Vào buổi sáng tháng 9/2017, ông Arif Naqvi hùng hồn phát biểu trước hàng trăm lãnh đạo doanh nghiệp tại khách sạn Mandarin Oriental ở New York:

"Đây là thời khắc quan trọng trong lịch sử. Đây là cơ hội để thay đổi hoàn toàn và vĩnh viễn cuộc sống của vô số người".

Đó cũng là thời điểm quyết định đối với ông Naqvi. Ánh mắt của giới tinh hoa toàn cầu đang dõi theo ông, và ông phải tạo được ấn tượng lớn.

Truyền thông Mỹ từ lâu đã đăng tải những câu chuyện đẹp đẽ về ông Naqvi, người giao du với cả tỷ phú, hoàng tộc lẫn chính trị gia. Tỷ phú Bill Gates, Thái tử Charles và cựu ngoại trưởng Mỹ John Kerry cũng là những người từng tiếp xúc với ông Naqvi về kinh doanh hoặc từ thiện.

Chưa hết, ông Naqvi là thành viên của các hội đồng có ảnh hưởng tại Liên Hợp Quốc và Interpol. Ông đã ký tham gia cam kết từ thiện Giving Pledge của Warren Buffett, và được đồn đoán là nhà lãnh đạo tương lai của Pakistan, nơi ông sinh ra.

Theo Wall Street Journal, ông Naqvi từng là một trong những "nhà đầu tư tác động" hàng đầu trên thế giới, tuyên bố mục đích của mình là làm việc tốt song song với kiếm tiền – cho bản thân và giới đầu tư.

Abraaj – công ty quản lý quỹ đầu tư tư nhân do ông Naqvi thành lập tại Dubai - quản lý gần 14 tỷ USD và sở hữu cổ phần trong hàng trăm doanh nghiệp tại các thị trường mới nổi. Abraaj có vẻ là cỗ máy kiếm tiền và lúc đó đang huy động 6 tỷ USD để thành lập quỹ mới.

Chẳng phải ngẫu nhiên mà ông Naqvi chọn tổ chức hội thảo ở khách sạn Mandarin, nơi chỉ cách vài phút đi bộ với trụ sở của Liên Hợp Quốc. Mục tiêu của ông Naqvi tại hội thảo đầu tư tác động là thuyết phục khán giả rằng ông có thể giải quyết những vấn đề lớn nhất của nhân loại – nạn đói, bệnh tật, mù chữ, biến đổi khí hậu và thiếu hụt năng lượng — tốt hơn giới chính trị gia.

"Làm điều thiện không có nghĩa là phải chấp nhận lợi nhuận thấp", ông Naqvi dõng dạc tuyên bố.

Vẻ ngoài hào nhoáng

Ông Naqvi khẳng định thế giới cần cuộc cách mạng trong tài chính và ông sẽ là người đi đầu. Ông sẽ không chỉ sử dụng chủ nghĩa tư bản để kiếm tiền cho người giàu mà còn chấm dứt đau khổ của người nghèo. Nói tóm lại, thời của đầu tư tác động đã đến.

Đám đông ồ lên với những tràng pháo tay.

Màn trình diễn bậc thầy của ông Naqvi che đậy sự hỗn loạn sâu sắc tại công ty Abraaj của ông. Các văn bản pháp lý ở Mỹ và Dubai cho thấy tình hình tài chính của Abraaj vào thời điểm đó đang cực kỳ nguy cấp. 

Vài ngày trước bài phát biểu, nhân viên của Abraaj đã gửi email thông báo cho ông Naqvi rằng công ty không còn tiền để trả cho khoản đầu tư tại bệnh viện các nước nghèo như đã hứa.

Bài báo này được dựa trên phỏng vấn của phóng viên tờ Wall Street Journal với các nhà đầu tư và cựu nhân viên của Abraaj, tài liệu điều tra và pháp lý của các chính phủ.

Ông Naqvi, 60 tuổi, phủ nhận các cáo buộc của Mỹ. Ông hiện đang tại ngoại và sống ở London. Một cựu đồng nghiệp của ông Naqvi đã nhận tội.

