Sáng nay (11-7), hai cựu thứ trưởng Bộ Ngoại giao Tô Anh Dũng, Vũ Hồng Nam, cựu trợ lý phó thủ tướng Nguyễn Quang Linh, cựu cục trưởng Cục Lãnh sự Nguyễn Thị Hương Lan cùng 50 người bị dẫn giải đến phiên tòa xét xử đại án "chuyến bay giải cứu".

Hầu hết các bị cáo khi được đưa từ xe thùng vào phòng xét xử đều đeo khẩu trang. Một số bị cáo mặc áo khoác có mũ trùm đầu che kín mặt.

Phần thủ tục phiên tòa diễn ra khá nhanh gọn. Một số người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan xin xét xử vắng mặt, tòa thấy rằng sự vắng mặt của những người này không ảnh hưởng đến phiên xử, và sẽ tiếp tục triệu tập nếu cần thiết.

Khoảng hơn 9h, đại diện viện kiểm sát bắt đầu công bố bản cáo trạng dài 102 trang. Phần thẩm vấn các bị cáo dự kiến bắt đầu vào chiều nay.

Bản cáo trạng được công bố tại tòa cho thấy có đến 21 quan chức, cán bộ của bốn bộ ngành cùng Văn phòng Chính phủ và hai tỉnh thành nhận hối lộ. Trước hàng trăm chuyến bay giải cứu là những cuộc gặp ngã giá, ra giá chung chi…

Từ chủ trương đúng đắn "chuyến bay giải cứu" đưa người dân hồi hương

Với phương châm "không để ai bị bỏ lại phía sau" trong đại dịch COVID-19, tháng 4-2020, Chính phủ cho phép thực hiện các chuyến bay giải cứu đưa công dân đang mắc kẹt ở nước ngoài hồi hương.

Nhiệm vụ này được giao cho tổ công tác 5 bộ: Ngoại giao, Y tế, Giao thông vận tải, Công an, Quốc phòng. Trong đó, Cục Quản lý xuất nhập cảnh (Bộ Công an) sẽ phê duyệt hoặc từ chối kế hoạch tổ chức chuyến bay (số lượng, tần suất chuyến bay, doanh nghiệp thực hiện, nơi cách ly, người dự kiến về...) trên cơ sở đề xuất của Bộ Ngoại giao.

Thực hiện chủ trương trên, các cơ quan chức năng đã cấp phép và tổ chức được hơn 1.000 chuyến bay giải cứu, chuyến bay combo đưa hơn 200.000 người dân từ 62 quốc gia, vùng lãnh thổ về nước.

Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện một số cá nhân có thẩm quyền ở các bộ, ngành đã gây khó khăn, nhũng nhiễu, làm khó doanh nghiệp tổ chức chuyến bay. Việc này đã tạo ra cơ chế "xin - cho" buộc doanh nghiệp phải nâng giá vé máy bay và các chi phí phát sinh khác để "bôi trơn", đưa hối lộ....

Từ đó hình thành "liên minh lợi ích" tại một số bộ ngành, khi mà cán bộ từ chuyên viên lên đến lãnh đạo cấp cục, vụ, thậm chí cả thứ trưởng cũng nhận hối lộ.

Riêng tại Bộ Ngoại giao, cơ quan tố tụng cáo buộc một số cá nhân không chỉ nhận tiền hối lộ của các doanh nghiệp để cấp phép chuyến bay, mà còn gây khó khăn cho những doanh nghiệp chưa chịu "chung chi".

Gây nhũng nhiễu buộc doanh nghiệp phải "bôi trơn"

Theo cáo trạng, cựu cục trưởng Cục Lãnh sự Nguyễn Thị Hương Lan chủ yếu chỉ lựa chọn các doanh nghiệp được cấp trên chỉ định, do người thân nhờ hoặc doanh nghiệp đã chi tiền trước để đưa vào danh sách đề xuất cấp phép chuyến bay.

Nữ cục trưởng còn hướng dẫn doanh nghiệp mượn nhiều pháp nhân khác để được cấp nhiều chuyến bay mà không bị chú ý.

Với doanh nghiệp chưa thỏa thuận đưa hối lộ, bà Lan và nhiều thuộc cấp gây khó dễ bằng cách không đưa vào danh sách (dù lãnh đạo Chính phủ đồng ý chủ trương cấp phép), thường xuyên thông báo ngày bay sát với ngày doanh nghiệp nhận được thông báo hoặc đổi kế hoạch bay... Mục đích việc gây khó này là để ép doanh nghiệp phải gặp gỡ và đưa hối lộ mới đề xuất cấp phép.

Biết vai trò của bà Lan, từ tháng 5-2020 đến tháng 1-2022, tám đại diện doanh nghiệp đã tiếp cận, đưa tiền cho nữ cục trưởng để được cấp phép chuyến bay.

Theo cáo trạng, bà Lan đã có hơn 30 lần nhận tiền từ các doanh nghiệp, ít thì vài trăm triệu, nhiều cả vài tỉ. Những lần đưa, nhận hối lộ này đều diễn ra tại phòng làm việc của cục trưởng tại Bộ Ngoại giao hoặc ở nhà riêng bà Lan, có lần nhận ngay trên xe ô tô riêng của bà trước cổng bộ.

