Tình trạng ùn ứ rác ở Hà Nội

Từ nhà ra ngõ, ở rất nhiều tuyến phố của Hà Nội, có những thời điểm chỉ thấy rác và rác. Hình ảnh rác ngập tràn các tuyến phố ở Quận Cầu Giấy, Thanh Xuân những ngày giữa tháng 6 vừa qua lại xuất hiện.

Trước năm 2021, hình ảnh người dân chặn các xe ô tô chở rác vào bãi rác Nam Sơn , huyện Sóc Sơn thi thoảng lại xuất hiện. Rác lại ùn ứ ở nội đô.

Tháng 11/2021, các hồ chứa rác của bãi rác Nam Sơn còn lại không có khả năng chứa thêm vì đều vượt mức chứa an toàn. Rác thải trong nội thành Hà Nội không được tiếp nhận, các xe rác phủ bạt xếp hàng dài.

Cách đây 2 tuần, mưa to kéo dài đã làm tuyến đường vận chuyển vào khu vực tiếp nhận rác trong bãi rác Nam Sơn xuống cấp, xe vận chuyển rác ra vào khó khăn khiến nhiều điểm tập kết rác trong nội đô bị quá tải. Nhiều tuyến phố lượng rác gấp 3 lần ngày thường.

Phân loại rác tại nguồn hoạt động không hiệu quả

Mỗi ngày, Hà Nội phát sinh gần 7.000 tấn rác thải sinh hoạt. Trong đó, 5.000 tấn rác thải được vận chuyển, thu gom lên Bãi rác Nam Sơn, số còn lại được đưa lên bãi rác Xuân Sơn. Hầu hết lượng rác tại Hà Nội hiện nay được chôn lấp là chủ yếu.

Trước đó, Cơ quan Hợp tác Quốc Tế Nhật Bản (JICA) đã phối hợp với Hà Nội triển khai thí điểm phân loại rác tại nguồn ở một số quận nội thành và có những tín hiệu tích cực. Nhưng sau 3 năm thí điểm, mọi việc lại đâu vào đấy.

Từ năm 2006, Hà Nội đã thực hiện thí điểm dự án phân loại rác tại nguồn do Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tài trợ. Với mục tiêu nhằm làm giảm, tái chế và tái sử dụng rác thải, dự án đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Trong quá trình thí điểm, nhiều người dân tích cực hưởng ứng, hiệu quả rất rõ rệt, lượng rác đưa đi chôn lấp giảm 30%. Tuy nhiên, sau 3 năm thí điểm, kết thúc dự án, mọi việc dường như đâu lại vào đấy. Việc phân loại rác tại nguồn tại nhiều địa bàn đã dừng lại.

Dự án phân loại rác tại nguồn dừng lại sau 3 năm thí điểm. Chương trình đổi rác tái chế lấy quà tặng triển khai trong thời gian gần đây mới chỉ thí điểm ở một số địa bàn. Rác của TP Hà Nội và nhiều đô thị khác của Việt Nam vẫn chưa được phân loại, được chất đống hàng ngày và chôn lấp. Hàng loạt các bãi chôn lấp rác như bãi rác Nam Sơn và Xuân Sơn của Hà Nội đang bắt đầu quá tải.

Dự án xử lý rác ở Hà Nội chậm tiến độ

Tại Hà Nội cũng như nhiều đô thị, trong khi các khu xử lý rác theo phương pháp chôn lấp bắt đầu quá tải, các nhà máy đốt rác phát điện được kỳ vọng sẽ tiếp nhận và xử lý phần lớn khối lượng rác theo phương pháp tiên tiến hơn lại đang vướng mắc nhiều vấn đề và bị chậm tiến độ, chưa thể vận hành chính thức.

Theo kế hoạch, dự án Nhà máy đốt rác phát điện Thiên Ý tại khu xử lý rác Nam Sơn, huyện Sóc Sơn sẽ vận hành thử nghiệm từ cuối năm 2021 nhưng chỉ cách đây hơn 1 tháng, nhà máy này mới thử nghiệm đốt rác phát điện từ 50 đến 210 tấn mỗi ngày. Nhà máy này dự kiến sẽ tiếp nhận khoảng 4.000 tấn nếu các lò đốt rác đi vào vận hành chính thức. Con số này tương đương hơn 2/3 lượng rác cần chôn lấp mỗi ngày tại đây.

Dự kiến, đến giữa tháng 7 năm nay, Nhà máy này sẽ chính thức vận hành giai đoạn 1 với công suất đốt rác phát điện 800 tấn/ngày/đêm.

Còn với dự án của nhà máy đốt rác phát điện Seraphin, khởi công từ tháng 3/2022. Dự kiến đến tháng 1/2024 sẽ đưa vào vận hành. Công suất mỗi ngày sẽ đốt được hơn 1.500 tấn rác thải sinh hoạt, đạt 80% số lượng rác thu gom, vận chuyển về bãi rác Xuân Sơn.

Với kế hoạch mỗi ngày đốt gần 6.000 tấn rác thải sinh hoạt, Nhà máy đốt rác Thiên ý, nhà máy đốt rác Seraphin và các nhà máy đốt rác phát điện khác thực sự là hi vọng cho vấn đề xử lý rác tại Hà Nội khi các ô chôn lấp gần đầy.

Hồ điều hòa sinh học và 2 dự án cấp bách để chôn lấp rác của Hà Nội cũng sẽ đầy trong 30 tháng nữa. Nếu các dự án đốt rác phát điện của Hà Nội tiếp tục chậm tiến độ, những nỗi lo của chính quyền và người dân Hà Nội trước tình cảnh này chắc chắn sẽ còn.

Cần những giải pháp đồng bộ để xử lý rác ở Hà Nội

Theo các chuyên gia Môi trường, những giải pháp để xử lý triệt để rác thải sinh hoạt của Hà Nội hiện nay vẫn chưa mang tính lâu dài và ổn định.

Luật Bảo vệ Môi trường (sửa đổi) với những qui định bắt buộc có hiệu lực từ năm 2025 trong việc xử lý rác thải sẽ buộc các cơ quan chức năng, các công ty môi trường và ngay cả người dân cần có những bước chuẩn bị để xử lý, thu gom rác một cách hiệu quả.

Theo Mạnh Cường, Phùng Sơn