Đầm An Khê rộng 350ha là một phần quan trọng của không gian sinh sống của người Sa Huỳnh cổ - Ảnh: T.M.

Chiều 1-7, Sở Văn hóa - thể thao và du lịch Quảng Ngãi tổ chức hội nghị tham vấn về "vai trò của đầm An Khê gắn với không gian văn hóa - sinh tồn của cư dân Sa Huỳnh cổ và đánh giá tác động dự án nhà máy điện mặt trời trên đầm An Khê, thị xã Đức Phổ".

Theo PGS.TS môi trường Võ Văn Minh - Trường đại học Sư phạm Đà Nẵng, đầm An Khê là điểm gắn kết chặt chẽ với di sản văn hóa Sa Huỳnh. Mọi hoạt động đầu tư xây dựng công trình đều sẽ tác động lên hệ sinh thái, vì thế cần phải thận trọng khi đánh giá.

Về môi trường, đầm An Khê là hệ sinh thái đầm ngập nước, có ý nghĩa quan trọng trong việc duy trì đa dạng sinh học cho khu vực. Để dễ hiểu hơn, PGS.TS Minh cho rằng hệ sinh thái đầm An Khê như 1 quả trứng. Nếu phá vỡ vỏ trứng bởi nội lực từ bên trong, sự sống sẽ được bảo tồn và phát triển tốt khi ra ngoài. 

Ngược lại, tác động phá vỡ vỏ trứng từ bên ngoài sẽ khiến hệ sinh thái bị tổn thương, thậm chí kết thúc hệ sinh thái. Do đó, việc làm ưu tiên lúc này là nâng cao năng lực cộng đồng, quản lý hệ sinh thái là rất cần thiết.

"Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu cũng như hội nhập quốc tế, đầm An Khê cần được bảo tồn các giá trị theo chiều sâu và cần được kết nối trong không gian rộng", PGS.TS Minh nói.

Ông Trần Hoàng Tuấn, phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, khẳng định bảo tồn di tích, phát huy giá trị được lãnh đạo tỉnh đặt lên hàng đầu - Ảnh: T.M.

Các điểm khai quật liên quan đến văn hóa Sa Huỳnh ở không gian quanh đầm An Khê - Ảnh: T.M.

Tại hội nghị tham vấn, các chuyên gia về môi trường, di sản, di tích đều nêu quan điểm bảo vệ nguyên trạng đầm An Khê, nói không với công trình tác động lên đầm An Khê.

PGS.TS Bùi Chí Hoàng - ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia - cho rằng hiện trong hệ thống các bảo tàng, dấu ấn văn hóa Sa Huỳnh đều hiện diện rực rỡ với nhiều hiện vật giá trị. Đầm An Khê có vai trò quan trọng cho nền văn hóa Sa Huỳnh phát triển rực rỡ, không ở đâu có.

Nói về điện mặt trời, theo ông Hoàng, chắc chắn không bền vững và sau chục năm nữa, việc giải quyết số pin mặt trời sẽ là vấn đề không hề đơn giản. Hơn nữa, làm điện mặt trời thì mất sinh kế của người dân.

"Quảng Ngãi cần kết nối đầm An Khê, làng Gò Cỏ, đồng muối Sa Huỳnh, nhà trưng bày không gian văn hóa Sa Huỳnh... tạo nền tảng phát triển du lịch. Bên cạnh đó, đối với hồ sơ di tích quốc gia đặc biệt không gian văn hóa Sa Huỳnh, nếu không có đầm An Khê thì chắc chắn hồ sơ này không thể nào được công nhận", PGS.TS Hoàng nói.

PGS.TS Bùi Chí Hoàng nêu ý kiến tại buổi tham vấn - Ảnh: T.M.

Ông Trần Hoàng Tuấn - phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi - cho rằng hội nghị nhằm đánh giá những giá trị đặc trưng, tiêu biểu của văn hóa Sa Huỳnh, vai trò của đầm An Khê trong không gian văn hóa, sinh tồn của cư dân Sa Huỳnh cổ. Qua đó tạo cơ sở khoa học và những điều kiện để xây dựng hồ sơ quốc gia đặc biệt văn hóa Sa Huỳnh.

"Quan điểm của lãnh đạo tỉnh, việc bảo tồn di tích và phát huy giá trị đặt lên hàng đầu, ưu tiên nhất", ông Tuấn nói.

Trước đó, Tuổi Trẻ đã thông tin dự án điện mặt trời được đề xuất thực hiện tại mặt nước đầm An khê bị người dân khu vực phản ứng và không đồng tình. Bà con yêu cầu bảo vệ và giữ nguyên đầm An Khê vì đây là sinh kế của bà con và xa hơn là phát triển du lịch, tạo sinh kế bền vững cho khu vực phía nam tỉnh Quảng Ngãi.

Cũng kịch liệt phản đối, các chuyên gia văn hóa cũng như Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia cho rằng đầm này có vai trò quan trọng đối với văn hóa Sa Huỳnh, cần bảo tồn và nhanh chóng hoàn tất hồ sơ công nhận di tích quốc gia đặc biệt. Xa hơn là hoàn tất hồ sơ, trình UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới.

Làm điện mặt trời ngay trên đầm An Khê, thuộc di tích văn hóa Sa Huỳnh?

TTO - Đầm nước ngọt An Khê được Hội đồng Di sản quốc gia đề nghị bổ sung vào danh sách di chỉ đề nghị công nhận di tích quốc gia đặc biệt văn hóa Sa Huỳnh, nhưng hai nhà đầu tư vừa đề xuất làm dự án điện mặt trời ngay trên mặt đầm.