Tổng số tiền bà Lan đã nhận hối lộ là hơn 25 tỉ.

Cấp trên của bà Lan là ông Tô Anh Dũng - cựu thứ trưởng Bộ Ngoại giao - có nhiệm vụ trực tiếp chỉ đạo, phê duyệt kế hoạch tổ chức chuyến bay theo đề xuất của Cục Lãnh sự trước khi xin ý kiến của tổ công tác năm bộ.

Biết được vai trò của Tô Anh Dũng, 13 cá nhân đại diện doanh nghiệp đã tìm cách tiếp cận, móc nối, đặt vấn đề để thứ trưởng giải quyết các thủ tục liên quan đến cấp phép chuyến bay theo thẩm quyền.

Theo kết luận, cựu thứ trưởng Tô Anh Dũng và đại diện 13 doanh nghiệp không thỏa thuận về số tiền sẽ phải chung chi, nhưng cả hai bên đều hiểu việc doanh nghiệp được tham gia tổ chức chuyến bay sẽ có lợi nhuận.

Đại diện doanh nghiệp sẽ phải chi tiền "cảm ơn" và thực tế ông Dũng đã nhiều lần nhận tiền hối lộ. Ông Dũng hơn 30 lần nhận tổng số 21,5 tỉ. Những lần nhận tiền diễn ra tại phòng làm việc của thứ trưởng, ngoài quán cà phê hoặc nhà hàng.

Ra giá chung chi đến 200 triệu một chuyến bay giải cứu

Đáng chú ý nhất, trong nhóm quan chức, cán bộ nhận hối lộ có Phạm Trung Kiên, khi làm thư ký của Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, có đến 253 lần nhận tiền hối lộ với số tiền lên đến 42,6 tỉ.

Mặc dù chỉ có chức vụ là thư ký giúp việc cho thứ trưởng, nhưng Kiên bị xác định nhận tiền nhiều nhất, số lần lớn nhất mà chỉ trong thời gian 9 tháng.

Cáo trạng thể hiện thời điểm đó, Bộ Y tế phân công Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên làm nhiệm vụ xem xét, duyệt ký văn bản trả lời Bộ Ngoại giao, Văn phòng Chính phủ và các cơ quan chức năng khi những nơi này xin ý kiến về chuyến bay giải cứu, chuyến bay combo và xin cho khách lẻ được về nước.

Các cơ quan chức năng thông qua Phạm Trung Kiên để trình thứ trưởng xem xét, ký duyệt văn bản trả lời. Cơ quan truy tố cáo buộc quá trình thực hiện nhiệm vụ, thư ký Kiên đã yêu cầu đại diện các doanh nghiệp, cá nhân chi tiền từ 50 triệu đến 200 triệu một chuyến bay.

Đối với chuyến bay combo, thư ký Kiên ra giá với doanh nghiệp phải "chung chi" từ 500.000 - 2 triệu đồng một khách. Với hình thức "đếm đầu người" cho khách lẻ, Kiên ra giá 7-15 triệu đồng/khách.

Trong 253 lần nhận hối lộ, đa phần những cuộc gặp mặt ngã giá và đưa nhận tiền của cựu thư ký thứ trưởng đều diễn ra tại trụ sở Bộ Y tế hoặc doanh nghiệp chuyển khoản vào tài khoản của mẹ vợ Kiên. Một số ít lần Kiên nhận tiền ở bên ngoài trụ sở bộ.

Tại Bộ Công an, cựu cục phó Cục Quản lý xuất nhập cảnh Trần Văn Dự được phân công duyệt, ký các văn bản trả lời Bộ Ngoại giao về kế hoạch tổ chức chuyến bay combo.

Hai thuộc cấp Vũ Anh Tuấn (phó Phòng tham mưu) và Vũ Sỹ Cường (cựu cán bộ Phòng tham mưu) được giao giúp việc cho ông Dự. Tuy nhiên ba cựu cán bộ công an này đã tạo thành "một nhóm lợi ích" từ liên hệ, gặp gỡ đến yêu cầu doanh nghiệp chung chi để được cấp phép chuyến bay.

Vũ Anh Tuấn là người trực tiếp liên hệ doanh nghiệp, ngã giá chung chi 50-200 triệu đồng trên một chuyến bay hoặc 500.000 - 1,5 triệu đồng một hành khách, tùy thời điểm.

Quá trình điều tra xác định thông thường, ba bị can Dự, Tuấn, Cường sẽ cùng bàn bạc, tổng hợp tiền để chia. Tuy nhiên có những lúc ba người tự nhận tiền riêng rẽ của doanh nghiệp mà không có sự bàn bạc, trao đổi thống nhất cùng nhau.

Cựu cán bộ công an Tuấn đã 49 lần nhận hối lộ với tổng số 27,3 tỉ đồng, cựu cục phó Trần Văn Dự nhận hối lộ 7,6 tỉ đồng, ông Cường nhận 9,3 tỉ.

54 bị cáo trong vụ 'chuyến bay giải cứu' phạm những tội gì?

Sáng nay, 11-7, 54 bị cáo trong vụ án 'chuyến bay giải cứu' bị đưa ra xét xử. Các bị cáo trong vụ án này đã phạm những tội gì?