Việc UBND tỉnh Ninh Thuận hủy các thông báo thu hồi đất để xây dựng nhà máy điện hạt nhân là những bước cuối cùng để chấm dứt dự án này sau 14 năm được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư.

Điện hạt nhân sẽ được thay thế bằng nhiều dự án mới nhằm thực hiện mục tiêu mà Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021 - 2030 (Quy hoạch điện 8) đặt ra là ưu tiên phát triển điện sạch và Ninh Thuận là một trong những trung tâm năng lượng tái tạo.

Đã có những tiếc nuối cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận khi Việt Nam đã cùng các đối tác triển khai nhiều phần việc cho dự án. Có tới 7 năm để chuẩn bị, một số dự án thành phần đã được khởi công, vị trí đặt nhà máy được đánh giá là "không nơi nào phù hợp hơn Ninh Thuận". 

Vì thế, ngay khi Quốc hội quyết định dừng dự án vào tháng 11-2016, đã có nhiều ý kiến tạm dừng hay hủy bỏ địa điểm dự án này do lo ngại sẽ ảnh hưởng đến khả năng phát triển điện hạt nhân trong tương lai.

Băn khoăn đó cũng hợp lý khi đặt trong bối cảnh thiếu điện. Thậm chí có ý kiến cho rằng cần xem xét lại dự án điện hạt nhân vào thời điểm phù hợp. 

Bộ Công Thương từng nêu quan điểm: điện hạt nhân không chỉ là nguồn điện nền ổn định, có thể thay thế cho nhiệt điện than hay thủy điện, mà quan trọng hơn đây là nguồn điện sạch giúp chúng ta thực hiện các cam kết ở COP26 (Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hiệp Quốc lần thứ 26) phát triển nguồn năng lượng tái tạo nhưng vẫn đảm bảo cung ứng đủ điện cho đất nước.

Tuy vậy, với chiến lược phát triển năng lượng quốc gia và Quy hoạch điện 8 được Chính phủ ban hành, ngành năng lượng sẽ không bao gồm điện hạt nhân. Theo đó, tập trung vào các nguồn điện tái tạo (điện gió, mặt trời), điện khí, LNG và giảm dần điện than. Quan điểm và định hướng đã rất rõ ràng để chúng ta "dứt khoát với điện hạt nhân" trong giai đoạn này.

"Chia tay" điện hạt nhân có nhiều lý do. Đó là nguồn vốn đầu tư khổng lồ, năng lực quản lý về công nghệ, kiểm soát các rủi ro tiềm ẩn từ các nhà máy điện hạt nhân... vẫn là vấn đề còn bỏ ngỏ.

Việc hủy quyết định thu hồi đất của tỉnh Ninh Thuận là sự "dứt khoát", bởi luyến tiếc với dự án sẽ không thể mang lại cho người dân nơi đây có cuộc sống tốt hơn. Việc tiếp tục giữ vị trí dự án trong khi đã dừng chủ trương đầu tư sẽ là rào cản để "hồi sinh" lại vùng đất này.

Không có điện hạt nhân, chúng ta vẫn có cách để đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội như triển khai các dự án năng lượng sạch. Vấn đề được quan tâm hiện nay là làm gì để giúp người dân vùng dự án này và tỉnh Ninh Thuận. 

Quốc hội đã bố trí vốn thực hiện các đề án hỗ trợ người dân vùng dự án ổn định cuộc sống. Chính phủ cũng chấp thuận loạt chủ trương hỗ trợ Ninh Thuận phát triển để thành trung tâm năng lượng tái tạo; đầu tư dự án thủy điện tích năng Bác Ái hay dự kiến xây dựng tổ hợp điện khí, LNG Cà Ná... 

Chủ trương đã có, nhưng hồi sinh lại vùng đất này còn ở phía trước. Chúng ta phải có trách nhiệm đưa cuộc sống người dân vùng dự án trở lại bình thường, chí ít là để bù đắp sự hy sinh của bà con trong hơn 13 năm qua. Được vậy, cuộc "chia tay" điện hạt nhân mới thực sự có ý nghĩa.

Dừng thu hồi đất dự án nhà máy điện hạt nhân: Dân vui vì được 'cởi trói' sau 13 năm

Hơn 1.000 hộ dân sống trong vùng quy hoạch dự án nhà máy điện hạt nhân 1 và 2 ở tỉnh Ninh Thuận vui mừng sau khi tỉnh hủy bỏ các thông báo thu hồi đất để làm dự án này.