Kiến trúc đã thay đổi đáng kể trong suốt lịch sử loài người. Hầu hết các cấu trúc nhân tạo mà bạn nhìn thấy xung quanh ngày nay (đặc biệt là ở các khu vực đô thị) đều là sản phẩm của kiến trúc hiện đại. Kiến trúc hiện đại lần đầu tiên xuất hiện vào cuối những năm 1880, mặc dù ở hầu hết các quốc gia, nó bắt đầu muộn hơn.

Kiến trúc hiện đại dựa trên những đổi mới trong thiết kế vật liệu và cấu trúc, nó đã thay đổi hoàn toàn cách mà các tòa nhà được thiết kế và xây dựng. Vật liệu và kỹ thuật mới cho phép các kỹ sư xây dựng các tòa nhà cao hơn, mạnh hơn và nhẹ hơn, hình thành các tòa nhà theo trục thẳng đứng theo cách chưa từng có.

Phong cách kiến trúc này lần đầu tiên cho phép con người xây dựng những tòa nhà chọc trời, những cây cầu thép chắc chắn, những tòa nhà bằng kính sáng bóng, và sau đó dẫn đến sự ra đời của kiến trúc hậu hiện đại.

Sự hiện diện của bê tông, thiết kế tối giản, mặt bằng công phu, cửa sổ kính, mái nhô ra lớn, bố cục không đối xứng, kết cấu đơn giản, v.v. là một số đặc điểm chung của kiến trúc hiện đại. Các phong cách xây dựng thịnh hành trước kiến trúc hiện đại như Baroque, Romanesque, Gothic, v.v. tập trung vào trang trí và chi tiết, nhưng kiến trúc hiện đại lại thích thực tế - mặc dù đôi khi, nó cũng trở thành tiền đề của các thiết kế kỳ quái.

Trong suốt phần lớn lịch sử loài người, các tòa nhà lớn thường được sử dụng các vật liệu dễ kiếm như đá, vữa và gỗ. Họ cũng rất yêu thích những thiết kế thẩm mỹ lấy cảm hứng từ tự nhiên. Còn kiến trúc hiện đại loại bỏ trang trí và kết hợp với chủ nghĩa tối giản - trong hầu hết các trường hợp, chỉ những gì hữu ích mới được giữ lại và kết hợp. Thay vì nhấn mạnh vào vẻ đẹp và tính thẩm mỹ, kiến trúc hiện đại tập trung vào việc cải thiện chức năng của các không gian. Điều này xuất phát từ mối quan tâm thực tế cũng như từ quan điểm nghệ thuật: các phong cách như Bauhaus hoặc chủ nghĩa tối giản không thích đồ trang trí.

Các thiết kế là kết quả của phong cách kiến trúc mới này nhằm mục đích nâng cao trải nghiệm sống của con người và làm cho các thành phố trở nên thích hợp hơn cho nhiều người cùng sinh sống. Việc sử dụng bê tông cốt thép và các vật liệu nhẹ như thép và kính tấm trong xây dựng tòa nhà đã dẫn đến sự ra đời của kiến trúc hiện đại.

Kiến trúc sư người Anh Joseph Paxton là người đầu tiên sử dụng sắt và kính tấm trong xây dựng tòa nhà, ông đã thiết kế Cung điện Pha lê, nơi diễn ra Triển lãm lớn năm 1851. Hai năm sau, doanh nhân người Pháp François Coignet lần đầu tiên xây dựng một ngôi nhà nhiều tầng ở Paris bằng bê tông cốt thép. Năm 1854, kỹ sư người Mỹ Elisha Otis đã nghĩ ra thang máy an toàn, phát minh này càng khuyến khích các nhà phát triển bất động sản và các kiến trúc sư xây dựng các tòa nhà cao tầng.

Vào những năm 1880, việc sử dụng các vật liệu xây dựng mới như gang, kính tấm, thép và bê tông đã trở nên phổ biến đến mức các kiến trúc sư bắt đầu sử dụng chúng để xây dựng không chỉ các tòa nhà thông thường mà còn để phát triển các tuyệt tác kiến trúc mới. Tòa nhà Bảo hiểm Nhà ở Chicago, tòa nhà chọc trời đầu tiên trên thế giới và Tháp Eiffel huy hoàng của Paris được xây dựng lần lượt vào năm 1885 và 1889 là một trong những ví dụ sớm nhất của kiến trúc hiện đại.

Năm 1893, cha đẻ của chủ nghĩa hiện đại Louis Sullivan đã đưa ra một tuyên bố mang tính biểu tượng tại Hội chợ Thế giới Chicago: “hình thức tuân theo chức năng”. Và những từ này sau đó đã trở thành ý tưởng cốt lõi đằng sau kiến trúc hiện đại, truyền cảm hứng cho nhiều kiến trúc sư đưa chủ nghĩa hiện đại vào các tác phẩm của họ. Nhưng nó không phải là tất cả.

Kiến trúc hiện đại rộng lớn đến mức có thể dễ dàng chia thành nhiều kiểu kiến trúc phụ, nhiều kiểu kiến trúc đã định hình thế giới (theo đúng nghĩa đen). Những phong cách phụ này vẫn khuyến khích sự tham gia của các công nghệ sáng tạo và ý tưởng tối giản trong thế giới xây dựng, nhưng chúng đi kèm với các nguyên tắc và thẩm mỹ khác nhau.

Dưới đây là tổng quan về các tiểu phong cách kiến trúc hiện đại chính.

