Thiết thực, hiệu quả thay vì “diễn”, được không?

Đoàn Khắc Xuyên

(KTSG) - Từ ngày dịch Covid-19 đợt 4 với biến chủng Delta hoành hành, cả thành phố phải giãn cách xã hội, những hàng quán tôi hay ghé ăn đều đóng cửa im lìm, những quãng đường tôi hay đi qua cũng vắng tanh vắng ngắt như vừa trải qua chiến tranh. Tôi không còn thấy trên vỉa hè, trong quán ăn những người già, khuyết tật lủi thủi đi mời khách mua vé số; không còn thấy những người bán hàng rong trên vỉa hè mời mọc mua mấy thứ hàng lặt vặt; không thấy vài người khuyết tật nặng, mất cả hai giò hay liệt cả hai chân lê lết trên vỉa hè, thậm chí dưới mặt đường, để ăn xin. Họ bỗng dưng biến đi đâu mất như bởi phép thuật của mụ phù thủy nào đó.

Nhưng, tôi biết chắc họ đang trú ẩn đâu đó trong những ngóc ngách của thành phố này. Chỉ là không biết họ sống lây lất ra sao, lấy gì bỏ vào bụng khi không thể ra ngoài mưu sinh đắp đổi qua ngày, nếu lỡ đau ốm thì làm thế nào. Họ, cũng như rất nhiều người nghèo khác, đang rất cần được cứu trợ. Trong khi đó thì giá lương thực thực phẩm cứ tăng đều do lưu thông hàng hóa bị ách tắc vì giãn cách xã hội, chợ búa nhiều nơi phải đóng cửa mà nông dân thì không có chỗ tiêu thụ sản phẩm làm ra. Cả người nghèo thành thị lẫn nông dân ở quê đều điêu đứng, đều cần được giúp đỡ.

Trong bối cảnh ấy, thật dễ hiểu là mọi hoạt động xã hội, hoạt động của Nhà nước, kể cả trong việc phòng chống dịch, cần làm sao cho thiết thực, hết sức tập trung vào thực chất, vào hiệu quả thay vì “diễn”, màu mè hoa lá cành. Phung phí dù chỉ ít đồng trong hoàn cảnh này thật khó được người dân chấp nhận. Ít đồng cũng có thể giúp cho một người trong cơn ngặt nghèo qua bữa.

Giữa đại dịch, tổ chức tiêm vaccin cho dân, mà đó là những liều vaccin viện trợ và cũng chẳng dồi dào gì thì điều cốt yếu là lên kế hoạch thật tỉ mỉ, chặt chẽ để tổ chức tiêm làm sao cho tốt, cho nhanh gọn, hiệu quả, tránh tạo điều kiện cho virus lây lan (mà virus đã lây lan thật từ vụ tập hợp cả ngàn người chờ tiêm vaccin ở sân vận động Phú Thọ), vậy có cần phải tổ chức một “lễ khởi động” (tiêm) với sân khấu, với hoa hoét, và tất nhiên phải tốn chi phí dù ít dù nhiều? Không có lễ khởi động thì những người được tiêm vaccin và cả xã hội cũng biết mà!

Hay đưa người từ địa phương này đến địa phương khác hỗ trợ chống dịch, chưa nói đến việc có thực sự cần thiết làm như vậy trong điều kiện cụ thể vào thời điểm cụ thể của địa phương được hỗ trợ hay không, thì liệu có cần phải ồn ào, tổ chức “lễ ra quân” rình rang, tuyên ngôn này nọ, gắn cho việc làm ấy quá nhiều ý nghĩa hay không? Bởi hỗ trợ nhau trong khó khăn, tất nhiên là một việc làm đáng quý nhưng cũng là điều bình thường và phải lẽ giữa người dân trong một nước mà!

Viết đến đây lại nghĩ đến người Nhật. Một hình ảnh đập vào mắt nhiều người và để lại ấn tượng tốt đẹp gần đây là cảnh tiếp nhận những lô vaccin Astra Zeneca do Chính phủ Nhật tặng cho Việt Nam trong lúc Việt Nam đang rất cần để tạo miễn dịch cộng đồng và vaccin đang là mặt hàng đặc biệt khan hiếm trên thế giới, nhất là với các nước nghèo. Lô hàng vaccin của Nhật đến sân bay Tân Sơn Nhất vào ban đêm và người ta chỉ thấy cảnh dỡ hàng từ máy bay xuống. Lặng lẽ, khiêm tốn, không cờ quạt, không băng rôn, khẩu hiệu. Thực chất và hiệu quả là tính cách của người Nhật mà chúng ta nên học hỏi. Mà Nhật viện trợ vaccin cho Việt Nam không phải ít, gần 2 triệu liều, trong khi số vaccin Việt Nam nhận từ chương trình Covax của Liên hiệp quốc đến nay cũng mới chỉ 2,6 triệu liều.

Làm việc gì cũng trống giong cờ mở, làm gì cũng phải lễ lạt ồn ào và tất nhiên tốn kém trong khi hiệu quả công việc lại ít được tập trung chú ý. Chú trọng phô trương, hình thức bên ngoài hơn là thực chất. Đó là những thói quen đã ăn sâu vào tâm lý, văn hóa, tính cách của người Việt. Phải chăng vì vậy mà thường chúng ta làm gì cũng thiếu hiệu quả, lãng phí trong khi chẳng giàu có, dư dả gì. Phải chăng vì vậy mà mãi chúng ta vẫn chưa thể giàu?