PGS.TS VŨ HẢI QUÂN

* Vấn đề ông nhắc đi nhắc lại và đặc biệt quan tâm là đầu tư cho phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo. Việc này quan trọng như thế nào, thưa ông?

- Trung Quốc hiện nay đang dành khoảng 2,2 đến 2,4% GDP cho đầu tư nghiên cứu phát triển. TP Thượng Hải cũng đang đầu tư 4,1% ngân sách cho nghiên cứu khoa học phát triển, bởi họ có tầm nhìn trở thành TP sáng tạo, trung tâm tài chính của thế giới.

Hiện nay, nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP.HCM xác định từ nay đến năm 2025 doanh thu về kinh tế số là 25%. Vậy tại sao lại không có một chiến lược phát triển để đạt được con số 25% đó? Và trong giải pháp tổng thể cần phân tích, tính toán xem để đạt doanh thu 25% thì cần phân bổ đầu tư bao nhiêu vào con người, bao nhiêu vào công nghệ và hạ tầng.

TP chắc chắn phải tiếp tục đầu tư cho khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo để khoa học - công nghệ thực sự trở thành động lực, là giải pháp đột phá chiến lược quan trọng nhất để TP phát triển nhanh, bền vững. Để làm được chuyện đó thì phải đầu tư vào nghiên cứu và phát triển. Ví dụ trung ương cấp 20% ngân sách, TP cũng phải cung cấp 20% ngân sách để đầu tư vào các trường ĐH phục vụ sự phát triển như mô hình TP Thượng Hải đang làm.

* PGS.TS Hoàng Công Gia Khánh:

Tự chủ nhưng chưa đầy đủ

Hiện TP chưa được giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong tổ chức bộ máy, trong quy hoạch, vận hành, khai thác hoặc bán các tài sản công. Tiêu biểu như việc bán nhà thuộc sở hữu nhà nước do trung ương quản lý vẫn phải xin ý kiến trung ương, hay vấn đề cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và thoái vốn từ doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa. Ở một số lĩnh vực khác, mặc dù TP được giao cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm nhưng lại không triển khai được. Như chính sách thu thuế môi trường, thuế tiêu thụ đặc biệt... cần phải được tiến hành đồng bộ với các địa phương lân cận, nếu không thì doanh nghiệp sẽ dịch chuyển qua các địa phương này.

Qua đó, cho thấy TP cần được giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc quy hoạch, vận hành, khai thác, bán các tài sản công (thuộc trung ương) trên địa bàn và trích nộp ngân sách về trung ương theo tỉ lệ quy định, bổ sung kịp thời cho ngân sách TP. Các bộ, ngành sẽ đóng vai trò kiểm tra, giám sát quá trình thực thi.

Ngoài ra, chúng ta đủ cơ sở khoa học để chứng minh rằng tỉ lệ điều tiết ngân sách 21% trong 10 năm cho TP là không hợp lý với tốc độ kinh tế và sức lan tỏa của một đầu tàu cả nước. Vì vậy, TP có thể đề nghị tăng lên hoặc đề nghị thực hiện trong 5 năm, thay vì 10 năm, tránh trường hợp tương lai có xin điều chỉnh cũng không được.

Cùng với đó, TP cũng nên kiến nghị được thí điểm thu thuế tài sản bổ sung ngân sách; được sử dụng tiền cổ phần hóa của doanh nghiệp nhà nước và thu tiền thoái vốn từ doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa do TP quản lý. Để làm được điều này, ngoài sự quyết liệt của TP, rất cần sự ủng hộ và phối hợp kịp thời, chặt chẽ của các bộ, ngành.

Trong dự thảo cho nghị quyết mới thay nghị quyết 54, chúng ta đã có nội dung cơ chế đặc thù với các vấn đề chung như đầu tư ngân sách, điều tiết ngân sách... Tuy vậy, TP cũng nên cân nhắc bổ sung vào một số nội dung khác. Thứ nhất là cơ chế đặc thù cho phát triển khoa học - công nghệ. Thứ hai là việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam đặt tại TP.HCM để giúp ích rất nhiều trong việc thu hút các nguồn đầu tư bên ngoài, tăng ngân sách và là nguồn để phát triển mạnh mẽ kinh tế TP.

Đặc biệt, cơ chế thử nghiệm cho TP.HCM phải tính luôn chuyện không chỉ giải quyết vấn đề cho TP mà nếu ổn thì sẽ lấy cơ chế đó cho nhiều tỉnh thành tương tự. Như vậy, đặc thù cho TP.HCM sẽ là đặc thù mang tính thí điểm và lan rộng trên cả nước.

* TS Phạm Thị Thanh Xuân:

Mời nhân tài, quay lại vạch xuất phát

Chủ trương "trải thảm đỏ mời nhân tài" thể hiện sự cầu thị rất lớn từ phía lãnh đạo TP trong việc tạo hệ sinh thái nghiên cứu phục vụ chính sách. Tuy nhiên, sau nhiều năm việc triển khai vẫn gặp lúng túng và hiện đang quay trở lại vạch xuất phát.

