Lực lượng chức năng liên tục thu giữ kho hàng thuốc lá điện tử, thuốc lá thế hệ mới quy mô lớn - Ảnh: Tổng cục Quản lý thị trường
Tuổi Trẻ Online đã đi tìm hiểu câu chuyện này từ chính cơ quan quản lý thị trường - đơn vị đã có nhiều vụ kiểm tra, bắt giữ số lượng lớn sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng.
Kho hàng quy mô hàng tỉ đồng
Một đại diện Tổng cục Quản lý thị trường cho biết hai vụ lớn nhất phát hiện gần đây gồm một vụ từ đơn vị vận chuyển và vụ còn lại là của đơn vị trực tiếp kinh doanh.
Mặc dù mỗi vụ đều có tính chất khác nhau, nhưng điểm chung là số lượng hàng hóa thu giữ được đều lớn, lên tới hàng chục nghìn chai tinh dầu các loại, trị giá hàng tỉ đồng.
Như vụ Đội Quản lý thị trường số 17 (thuộc Cục QLTT Hà Nội) phối hợp cùng Phòng 6, Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (C05, Công an TP Hà Nội) phát hiện và thu giữ gần đây lên tới gần 13.900 lọ tinh dầu thuốc lá điện tử. Số hàng hóa này khi phát hiện không có chủ hàng và được tập kết tại nơi trung chuyển hàng hóa của một cơ sở dịch vụ vận tải.
Một lãnh đạo trực tiếp tham gia "đánh án" cho hay trong số 13.900 lọ tinh dầu thuốc lá này, có khoảng 8.800 lọ có dung tích 30ml và 5.100 lọ có dung tích 100ml. Trên thị trường, mỗi lọ tinh dầu dung tích 30ml được bán với giá 100.000 đồng, còn lọ 100ml có giá trên 200.000 đồng, nên ước tính lô hàng này có trị giá hàng tỉ đồng.
Thực tế, sau khi chủ hàng đến trình diện và khai báo, cơ quan chức năng đã định giá lô hàng là 1,8 tỉ đồng.
Hay vào đầu tháng 6 vừa qua, Đội QLTT số 14 (Cục QLTT Hà Nội) phối hợp Đội chống buôn lậu hàng giả xâm phạm sở hữu trí tuệ (PC03), Công an TP Hà Nội kiểm tra cơ sở kinh doanh thuốc lá điện tử tại địa chỉ số 16C Phùng Hưng (Hoàn Kiếm, Hà Nội) do Nguyễn Ngọc Trường Giang thuê.
Lần này, số lượng và quy mô tiếp tục "phá kỷ lục" khi lực lượng chức năng đã tạm giữ 31.800 sản phẩm hàng hóa là thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử, 2.250 lọ tinh dầu và 58 máy hút thuốc lá điện tử đều có chữ nước ngoài, không có hóa đơn chứng từ, chứng minh nguồn gốc xuất xứ, giá trị số hàng hóa trên ước tính hơn 4 tỉ đồng.
Tổng cục Quản lý thị trường cho biết khi làm việc với lực lượng chức năng, chủ cửa hàng Nguyễn Ngọc Trường Giang khai số hàng này nhập từ nước ngoài về chủ yếu là để bán qua mạng.
Tại TP.HCM, tình hình cũng khá phức tạp khi mỗi năm địa bàn này phát hiện và xử lí cả hàng chục, thậm chí cả trăm vụ buôn lậu thuốc lá thế hệ mới bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng. Các cơ quan chức năng TP.HCM từng phát hiện và thu giữ lô hàng gồm 400 cây thuốc lá làm nóng theo đường hàng không từ Nga về TP.HCM với tổng trị giá hơn 1 tỉ đồng.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Cục quản lý thị trường TP.HCM cho biết dù xử lý hàng trăm vụ nhưng tất cả đều phạt hành chính và tịch thu tiêu hủy sản phẩm với lí do hàng không có hóa đơn chứng từ.
Những chai tinh dầu thuốc lá điện tử không rõ nguồn gốc được lực lượng chức năng phát hiện - Ảnh: Tổng cục Quản lý thị trường
"Chỉ phạt hành chính nhẹ hều nên đâu lại vào đấy"
"Muốn truy tố được thì mặt hàng đó phải là hàng cấm, hàng nhập lậu chứng minh được yếu tố biên giới với giá trị, số lượng theo qui định. Còn không thì chỉ phạt hành chính nhẹ hều nên đâu lại vào đấy", vị này khẳng định.
Cũng theo vị này, nếu như thuốc lá truyền thống nhập lậu được xếp vào "hàng cấm" với mức xử phạt rất nặng, thì với thuốc lá thế hệ mới, nếu là hàng nhập lậu sẽ chỉ bị xử lý vi phạm là hàng nhập lậu. Do đó, tùy quy mô, mức độ có thể bị xử lý nhưng chủ yếu là phạt vi phạm về hành chính với chế tài nhẹ.
Theo lãnh đạo "đánh án" lô hàng thuốc lá điện tử trị giá 1,8 tỉ đồng ở Hà Nội nêu trên, cơ quan chức năng chỉ xử lý được chủ hàng 45 triệu đồng và buộc chủ hàng tự tiêu hủy số hàng.
Còn theo đại diện Cục quản lí thị trường Bình Dương, ngoài việc phạt hành chính thấp thì việc bán các sản phẩm qua mạng khiến lực lượng chức năng khó phát hiện xử lý, và là lí do khiến mức độ sử dụng sản phẩm này ngày càng nhiều.
"Khoảng 80 - 90% người sử dụng và mua bán thuốc lá điện tử hiện nay là người trẻ tuổi. Việc bán hàng qua mạng xã hội và chuyển hàng qua dịch vụ vận chuyển nên khó xác định đối tượng mua bán", vị này cho biết.
Vị này cho biết thêm là có vụ bắt lô hàng thuốc lá điện tử trị giá cả trăm triệu đồng, nhưng đây vẫn chỉ là một đại lí nhỏ, là cái ngọn. Còn đầu mối chuyên nhập hàng về với lượng khủng thì hầu chưa phát hiện được.
Thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử được xem là điển hình của thuốc lá thế hệ mới. Thuốc lá làm nóng chứa nguyên liệu thuốc lá đặc chế đi kèm cùng thiết bị của nhà sản xuất.
Thuốc lá điện tử (e-cigarette hoặc vape) là thiết bị điện tử làm bay hơi dung dịch chứa hoặc không chứa nicotin.
Các chuyên gia cho rằng các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới vốn được sử dụng cho người trưởng thành đang hút thuốc lá muốn chuyển đổi để giảm thiểu tác hại từ các sản phẩm thuốc lá truyền thống, nhưng lại đang bị quảng cáo sai lệch như một sản phẩm sành điệu cho giới trẻ.
Điều này làm ảnh hưởng, lệch lạc nhận thức và hành vi của người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ, học sinh sinh viên khi tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử nhập lậu ngày càng tăng.
Kỳ 2: Khi giới trẻ 'nghiện' chơi... thuốc vape
Thu giữ gần 14.000 lọ tinh dầu thuốc lá điện tử ở Hà Nội TTO - Lực lượng quản lý thị trường tại Hà Nội vừa phát hiện và thu giữ tới 13.900 lọ tinh dầu thuốc lá điện tử với trị giá hàng tỉ đồng đang tập kết tại nơi vận chuyển.