Ngày 13-7, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thông báo xếp chất làm ngọt nhân tạo aspartame vào danh sách các chất "có thể gây ung thư cho con người" nhưng lưu ý chất này vẫn an toàn nếu được tiêu thụ trong giới hạn khuyến nghị hằng ngày. 

Đây là chất tạo ngọt nhân tạo phổ biến được tìm thấy trong hàng ngàn sản phẩm như soda ăn kiêng và kẹo cao su không đường.

90 nước đánh giá an toàn

Kết luận nói trên được đưa ra dựa trên hai hoạt động nghiên cứu về mối liên hệ giữa bệnh ung thư và chất aspartame. Hoạt động thứ nhất là của Cơ quan Nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) thuộc WHO. 

Cơ quan này xếp aspartame vào danh sách các chất có thể gây ung thư thuộc phân nhóm 2B, sau khi ghi nhận một số bằng chứng cho thấy chất này liên quan đến một loại bệnh ung thư gan. Tuy nhiên, các thí nghiệm trên động vật cho thấy chưa đủ bằng chứng để khẳng định chất này là tác nhân gây ung thư.

Với việc IARC đánh giá aspartame là "chất có thể gây ung thư cho con người", điều này đồng nghĩa có ít bằng chứng cho thấy mối liên hệ tiềm ẩn với ung thư và aspartame sẽ được xếp vào cùng nhóm với chiết xuất lô hội và một số loại rau ngâm chua ở châu Á.

Nhóm nghiên cứu thứ hai là Ủy ban chuyên gia chung về phụ gia thực phẩm do WHO cùng Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hiệp Quốc (FAO) thành lập. 

Họ nghiên cứu aspartame và duy trì khuyến nghị chất này vẫn an toàn khi tiêu thụ trong giới hạn cho phép hiện tại. Cụ thể, giới hạn là 40 miligam aspartame/mỗi kg trọng lượng cơ thể/ngày.

Theo Đài CNN, mặc dù việc xếp aspartame vào danh sách các chất "có thể gây ung thư cho con người" nghe có vẻ đáng báo động, nhưng điều này không có nghĩa là uống soda ăn kiêng sẽ gây ung thư.

Hơn 90 quốc gia, trong đó có Anh, Tây Ban Nha, Pháp, Ý, Đan Mạch, Đức, Úc và New Zealand, đã đánh giá aspartame và thấy rằng chất này an toàn cho con người cũng như đã cho phép sử dụng, theo Hãng tin Reuters.

Một số nhà khoa học và nhà sản xuất thực phẩm, đồ uống lo lắng việc xếp aspartame vào danh sách các chất "có thể gây ung thư cho con người" của WHO sẽ gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. 

Tuy nhiên, WHO cho biết họ hy vọng việc phân loại như vậy sẽ thúc đẩy các nhà khoa học thực hiện thêm nhiều nghiên cứu về aspartame và mối liên hệ có thể có với bệnh ung thư.

Aspartame là gì?

Được phát hiện vào năm 1965 bởi nhà hóa học người Mỹ James Schlatter, aspartame ngọt hơn khoảng 200 lần so với đường ăn thông thường. Aspartame thường được sử dụng trong đồ uống và thực phẩm dành cho người ăn kiêng vì có ít calo hơn đường thông thường. 

Đây là một trong những chất phụ gia thực phẩm được nghiên cứu nhiều nhất hiện nay.

Nhiều cơ quan quản lý như Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) đã nhiều lần nói rằng aspartame an toàn cho con người nếu được sử dụng theo các hướng dẫn. Trên thực tế, ngày 13-7 WHO vẫn không thay đổi khuyến nghị về mức tiêu thụ hằng ngày có thể chấp nhận được đối với aspartame.

Hiệp hội Đồ uống Mỹ (American Beverage) - hiệp hội đại diện cho ngành công nghiệp đồ uống không cồn - cho biết: "Cộng đồng khoa học và quản lý đồng thuận rộng rãi rằng aspartame an toàn. Đó cũng là kết luận mà các cơ quan an toàn thực phẩm trên khắp thế giới hết lần này đến lần khác đưa ra".

Hiệp hội này cho biết an toàn luôn là ưu tiên cao nhất trong ngành của mình. Họ nói: "Việc các cơ quan an toàn thực phẩm trên khắp thế giới, trong đó có FDA của Mỹ, tiếp tục khẳng định aspartame an toàn khiến chúng tôi tin tưởng vào độ an toàn của các sản phẩm của mình".

Vậy sử dụng các sản phẩm chứa aspartame sao cho hợp lý? Hướng dẫn của WHO đã không thay đổi kể từ năm 1981: tối đa 40 miligam aspartame/mỗi kg trọng lượng cơ thể/ngày. 

Các khuyến nghị của Mỹ "hào phóng" hơn một chút: Vào năm 1983, FDA đưa ra mức 50 miligam/mỗi kg trọng lượng cơ thể.

Để đạt tới mức đó, một người bình thường sẽ phải uống rất nhiều soda hoặc ăn nhiều thực phẩm chứa aspartame.

Hiệp hội Đồ uống Mỹ cho biết soda dành cho người ăn kiêng thường chứa trung bình 100 miligam aspartame mỗi lon. Với khuyến nghị của WHO là 40 miligam aspartame/mỗi kg trọng lượng cơ thể/ngày, một người nặng trung bình ở Mỹ là 83kg có thể uống tới 33 lon mỗi ngày và vẫn ở trong giới hạn cho phép. 

Trong khi đó, khuyến nghị 50 miligam của Mỹ sẽ cho người nặng 83kg uống hơn 40 lon một ngày.