Khi bạn hỏi 10 người khác nhau xem trang mạng xã hội đầu tiên là gì, thì bạn có thể sẽ nhận được 10 câu trả lời khác nhau. Rất nhiều bạn trẻ sẽ nghĩ đến Facebook, nhưng đó vẫn chưa phải là đáp án đúng. Một số người khác sẽ đoán là MySpace. Và có lẽ, đó thực sự là một nền tảng mạng xã hội đầu tiên trở thành trang web chính thức. Trước MySpace đã có các trang web như Friendster, LiveJournal và Blogger. Thế nhưng, không một trang web nào trong số đó có thể khẳng định được đó là nền tảng mạng xã hội đầu tiên.

Thay vào đó, mạng xã hội đầu tiên trên Internet là một trang web có tên SixDegree. Trang web đó được lấy ý tưởng từ "sáu chặng phân cách", một cái tên xuất phát từ công trình nghiên cứu của nhà khoa học nổi tiếng Stanley Milgram. SixDegree được ra mắt vào năm 1997. Tuy nhiên, thời điểm đó còn quá sớm để cho ra mắt nền tảng này trên không gian mạng xã hội. Vì thế người sáng lập ra nó, Andrew Weinreich, đã nộp đơn xin cấp bằng sáng chế cho khái niệm mạng xã hội trực tuyến.

Hầu hết mọi người chưa bao giờ nghe nói về SixDegree. Trang web này từng bị người ta đánh giá mắc phải một số lỗi như: mạng lưới kết nối kém hay "đi quá xa so với thời đại". Tuy nhiên, SixDegree thực sự đã được bán với giá 125 triệu USD. Nói cách khác, mặc dù nó không phát triển như Facebook, nhưng chắc chắn chúng đã mang lại một kết quả rất thành công. Một lý do lớn mang lại sự thành công đó chính là: tuy không phải là một trang mạng xã hội tuyệt vời và đặc biệt nhưng SixDegrees là một trang web tiên phong. Và khi bạn là người đầu tiên tham gia vào một thị trường phát triển rộng lớn của mạng xã hội, bạn sẽ đạt được rất nhiều giá trị ngay cả khi bạn không trở thành người dẫn đầu thị trường.

Đương nhiên, những gì Andrew đã làm đều có những thách thức to lớn khi xác định được thị trường tiềm năng khổng lồ đó trước bất kỳ ai. May mắn thay, tôi đã được trò chuyện cùng với Andrew, và anh đã giải thích các bước anh thực hiện để làm được điều đó.

Bước 1: Xác định được loại hình công nghệ đang trên đà phát triển

Một số người tình cờ tìm được ý tưởng khởi nghiệp của họ và trở thành doanh nhân. Tuy nhiên, với Andrew thì lại khác. Anh luôn biết bản thân muốn trở thành một doanh nhân, anh chỉ không biết nên xây dựng công ty của mình như thế nào.

Để tìm ra ý tưởng, Andrew bắt đầu tổ chức các cuộc họp thảo luận nhóm thường xuyên với một số người khác cũng quan tâm đến việc thành lập công ty. Thời điểm này là vào giữa những năm 1990. Ngay từ đầu, Andrew đã biết chính xác loại hình công nghệ mà anh ấy muốn tập trung vào:

"Internet đã tồn tại được một thời gian. Nhưng nó chỉ là công cụ giúp mọi người tìm kiếm thông tin dưới tên miền World Wide Web. Và tôi đã thành lập một nhóm với mục đích hình thành các ý tưởng về Internet".

Đây là mục tiêu đầu tiên trong chiến lược của Andrew để tiên phong xác định một thị trường mới. Andrew đã chủ động tập trung vào một loại hình công nghệ mới nổi. Để trở thành người tiên phong, anh phải tìm ra một thị trường mới mà những người khác chưa khai thác được.

Bước 2: Tìm thị trường tiềm năng do công nghệ tạo ra

Ngay sau khi nhóm của Andrew bắt đầu thảo luận, anh đã nhận ra một vấn đề. Mặc dù nhóm rất giỏi trong việc xác định các cơ hội kinh doanh, gần như họ chắc chắn sẽ gặt hái được thành công từ sự phát triển của Internet và World Wide Web. Tuy vậy, tất cả các ý tưởng của họ đều có liên quan với các ngành nghề hiện có. Andrew giải thích:

"Chúng tôi bắt đầu nghĩ đến vấn đề thời gian. Khi có ai đó đang sở hữu một thương hiệu đầy tiềm năng và nền tảng kinh tế vững chắc, họ sẽ dần nhấn chìm ý tưởng này của chúng tôi. Ví dụ, có ai đó nói rằng: Chúng ta sẽ xây dựng một trang web thể thao đầu tiên. Tuy nhiên, có những trang thông tin nổi tiếng trong lĩnh vực này đã xuất hiện từ trước đó như kênh truyền hình thể thao ESPN hoặc Sports Illustrated"

Như khi cả nhóm biết rằng các trang web thể thao sẽ trở nên phổ biến trong tương lai, nhưng Andrew lại thấy việc tạo ra các trang web liên quan tới các ngành đã có tên tuổi là một thách thức. Anh cho rằng các công ty hiện đang thống trị các ngành công nghiệp ngoại tuyến sẽ đến một ngày, họ tập trung vào việc xây dựng các trang web online. Khi làm vậy, họ sẽ nhanh chóng vượt mặt các công ty khởi nghiệp có nguồn lực kém.

