Được ví như “vàng trắng”, đặc sản quý của đất đảo, có thời điểm giá tỏi khô ổn định ở mức mỗi kg trên 100 nghìn đồng, thế nhưng hơn 2 năm qua, tỏi Lý Sơn (Quảng Ngãi) trượt dốc không phanh. Nông dân ở “thủ phủ” tỏi phải chứng kiến tình cảnh gần 2 nghìn tấn tỏi khô “bí đầu ra” vì dịch.

Hơn 50 năm gắn bó với cây tỏi, nhưng gia đình bà Nguyễn Thị Tả ở thôn Tây An Vĩnh, huyện Lý Sơn chưa bao giờ nghĩ tỏi Lý Sơn – một đặc sản quý của đất đảo, từng mang lại lợi ích kinh tế lớn cho người dân - nay lại lâm vào tình cảnh mất giá, khó tiêu thụ.

Nếu như thời “hoàng kim”, 2 tấn tỏi khô gia đình bà Tả thu lãi hơn trăm triệu đồng. Nếu bán hết số tỏi hiện có, bà Tả cũng thua lỗ khoảng 40 triệu đồng. Thế nhưng, sản lượng tỏi của bà dường như không tiêu thụ được.

Bà Tả cho biết vụ tỏi vừa rồi bà đầu tư 70 triệu đồng để trồng 5 sào tỏi, đó là chưa tính công lao động, nhưng đến kỳ thu hoạch giá thấp, không thể tiêu thụ, phải phơi khô bảo quản, chờ giá.

“Mấy năm trước, thương lái đến tận nhà thu mua, mỗi kg tỏi khô tôi bán 100 nghìn đồng – 120 nghìn đồng, năm vừa rồi còn 60 nghìn, cuối năm xuống còn 30 nghìn, bây giờ chỉ còn 17 nghìn – 20 nghìn đồng. Có 2 tấn tỏi khô nhưng đến giờ chỉ bán được 25kg với giá 17 nghìn/kg”, bà Tả bày tỏ.

Giá bán thấp từ 5 – 7 lần so với trước đây, thì mỗi sào tỏi nông dân trên đảo cầm chắc lỗ 5 – 7 triệu đồng. Giá thấp, sau kỳ thu hoạch, nông dân phải trữ tỏi, chờ giá. Tuy nhiên, việc trữ tỏi cũng đối mặt với nỗi lo về giá cả, giá chưa phục hồi, ngược lại sức mua thì giảm mạnh

Nguyên nhân là do ảnh hưởng dịch COVID-19, khách du lịch không thể ra đảo nên lượng bán lẻ tỏi sụt giảm, việc đưa tỏi vào các thị trường lớn tiêu thụ như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và các tỉnh lân cận cũng gặp nhiều khó khăn, vì thế thương lái giảm thu mua. Tình trạng gian lận thương mại tỏi Lý Sơn trong thời gian qua cũng là nguyên nhân khiến giá tỏi Lý Sơn liên tục biến động, khó tiêu thụ.

Chị Mai Thị Nhiều, thôn Tây An Hải, huyện Lý Sơn, cho hay: “Nhà trồng được hơn 2 tấn tỏi khô, từ Tết đến giờ chưa bán được vì tỏi quá rẻ. Ngoài ra, vì dịch bệnh, xe cộ, tàu ghe khó vận chuyển nên tỏi không bán được”.

“Mấy năm trước, 2 tấn tỏi khô của gia đình tôi cứ đến tháng Chạp là bán hết rồi vì có giá, nhưng bây giờ trồng 5 sào tỏi mà bán không được củ nào. Tỏi 15 nghìn – 20 nghìn đồng/kg thì bà con lấy gì mà ăn đây”, ông Nguyễn Sơn, thôn Đông An Hải, huyện Lý Sơn, nói.

Toàn huyện Lý Sơn có 325ha diện tích trồng tỏi. Vụ tỏi năm nay, nông dân thu hoạch hơn 2 nghìn tấn tỏi khô. Mặc dù, đã qua hơn nữa năm, nhưng nông dân trên đảo chỉ tiêu thụ được 1/7 sản lượng tỏi với giá cực thấp.

Hiện 1.800 tấn tỏi khô đang tồn đọng trong dân. Chính quyền huyện Lý Sơn đang lên phương án hỗ trợ tiêu thụ tỏi cho nông dân với giá hợp lý, để giải quyết khó khăn cho người dân trong bối cảnh dịch bệnh. Trước mắt phải tiêu thụ được 50% lượng tỏi tồn đọng. Nếu không giải quyết kịp thời, cuối năm, phần lớn lượng tỏi khô có nguy cơ hư hỏng.

Bà Phạm Thị Hương, Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn cho biết để hỗ trợ tiêu thụ tỏi cho bà con, trước mắt huyện đã có văn bản gửi Tỉnh đoàn, Liên đoàn Lao động tỉnh có sự hỗ trợ, kêu gọi đội ngũ cán bộ, công nhân viên chức, các tổ chức chính trị - xã hội, các nhà hảo tâm, các tổ chức doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh cùng chung tay giúp tiêu thụ tỏi Lý Sơn.

"Sắp tới, chúng tôi sẽ phối hợp với các sở, ngành, trong đó sẽ phối hợp với Sở Công Thương để có giải pháp giúp cho huyện, nếu Sở Thông tin và Truyền thông cũng có một kênh hỗ trợ tiêu thụ tỏi Lý Sơn như vải thiều Bắc Giang thì việc tiêu thụ tỏi sẽ nhận được ủng hộ rất nhiều của người dân trong và ngoài tỉnh", bà Phạm Thị Hương cho biết.

Cuộc sống của gần 40% dân số trên đảo phụ thuộc rất lớn vào cây tỏi. Là đặc sản quý, mang thương hiệu quốc gia, nhưng nông dân trên đảo vẫn thường xuyên lâm vào cảnh thua lỗ nặng, thậm chí là chứng kiến cảnh giải cứu tỏi vào cuối năm 2018. Một giải pháp phục hồi giá và đầu ra ổn định cho tỏi Lý Sơn khi dịch bệnh lắng xuống là điều mà nông dân đất đảo mong chờ.