Trong bài tiểu luận "Busybody", Franklin kể lại ông từng đi theo những người đào kho báu dưới sông và than rằng:

"Loài người, dù được ban tặng sự khôn ngoan, nhưng họ vẫn bị cuốn vào ham muốn giàu có trong chớp mắt và tin rằng điều đó dễ đạt được. Trong khi đó, con đường chắc chắn dẫn đến sự thịnh vượng là lao động chăm chỉ và cần cù thì lại bị xem nhẹ."

Thời gian là vàng là bạc

Một người đàn ông lảng vảng gần một tiếng đồng hồ trước cửa hàng bán báo của Benjamin Franklin.

"Cuốn sách đó giá bao nhiêu tiền?"

"1 USD." Người bán hàng trả lời.

"1 USD." Người đàn ông lặp lại, "Có thể giảm giá chút không?"

"Giá là 1 USD." Người bán hàng đáp.

Vị khách nhìn những cuốn sách được bày bán một lát nữa rồi hỏi: "Ông Franklin có ở đây không?"

"Có. Ông ấy đang bận trong phòng tin tức."

"Tôi muốn gặp ông ấy."

Người bán hàng gọi Franklin ra và người đàn ông hỏi: "Ông Franklin, cái giá thấp nhất để ông bán cuốn sách là bao nhiêu?"

"1.25 USD." Franklin đáp.

"1.25 USD! Nhân viên của ông mới nói chỉ có 1 USD thôi."

"Đúng vậy. Tôi thà chỉ lấy 1 USD còn hơn phải bỏ dở công việc."

Người đàn ông bất ngờ nhưng vì muốn kết thúc cuộc đàm phán nên ông đã yêu cầu tiếp:

"Vậy rốt cuộc cái giá thấp nhất của quyển sách này là bao nhiêu?"

"1.5 USD."

"1.5 USD! Chính ông vừa nói là 1.25 USD thôi mà."

"Đúng vậy.", Franklin đáp.

Giá mà tôi có thể lấy cái giá đó thay vì 1.5 USD như lúc nãy.", Người đàn ông luyến tiếc.

Người đàn ông lẳng lặng đặt tiền lên quầy và mang cuốn sách đi. Ông ta đã học được một bài học bổ ích về việc sử dụng lý trí để biến thời gian thành tiền bạc và tri thức.

Thời gian là tiền bạc. Franklin là người đầu tiên truyền bá câu nói này. Ngày nay tuyên ngôn này chưa chắc được ủng hộ. Tuy nhiên Franklin hiểu rằng cách một người sử dụng thời gian quyết định số của cải của anh ta, và càng có nhiều tiền thì anh ta càng dễ theo đuổi đam mê của mình. Franklin nghỉ hưu và rời khỏi ngành in vào tuổi 42 và dành phần đời còn lại để làm bất cứ việc gì ông thích.

Tiền chỉ là phương tiện để đạt được mục đích

Đối với Franklin việc theo đuổi tiền tài chỉ là phương tiện để đạt được mục đích. Mục đích của ông là "thoải mái đọc sách, học hỏi, làm thí nghiệm, chuyện trò với những người tài hoa và đáng kính và cùng tạo ra một thứ gì đó có ích cho nhân loại." Việc Franklin nghỉ hưu sớm thực chất đã đem lại nhiều ích lợi cho loài người, bao gồm sự ra đời của nhiều phát minh và sự hình thành nên một quốc gia.

Với Benjamin Franklin, việc tích lũy tiền và bồi dưỡng đức tính tốt không phải để sống một cuộc đời xa hoa mà là để bản thân trở thành một người có phẩm giá, có kiến thức, một công dân mẫu mực để giúp đỡ người khác và đất nước của mình.

Năm 40 tuổi Franklin đã viết thư gửi cho mẹ rằng khi ông chết đi ông hy vọng người ta sẽ nói rằng ông "đã sống có ích" hơn là "chết trong giàu có".

Mộc Dương