Điều này dẫn đến mục tiêu quan trọng thứ hai trong cuộc trò chuyện của tôi với Andrew. Andrew muốn nhắc nhở mọi người rằng: "Khi công nghệ phát triển, những đối thủ tiên phong có uy tín trong ngành cũng sẽ bắt đầu tận dụng chúng. Nếu bạn là một công ty khởi nghiệp và cũng đang sử dụng các công nghệ mới trong cùng một ngành, thì bạn sẽ phải tìm ra cách cạnh tranh với nguồn lực thấp nhất có thể."

Thay vì cạnh tranh với các nhà lãnh đạo cấp cao trong ngành, Andrew đã đưa ra một giải pháp khác. Cụ thể, khi lên ý tưởng cho SixDegree, Andrew cũng đang tìm kiếm thêm các ngành công nghiệp có thể dùng loại hình công nghệ này để phát triển. Trong lúc này, Andrew lại không tìm thấy bất cứ công ty mạng xã hội nào xuất hiện trước khi có Internet. Khi mạng xã hội trở thành một ngành công nghiệp nhờ Internet, sẽ không có một doanh nghiệp nào trong lĩnh vực này có nguồn lực tốt để cạnh tranh. Điều này sẽ làm cho mạng xã hội trở thành một sự lựa chọn hấp dẫn.

Bước 3: Xác định thị trường quen thuộc

Sau khi xác định được loại hình công nghệ đang phát triển và ngành công nghiệp có thể sử dụng công nghệ đó để phát triển, bước tiếp theo của Andrew là đảm bảo ngành công nghiệp mới đó phải thực sự phát triển thành một thị trường lớn và kiếm ra tiền. Vì vậy, khi bạn trở thành một nhà tiên phong trong một thị trường không có tương lai, thì việc khởi nghiệp của bạn cũng sẽ không thể thành công.

Để quyết định được ngành công nghiệp mới có tạo ra được giá trị hay không, Andrew đã tự hỏi bản thân một câu hỏi đơn giản: Liệu lĩnh vực này có trở thành một phần không thể thiếu được không?

Andrew nói: "Để tôi làm cho bạn hiểu rõ hơn về ý định của tôi. Ví dụ: nếu không có Bill Gates, chúng ta sẽ vẫn có thể sử dụng được máy tính để bàn. Nếu không có Steve Jobs, chúng ta vẫn có thể sử dụng được điện thoại thông minh. Và nếu không có Elon Musk, chúng ta vẫn có thể sử dụng ô tô điện. Vậy thì tại sao lại có sự thay đổi khi xuất hiện những nhân vật đó? Sự thay đổi xuất hiện là vì họ tạo ra được sự cần thiết cho mọi người. Chính vì vậy, mọi thứ mà tôi làm, tôi nghĩ ở hiện tại, liệu có tạo ra sự cần thiết hay không?"

Theo Andrew, những doanh nhân thành công nhất trong lịch sử không chỉ thành công vì họ kinh doanh giỏi. Họ thành công vì họ biết cách đổi mới để biến thị trường mình hướng tới trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Nói cách khác, nếu như những doanh nhân như Bill Gates, Steve Jobs hay Elon Musk không xuất hiện, thì chúng ta vẫn sẽ có máy tính, điện thoại thông minh và cả ô tô điện để sử dụng. Sự đổi mới luôn diễn ra mỗi ngày. Chính vì vậy, các doanh nhân khác cũng sẽ luôn tích cực cạnh tranh để mang lại sự đổi mới đến với công chúng.

Điều này đưa chúng ta đến mục tiêu quan trọng thứ ba trong việc kinh doanh của Andrew: Dù cho các doanh nhân tài giỏi không tạo ra được thị trường mới cho riêng mình, thì giá trị từ các thị trường mới vẫn sẽ tồn tại dù thế nào đi chăng nữa.

Nếu bạn muốn trở thành một doanh nhân thành công, điều tốt nhất bạn có thể làm là học cách tiên phong xác định những thị trường mới và bắt đầu xây dựng nó càng sớm càng tốt. Chắc chắn rằng, sẽ có lúc, bạn cảm thấy quá sớm để thực hiện và có thể bỏ lỡ việc trau dồi kiến thức để xây dựng được một thị trường dẫn đầu hàng tỷ USD. Đó là những gì đã xảy ra với Andrew. Tuy nhiên, nếu bạn là người đi đầu trong thị trường đó, giống như Andrew khi xây dựng SixDegree, thì có khả năng cao là bạn sẽ tạo ra được một công ty có giá trị hơn 100 triệu USD. Đó thực sự là một kết quả vô cùng tuyệt vời.

Mai Lâm