Một sự so sánh tưởng gần mà quá đỗi khập khiễng, bởi giữa ca sĩ và thần tượng (hay nghệ sĩ giải trí) luôn có một ranh giới về giá trị, yêu cầu cùng đặc thù công việc. Lằn ranh ấy tuy mong manh nhưng luôn tồn tại.

"Cầm mic lên" có thành ca sĩ?

Khi một người nổi tiếng muốn "đá chéo sân", dấn thân hoạt động nghệ thuật, lĩnh vực âm nhạc thường là lựa chọn đầu tiên. Dù rằng lựa chọn ấy có lúc khiến sản phẩm âm nhạc của họ nhận về cái nhìn khắt khe hơn từ công chúng.

Với tham vọng trở thành một ngôi sao hạng A hay đơn giản hơn là duy trì được sự nổi tiếng, tầm ảnh hưởng đến công chúng, âm nhạc trở thành mảnh đất màu mỡ dễ đơm hoa. Nhất là khi công chúng chưa có quá nhiều sự lựa chọn thì mong muốn ấy thường mau chóng kết trái bởi sự chi phối của công nghệ để tìm kiếm doanh thu từ lượt xem (lượng view).

Chưa kể, đây còn là loại hình sản phẩm mang lại lợi nhuận cao. 

Theo báo cáo âm nhạc toàn cầu của Liên đoàn Công nghiệp ghi âm quốc tế (IFPI) công bố ngày 22-3, doanh thu từ âm nhạc trên toàn cầu đã lên tới 26,2 tỉ USD trong năm 2022.

Thế nhưng không phải cứ biểu diễn trên sân khấu, ra mắt các sản phẩm âm nhạc hay nói một cách hình ảnh là "cầm mic lên" đã có thể trở thành ca sĩ.

Khi từng nhận xét về Chi Pu, Thu Minh dành lời khen lẫn chê cho cô nàng nhưng tuyệt đối không đồng ý với giọng hát: "Thẳng thắn mà nói khi xem clip Chi Pu, tôi rất thích cô gái này, đặc biệt là nụ cười sáng sân khấu. Nhưng với giọng hát này, tôi xin lỗi chưa thể gọi em là ca sĩ theo quan điểm của thế hệ tôi".

Ở môi trường đào tạo ca sĩ chính thống như các nhạc viện, thời gian đào tạo một nhân tố có năng khiếu về giọng hát và cảm thụ âm nhạc để trở thành ca sĩ tối thiểu là ba năm. Bên cạnh đó là những đòi hỏi khắt khe về kỹ thuật hát, kỹ năng thanh nhạc, những vấn đề về học thuật được đào tạo bài bản trước khi trở thành một ca sĩ.

Với những người lấn sân vào âm nhạc, thay vì được đào tạo trong môi trường học thuật như nhạc viện, họ có thể tham gia các lớp hướng dẫn kỹ thuật, tập hát, luyện thanh... trong một khoảng thời gian ngắn hơn.

Thậm chí, giọng hát lúc này cũng chỉ là một trong nhiều yếu tố tạo nên sự nổi tiếng, bên cạnh khả năng diễn xuất, biểu diễn, thời trang, độ bắt tai của giai điệu và cả sự nhanh nhạy của cả ê kíp trong việc lên kế hoạch cho các chiến dịch truyền thông nhằm định vị thương hiệu của nghệ sĩ.

Với một ca sĩ, bạn có thể lắng nghe vẻ đẹp trong giọng hát của họ. Với một nghệ sĩ giải trí, bạn có thể xem họ biểu diễn. Chính bởi điều này nên khi chứng kiến một số màn "lấn sân" gây tranh cãi, ca sĩ Thanh Lam không ngại ngần nhận định: "Tôi mong muốn rằng các bạn trẻ có điều kiện thì nên học. Hát tay ngang thì dễ cạn".

Điều kiện tiên quyết để trở thành ca sĩ là cần có giọng hát, còn với một thần tượng, đã có nhiều ví dụ cho thấy dường như chỉ cần bạn đủ quyết tâm, nhanh nhạy với truyền thông và trung bình cộng các năng lực khác không quá thấp.

Đặt định danh về đúng giá trị

Chính bởi ranh giới quá mơ hồ giữa định danh ca sĩ hay thần tượng (nghệ sĩ giải trí) nên mới có chuyện một câu đùa trào phúng "cầm mic lên đã thành ca sĩ" mà Chi Pu từng thốt ra trở thành chủ đề để "ném đá" từ năm này qua năm khác mà chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Nhìn nhận một nghệ sĩ giải trí dựa trên hệ quy chiếu để đánh giá ca sĩ là quá khắt khe.

Tương tự, một nghệ sĩ giải trí nếu muốn tự hào mình là ca sĩ thì trước hết cần phải trau chuốt và đầu tư cho mình một giọng hát đẹp, một lối hát hay cùng các kỹ năng thanh nhạc điêu luyện.

Kết quả này chỉ thu được qua quá trình khổ luyện cộng với những khả năng được cấu thành từ yếu tố bẩm sinh như khả năng cảm âm từ thính giác hay khả năng lấy cột hơi từ buồng phổi và các bộ phận phát âm.

Đưa ca sĩ và nghệ sĩ giải trí về đúng giá trị của mình cũng là cách để những nghệ sĩ giải trí có thêm động lực đeo đuổi đam mê với ánh đèn sân khấu. Không phải là ca sĩ không có nghĩa sân khấu không dành cho bạn.

Hơn 5 năm ca hát, những sản phẩm âm nhạc của Chi Pu không được số đông khán giả và cả những người cùng làm nghệ thuật thừa nhận. Nhưng bước ra thị trường quốc tế, cô lại tỏa sáng trên sân khấu Đạp gió 2023 bằng cách tận dụng những năng lực của bản thân. Không phải bạn không thể phát triển, chỉ là bạn chưa tìm đúng mảnh đất để gieo mầm.

Cũng cần phải nói rằng không phải thần tượng nào cũng có giọng hát tốt, cũng như không phải ca sĩ nào cũng có thể chinh phục được một vị trí trong lòng đại đa số khán giả.

Giọng hát hay là điều kiện cần, nhưng cảm xúc mà sản phẩm âm nhạc mang đến cho công chúng mới là điều kiện đủ để thành công. Cả ca sĩ và thần tượng đều phải nỗ lực hết mình thì mới đưa cánh diều âm nhạc thăng hoa, bay cao, bay xa rồi neo đậu lại trong lòng người yêu âm nhạc.