Sáng ngày 19/7, ngày làm việc thứ 6 của phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án “chuyến bay giải cứu”, các luật sư tiếp tục tiến hành bào chữa cho hành vi của phạm tội của các bị cáo.

Sau phần bào chữa của luật sư, bị cáo Trần Việt Thái – cựu Đại sứ Việt Nam tại Malaysia đã nêu thêm một số vấn đề để tự bào chữa cho bản thân. Ông Thái cùng các cấp dưới của mình bị Viện Kiểm sát truy tố tội “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” trong vụ án chuyến bay giải cứu với mức án từ 5 – 6 năm tù.

Cáo trạng thể hiện, từ tháng 5/2020 - 1/2022, Đại sứ quán tại Malaysia tổ chức 8 chuyến bay “giải cứu”, đưa 1.891 người chấp hành xong án phạt tù ở 19 “trại chờ” về nước.

Tuy nhiên, Đại sứ quán thu của mỗi người mãn hạn tù 20,3 triệu đồng; ai không có hộ chiếu phải nộp 25 triệu đồng. Với những người ở đảo xa, cần mua vé máy bay về Thủ đô Kuala Lampur sẽ phải nộp từ 30 – 35 triệu đồng/người. Trong đó, riêng khoản cấp hộ chiếu, các bị cáo thu hơn 4,6 triệu đồng/cuốn nhưng chỉ nộp về ngân sách 1,6 triệu đồng/cuốn.

Với tổng cộng với gần 1.900 người mãn hạn tù được giải cứu, Trần Việt Thái và cấp dưới thu 44,6 tỷ đồng, trừ đi các chi phí 33 tỷ, “lãi” hơn 11 tỷ đồng. Ông Thái và các cấp dưới giữ lại 5 tỷ đồng tại Đại sứ quán, Thái giữ 580 triệu, còn chia nhau cho cấp dưới thấp hơn. Cựu Đại sứ do vậy bị đề nghị phạt từ 5 – 6 năm tù.

Vụ án tại Đại sứ quán ở Malaysia được phát hiện tháng 3/2022 khi ông Quách Văn Mừng (người Việt ở Malaysia) viết đơn tố cáo thu tiền trái quy định.

Video cựu Đại sứ Trần Việt Thái tự bào chữa tại phiên tòa

Bào chữa tại tòa, cựu Đại sứ Trần Việt Thái cho biết, tại Malaysia có 4 trại chờ dành cho các tù nhân, trong đó có cả các tù nhân Việt Nam. Thời điểm dịch diễn biến phức tạp, ông Thái đã cử nhân viên đi khảo sát. Khi trở về, nhân viên báo cáo lại “tình hình môi giới trong các trại vô cùng phức tạp”.

Theo ông Thái, Quách Văn Mừng – người viết đơn tố cáo ông, chính là “cò mồi”, thường vào các trại chờ cấu kết với người bản địa thu phí rất cao với những tù nhân muốn về nước, với mức từ 40 – 80 triệu đồng/người.

Bên cạnh đó, Đại sứ quán sau đó nghiên cứu, thấy ở các trại tù nữ có hiện tượng không lành mạnh, nên yêu cầu sớm đưa các công dân này về nước càng trở nên cấp thiết. “Ở các trại tù nữ có việc ép buộc chị em dùng ma túy, bóc lột tình dục. Tôi lúc đó mới sang làm Đại sứ, yêu cầu nếu có chuyến bay, đưa chị em đó dồn vào, cho về sớm nhất có thể”.

Bị cáo tiếp lời: “Tại các trại giam nam, mấy môi giới cấu kết người bản địa thu phí cao, không chấp nhận được nên tôi nói với anh Linh (bị cáo Nguyễn Hoàng Linh)  đưa họ về. Quách Văn Mừng bị chặn, bị đạp đổ nồi cơm nên viết đơn tố cáo tôi”.

Về bối cảnh cấp bách phải tổ chức các chuyến bay, ông Thái cho hay khi dịch bùng phát, tình hình các nước rất căng thẳng.

Về việc thu thêm tiền của các tù nhân, ông Thái khẳng định việc thu kinh phí dự phòng đối với người dân và các tù nhân tại Malaysia là bất khả kháng nhằm đề phòng các tình huống có thể xảy ra. Đại sứ quán hoàn toàn không có động cơ thu nhiều để "chia chác".

Bên cạnh đó, do các trại tù ở xa, người mãn hạn tù phải được “nuôi một tháng” vì mỗi tháng chỉ có một chuyến bay. Do vậy, Đại sứ quán tại Malaysia thu của họ từ 2 – 3 triệu đồng, thấp hơn so với cò mồi khi đó thu từ 40 – 80 triệu.

Về lý do không sử dụng tài khoản Đại sứ quán mà sử dụng tài khoản ngân hàng cá nhân, ông Thái giải thích theo Luật Kế toán, các ông không được phép sử dụng tài khoản ngân hàng của Đại sứ quán. Trong khi đó, tiền kinh phí giải ngân ở Đại sứ quán thường rất chậm trong khi các chuyến bay thường diễn ra nhanh, chỉ 5 – 7 ngày.

Bị cáo Thái cũng cho rằng đã từng điện về trong nước xin tàu hải quân khi sang Malaysia diễn tập thì đón công dân về luôn nhưng không ai trả lời. Sau đó có xin 5 – 6 chuyên cơ chở người về nước thì bị cáo Đỗ Hoàng Tùng - Phó Cục trưởng Lãnh sự nói không có chỗ cách ly nên không cho về tất cả luôn, chỉ cho về dần dần.

Ông Thái thừa nhận đã thu tiền trái quy định để làm khoản dự phòng nhưng sau không dùng đến vì: “Rủi ro không có hoặc chúng tôi đã chặn được rủi ro”. Vị này xin tòa xem xét, làm việc ở Malaysia khó áp dụng quy định của Việt Nam.

Ông Thái cũng khẳng định sẵn sàng bồi thường nếu cơ quan tiến hành tố tụng xác định sai phạm của ông gây thiệt hại. “Bản thân tôi đã nộp vào 5 tỷ đồng, xin quý tòa ghi nhận giúp, chúng tôi không phản bác cáo trạng”, ông Trần Việt Thái nói.

“Cảm ơn các đồng nghiệp của tôi là những người dám làm không theo quy định vì nếu theo quy định sẽ không làm được việc. Xin tòa xem xét giảm nhẹ cho các đồng nghiệp của tôi”, cựu Đại sứ kết thúc phần bào chữa.

Mạnh Quốc - Hữu Thắng