Theo các công tố viên Mỹ, đằng sau vẻ ngoài là nhà lãnh đạo vận hành công ty đầu tư có khả năng cải thiện cuộc sống của hàng tỷ người, ông Naqvi là chủ mưu của âm mưu tội phạm toàn cầu. Quỹ Abraaj không còn xu nào vào ngày tổ chức hội nghị năm 2017 vì ông Naqvi đã ăn cắp chúng.

Các công tố viên còn cáo buộc ông Naqvi đã rút hàng trăm triệu USD và sử dụng sai mục đích tiền từ các nhà đầu tư bao gồm quỹ Bill & Melinda Gates Foundation, Bank of America, quỹ hưu trí công và chính phủ Anh, Pháp, Mỹ.

Theo các quản tài viên, quỹ Abraaj chuyển bất hợp pháp hơn 780 triệu USD cho ông Naqvi và các cá nhân khác; riêng ông Naqvi đã biển thủ hơn 385 triệu USD trong số tiền đó.

Vào thời điểm diễn ra cuộc hội nghị tháng 9/2017, Abraaj đang trên bờ vực sụp đổ với khối nợ hơn 1 tỷ USD. Trước tình thế đó, ông Naqvi cố gắng huy động tiền cho quỹ đầu tư mới và đã thổi phồng tài sản của quỹ lên thêm 500 triệu USD.

Ông dành nốt phần còn lại của tuần đó để tiếp xúc với các tỷ phú và chính trị gia ở New York. Ông là diễn giả đặc biệt tại Diễn đàn Doanh nghiệp Toàn cầu, nơi những người tham dự bao gồm tỷ phú Bill Gates, cựu tổng thống Bill Clinton, các CEO của Black Rock, Goldman Sachs và Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres.

Không ai gặp gỡ ông Naqvi tuần đó lại nghĩ rằng ông đang ngập trong rắc rối. Abraaj được quảng cáo là một câu chuyện thành công, tạo ra các khoản đầu tư sinh lời trong các thị trường mạo hiểm. 

Abraaj nổi tiếng với việc tổ chức những bữa tiệc rượu kéo dài nhiều ngày trong các khách sạn sang trọng. Còn người sáng lập là ông Naqvi thường xuyên đi khắp thế giới trên chuyên cơ riêng và siêu du thuyền.

Đoạn kết cay đắng

Tại Bill & Melinda Gates Foundation, một nhân viên tên là Andrew Farnum bắt đầu cảm thấy nghi ngờ. Ông Farnum chịu trách nhiệm quản lý khoản đầu tư 100 triệu USD vào quỹ chăm sóc sức khỏe toàn cầu trị giá 1 tỷ USD của Abraaj.

Ông Farnum không hiểu sao Abraaj cứ yêu cầu thêm tiền dù công ty không có vẻ gì là đã đầu tư vào các bệnh viện và phòng khám ở châu Á và châu Phi. Ông yêu cầu Abraaj gửi sao kê ngân hàng để chứng tỏ tiền được sử dụng đúng mục đích.

Tuy nhiên, Abraaj chỉ cung cấp được sao kê từ tháng 6/2017 thay vì tháng 9. Ông Farnum chia sẻ lo ngại với những nhà đầu tư khác và cùng gây áp lực buộc Abraaj phải giải thích.

Sự kiên trì của ông Farnum là khởi đầu cho kết thúc của Abraaj. Thêm nhiều nhà đầu tư đòi câu trả lời, dẫn đến sự sụp đổ của Abraaj vào tháng 6/2018, vụ phá sản lớn nhất của một công ty quản lý quỹ đầu tư tư nhân. Đến lúc đó, các đặc vụ FBI đã vào cuộc.

Tháng 4/2019, cảnh sát Anh bắt giữ ông Naqvi ngay khi ông bước xuống một chuyến bay chở khách thương mại đến London. Khi bị bắt, ông Naqvi viết ra vài số điện thoại cho cảnh sát. Một là số của Thủ tướng Pakistan, một là số của thành viên hội đồng Interpol.

Viên cảnh sát nói với ông Naqvi rằng ông sẽ bị dẫn độ sang Mỹ, theo đạo luật Mỹ tạo ra để truy tố các băng nhóm tội phạm như mafia.

Các khoản đầu tư của Abraaj quá tốt để có thể là thật, và công ty đã mất khả năng thanh toán trong nhiều năm, các công tố viên cho biết. Nếu bị kết tội, ông Naqvi có thể phải đối mặt với 291 năm tù.