Đối với những tấm pin mặt trời thải bỏ nếu chôn lấp không đúng quy định thì có khả năng gây ô nhiễm môi trường đất, nước do phát sinh kim loại nặng hoặc phát sinh khí thải độc hại có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe của con người trong trường hợp xảy ra cháy - Ông Nguyễn Thượng Hiền - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) khẳng định.

- Thưa ông, hiện nay, các dự án đầu tư xây dựng nhà máy phong điện, quang điện có quy mô diện tích dưới 50ha thì không phải thực hiện các trình tự, thủ tục về đánh giá tác động môi trường cũng như kế hoạch bảo vệ môi trường. Nhiều chuyên gia cho rằng - khi cơ quan chuyên môn không lường trước được, cũng như đánh giá trước các tác động về môi trường đối với pin mặt trời khi hết hạn – thì có khả năng xảy ra các hệ luỵ về môi trường. Quan điểm của Tổng cục Môi trường về vấn đề này như thế nào?

Mặc dù các dự án quy mô nhỏ dưới 50ha không phải thực hiện các trình tự, thủ tục về đánh giá tác động môi trường cũng như kế hoạch bảo vệ môi trường, nhưng vẫn phải thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý chất thải rắn thông thường và chất thải nguy hại tại Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24.4.2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu, Nghị định số 40/2019/NĐ-CP ngày 13.5.2019 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ 2 môi trường và Thông tư số 36/2015/TT-BTNMT ngày 30.6.2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định về quản lý chất thải nguy hại. Đồng thời việc thu gom, lưu giữ, vận chuyển và xử lý pin mặt trời khi hết hạn sử dụng vẫn phải được thực hiện theo các quy định nêu trên.

- Hiện nay, Tổng cục Môi trường đang xây dựng quy trình về xử lý chất thải tấm pin năng lượng mặt trời. Tiến độ xây dựng quy trình hiện nay như thế nào thưa ông?

Hiện nay, Tổng cục Môi trường đang xây dựng Thuyết minh đề tài khoa học và công nghệ “Nghiên cứu cơ sở khoa học, thực tiễn và đề xuất giải pháp quản lý, xử lý tấm pin năng lượng mặt trời thải”, dự kiến hoàn thành tháng 6.2023. Sau khi triển khai đề tài khoa học và công nghệ nêu trên, Tổng cục Môi trường sẽ tham mưu Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Hướng dẫn kỹ thuật về xử lý, tái chế tấm pin năng lượng mặt trời thải.

- Tấm pin năng lượng mặt trời thải bỏ nếu chôn lấp không đúng quy định có khả năng gây ô nhiễm môi trường đất, nước do phát sinh kim loại nặng hoặc phát sinh khí thải độc hại như thế nào thưa ông?

Trong thời gian gần đây, do nhu cầu sử dụng điện năng lớn nên đã có nhiều dự án điện năng lượng mặt trời được triển khai tại khu vực miền Trung và miền Nam nước ta. Thành phần chính của các tấm pin năng lượng mặt trời bao gồm khung nhôm, kính cường lực, màng bảo vệ, pin, tấm nền, dây dẫn và hộp kết nối. Đồng thời, tuổi thọ trung bình của các tấm pin năng lượng mặt trời từ 10 đến 20 năm, tùy thuộc vào địa điểm và môi trường khu vực triển khai dự án.

Theo một số nghiên cứu trên thế giới, việc sử dụng pin năng lượng mặt trời có thể gây ra một số tác động về mặt môi trường như chiếm diện tích đất và gây ô nhiễm nhiệt, tác động đến thị giác của con người... Việc sản xuất pin của tấm pin năng lượng mặt trời có sử dụng một số kim loại nặng như Cd, Si,... có ảnh hưởng nhất định đến việc khai thác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên do các pin này với công nghệ sản xuất hiện nay có tuổi thọ ngắn.

Về tổng thể, pin năng lượng mặt trời thải bỏ nếu chôn lấp không đúng quy định thì có khả năng gây ô nhiễm môi trường đất, nước do phát sinh kim loại nặng hoặc phát sinh khí thải độc hại có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe của con người trong trường hợp xảy ra cháy. Tuy nhiên, thực chất tấm pin năng lượng mặt trời là sản phẩm có chức năng hấp thu năng lượng từ ánh sáng mặt trời (quang năng) và chuyển hóa thành điện năng, khác về tính chất với các loại pin, ắc quy khác là có chức năng tích điện.

- Đối với các dự án điện mặt trời áp mái có quy mô nhỏ thì luật không quy định chủ đầu tư phải làm thủ tục về môi trường. Các chủ đầu tư không làm thủ tục về môi trường nên đơn vị không nắm được. Tuy nhiên theo tìm hiểu tất cả các tấm pin năng lượng sau khi hết hạn sử dụng sẽ được trả về nơi bán. Trong khi, Việt Nam chưa có nhà máy sản xuất pin năng lượng này. Việc chủ đầu tư không cần làm thủ tục về môi trường thì vấn đề địa phương rất khó quản lý, ông có ý kiến như thế nào?

Đối với các dự án điện mặt trời áp mái có quy mô nhỏ dưới 50ha thì chủ đầu tư không phải thực hiện thủ tục về đánh giá tác động môi trường cũng như kế hoạch bảo vệ môi trường, nhưng vẫn phải thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý chất thải rắn thông thường và chất thải nguy hại theo quy định. Việc các nhà đầu tư triển khai các dự án điện mặt trời, phát triển năng lượng sạch và năng lượng tái tạo và việc các nhà sản xuất, phân phối tiến hành thu hồi các tấm pin năng lượng sau khi hết hạn sử dụng để tái chế, tái sử dụng và giảm thiểu chất thải là hoạt động được khuyến khích, phù hợp với chính sách của Nhà nước về bảo vệ môi trường quy định tại khoản 3 Điều 5 của Luật BVMT 2014.

Tuy nhiên, các địa phương cũng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động thu gom chất thải để đảm bảo hiệu quả quản lý nhà nước trên địa bàn. Trường hợp cần thiết, thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành để giám sát việc thu gom, lưu giữ, vận chuyển và xử lý các tấm pin năng lượng sau khi hết hạn sử dụng từ các nhà sản xuất, nhà phân phối theo quy định.

Trong thời gian tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ tham mưu cho Chính phủ xây dựng Nghị định hướng dẫn thi hành Luật bảo vệ môi trường năm 2020, trong đó sẽ đề xuất đưa sản phẩm tấm pin mặt trời vào danh mục các sản phẩm mà các nhà sản xuất, nhập khẩu phải thực hiện thu hồi, tái chế.

-Xin cảm ơn ông!