Có nhiều nguyên nhân, đơn cử như sự chênh lệch thù lao giữa khu vực công so với khu vực FDI. Tỉ lệ người giỏi quy tụ trong khu vực FDI cao hơn rất nhiều. Nguyên nhân khác không kém phần quan trọng là thiếu hệ sinh thái phù hợp để bồi dưỡng và phát huy chuyên môn. Hệ sinh thái như thế này vẫn là điểm khuyết trong hệ thống các đơn vị quản lý nhà nước.

Để giải bài toán này, về ngắn hạn nên tập trung vào tăng cường hợp tác giữa TP và các trường ĐH, các đơn vị nghiên cứu. Ngoài ra, phát huy hơn nữa vai trò của Viện Nghiên cứu phát triển của TP, ở chức năng đầu mối kết nối các nhà nghiên cứu độc lập mang tri thức, mang tư duy vào xây dựng TP.

CẨM NƯƠNG ghi

Ban hành ngay các nghị quyết tháo gỡ khó khăn cho TP.HCM

Thủ tướng Phạm Minh Chính kiểm tra ga Bến Thành của tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên, quận 1, TP.HCM sáng 27-7 - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Ngày 27-7, trong chuyến công tác tại TP.HCM, Thủ tướng Phạm Minh Chính làm việc với UBND TP.HCM về tình hình kinh tế - xã hội 7 tháng đầu năm 2022, kết quả thực hiện kết luận của Thủ tướng Chính phủ và một số kiến nghị, đề xuất.

Tại cuộc làm việc, UBND TP đã kiến nghị, đề xuất một số nội dung liên quan tới tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư có sử dụng đất theo quy định; công tác quản lý nhà, đất, quỹ đất thanh toán cho các hợp đồng BT; bố trí vốn cho 3 dự án bệnh viện cửa ngõ; triển khai dự án đường vành đai 3, dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 TP.HCM (tuyến Bến Thành - Suối Tiên) và tuyến số 2 Bến Thành - Tham Lương; tiêu chuẩn, định mức sử dụng ôtô phục vụ công tác chung; quy định về quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp.

Cơ bản tán thành và cho ý kiến trực tiếp, cụ thể đối với từng kiến nghị của TP, Thủ tướng cho rằng với những cơ chế, chính sách không còn phù hợp, TP phối hợp với các bộ, ngành xử lý, đối với những vấn đề vượt thẩm quyền thì trình Chính phủ và cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung. Giải quyết những kiến nghị của TP, Thủ tướng cho biết:

- Liên quan tới đường vành đai 3, trong những ngày tới Chính phủ sẽ ban hành ngay 2 nghị quyết để triển khai dự án; đồng thời giao Bộ GTVT chủ trì, nghiên cứu các thủ tục để triển khai dự án đường vành đai 4 trên tinh thần phân cấp, qua địa phương nào thì địa phương đó phải làm. Cũng trong tuần này, Chính phủ ban hành ngay nghị quyết về việc tháo gỡ vướng mắc trong việc bàn giao đất quốc phòng để xây dựng nhà ga T3 - Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất và các tuyến đường giao thông kết nối.

- Giao Bộ Kế hoạch và đầu tư chủ trì, phối hợp với UBND TP và các bộ, cơ quan liên quan khẩn trương tham mưu trình cấp có thẩm quyền xem xét đề nghị về việc tiến hành thủ tục và phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện các dự án metro theo quy định; phối hợp với Bộ Tài chính khẩn trương xác định phần vốn còn lại được phép bổ sung vào kế hoạch vốn trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và báo cáo cấp có thẩm quyền phân bổ dự toán hằng năm cho dự án tuyến metro số 1. Thủ tướng cũng giao các cơ quan nghiên cứu ngay việc triển khai dự án tuyến metro số 2 với đối tác Nhật Bản, có thể với các đơn vị đang thực hiện tuyến metro số 1 để công việc được triển khai nhanh nhất.

- Giao Bộ Kế hoạch và đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Y tế xem xét kiến nghị của UBND TP về việc bố trí nguồn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025, có thể điều chuyển vốn từ các dự án chậm tiến độ khác để bố trí vốn cho 3 dự án bệnh viện cửa ngõ TP.

- Bộ Nội vụ cần nghiên cứu tổ chức, bộ máy, biên chế cho TP theo hướng đặc thù vì quy mô dân số của TP khác các tỉnh thành khác nên cơ chế không thể như nhau. Trên thực tế, dân số một phường ở đây có thể bằng cả huyện của tỉnh khác.

TIẾN LONG - THẢO LÊ

TTO - Trong buổi làm việc với Thủ tướng Chính phủ, bí thư, chủ tịch TP.HCM cùng cho rằng vướng mắc trong thể chế và thủ tục hành chính đang cản trở năng lực hấp thu nguồn lực xã hội của TP.HCM. Sức phục hồi của TP lớn, cần có cơ chế thông thoáng.