1. Phong cách Quốc tế

Những tòa nhà chọc trời đồ sộ với cửa sổ kính lớn, mái bằng, khung thép và tường rèm là những ví dụ dễ dàng tìm thấy của phong cách Quốc tế. Những tòa nhà này có thể được xây dựng rất nhanh so với các tòa nhà cổ điển và chúng được xây dựng theo các tiêu chuẩn được đặt ra bởi Đại hội Kiến trúc Hiện đại Quốc tế (CIAM), một hiệp hội kiến trúc sư Châu Âu đã tồn tại từ rất lâu trước đây nhằm thúc đẩy chủ nghĩa hiện đại trong xây dựng tòa nhà. Các ví dụ nổi tiếng của phong cách quốc tế là Barcelona Pavilion của Barcelona và Tòa nhà Thư ký Liên Hợp Quốc ở New York.

2. Bauhaus

Chiến tranh thế giới thứ nhất đã gây ra rất nhiều thiệt hại cho cơ sở hạ tầng và nền kinh tế của Đức. Để tái thiết đất nước, một học viện mới mang tên Bauhaus đã được thành lập dưới sự lãnh đạo của kiến trúc sư Walter Gropius. Trường phái Bauhaus đã dẫn đến việc tạo ra các tòa nhà với không gian hình khối chức năng và nhìn từ bên ngoài có thể thấy nó vô cùng đơn giản. Chúng được xây dựng để làm cho nhà ở có giá cả phải chăng và có thể tiếp cận được với tất cả mọi người.

Bauhaus là một phong trào nghệ thuật cũng giống như một phong trào trong thiết kế chức năng. Trên thực tế, trường phái Bauhaus là sự tái hợp mỹ thuật và thiết kế chức năng - tập trung chủ yếu vào phần sau. Thành phố Trắng ở Tel Aviv, Israel, Căn hộ Isokon ở London, và Nhà máy Fagus nằm ở thị trấn Alfeld của Đức là một số ví dụ tiêu biểu nhất của phong cách kiến trúc Bauhaus.

3. De Stijl

Dựa trên nghệ thuật trừu tượng của họa sĩ người Hà Lan Piet Mondrian, De Stijl là một phong cách kiến trúc kết hợp giữa sự đơn giản, hình học, tối giản và trừu tượng. Có thể dễ dàng nhận ra các tòa nhà theo phong cách De Stijl với các sọc xanh, đỏ và vàng riêng biệt. Phòng khiêu vũ trong bảo tàng L'Aubette của Pháp và nhà Eames ở California là một số ví dụ phổ biến về kiến trúc De Stijl.

4. Chủ nghĩa biểu hiện và chủ nghĩa tân biểu hiện

Các tòa nhà không đối xứng được thiết kế bởi các kiến trúc sư để thể hiện những suy nghĩ, cảm xúc và cảm giác mà họ mang theo cho bất kỳ không gian nào biểu thị chủ nghĩa biểu hiện và chủ nghĩa tân biểu hiện. Các công trình kiến trúc được xây dựng theo các phong cách này có dáng dấp điêu khắc. Điều thú vị là nhiều kiến trúc sư theo đuổi phong cách này thực tế là những cựu chiến binh. Họ thiết kế không gian để khắc họa sự căng thẳng chính trị và cuộc đấu tranh của xã hội diễn ra phổ biến trong hai cuộc Thế chiến.

Goetheanum của Thụy Sĩ, Centennial Hall ở Ba Lan, Tháp Einstein có trụ sở tại Berlin là một số tòa nhà hấp dẫn đại diện cho phong cách chủ nghĩa biểu hiện và tân biểu hiện.

5. Kiến trúc kiến tạo

Chủ nghĩa kiến tạo bắt nguồn từ Liên Xô (nay là Nga) vào cuối những năm 1920. Phong cách này đã dẫn đến sự phát triển của các tòa nhà kết hợp các yếu tố công nghệ như cáp, ăng ten, v.v. và các cấu trúc hình học đặc trưng như kim tự tháp, mặt trước hình trụ. Các tòa nhà chủ yếu được làm bằng kính, thép và trông như thể thiết kế của chúng được lấy cảm hứng từ các loại máy móc và thiết bị khác nhau được sử dụng vào thời điểm đó.

Những ngôi nhà và tòa nhà hiện đại áp dụng khái niệm không gian tự do, loại bỏ sự lộn xộn và đồ trang trí thừa, thay vào đó tập trung vào các đường nét sạch sẽ, cửa sổ lớn và trên hết là các thiết kế tiện dụng. Phong cách kiến trúc này đã lan rộng trong hơn nửa thế kỷ qua. Nhưng đến những năm 1960, một thế hệ kiến trúc sư mới như Denise Scott Brown, Charles Moore, Robert Venturi và nhiều người khác đã mang đến những làn gió mới cho phong cách này. Họ cho rằng việc từ bỏ hoàn toàn các yếu tố lịch sử và tự nhiên trong kiến trúc hiện đại đã biến phong cách này thành một học thuyết cứng nhắc. Những kiến trúc sư mang tính cách mạng này đã đưa ra những ý tưởng của riêng họ để làm cho kiến trúc hiện đại trở nên toàn diện hơn, và điều này cuối cùng dẫn đến phong cách kiến trúc mà chúng ta đang sống hiện nay.

Kiến trúc hiện đại đã thống trị ở nhiều nơi trên thế giới trong phần lớn thế kỷ 20. Ngay cả khi kiến trúc hậu hiện đại bắt đầu nổi lên vào những năm 1960, kiến trúc hiện đại vẫn rất thịnh hành cho đến ngày nay, với những cách giải thích mới liên tục xuất hiện và điều chỉnh những dấu ấn đã có của phong cách.

Tham khảo: Zmescience

Theo Đức Khương