20 dự án vay lại vốn nước ngoài khó có khả năng trả nợ

Hoàng Thắng

(KTSG Online) – 20 dự án vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ từ trước năm 2010 ghi nhận nợ quá hạn ở mức 2.346 tỉ đồng và khó có khả năng trả nợ, theo Kiểm toán Nhà nước.

Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ có xu hướng tăng nhanh so với tổng thu ngân sách. Ảnh minh hoạ: TTXVN.

Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp tăng nhanh hơn tổng thu ngân sách

Báo cáo Quốc hội về nợ công năm 2019, Kiểm toán Nhà nước cho biết dư nợ công là 3,32 triệu tỉ đồng tính đến thời điểm cuối năm - bằng 55% GDP, gồm: nợ Chính phủ 2,9 triệu tỉ đồng, bằng 48% GDP; nợ được Chính phủ bảo lãnh 402.066 tỉ đồng, bằng 6,7% GDP; nợ Chính quyền địa phương 20.684 tỉ đồng, bằng 0,3% GDP.

Kết quả này, theo Kiểm toán Nhà nước, cho thấy các các chỉ tiêu an toàn nợ công vẫn nằm trong giới hạn cho phép của Quốc hội. Nhưng nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với tổng thu ngân sách Nhà nước có xu hướng tăng nhanh, từ mức 15,8% của năm 2016 lên mức 18,1% của năm 2019.

Cụ thể, số chi trả nợ lãi năm 2019 là 104.998 tỉ đồng, bằng 1,59 lần chi đầu tư phát triển từ nguồn ngân sách trung ương.

Theo Kiểm toán Nhà nước, xu hướng này khiến áp lực cân đối thanh khoản, bố trí nguồn lực ngân sách Nhà nước để trả nợ đến hạn, chủ yếu là nợ trái phiếu Chính phủ là ‘không nhỏ’ trong trường hợp không kiềm chế hiệu quả yêu cầu vay vốn để bù đắp cân đối ngân sách Trung ương, hoặc không tích cực triển khai nghiệp vụ quản lý nợ chủ động như hoán đổi, mua lại công cụ nợ trước hạn.

Giải ngân 64,1% kế hoạch vốn được sử dụng trong năm 2019

Về hiệu quả sử dụng vốn vay, cơ quan kiểm toán cho biết tổng số vốn trái phiếu Chính phủ đã giải ngân, thanh toán là 42.328 tỉ đồng trong năm 2019 – bằng 64,1% kế hoạch vốn được sử dụng. Trong đó, các bộ, ngành giải ngân 26.784 tỉ đồng – đạt 79,1% kế hoạch, còn các địa phương giải ngân 15.544 tỉ đồng – bằng  48,3% kế hoạch.

Kết quả này, theo báo cáo của Bộ Tài chính với cơ quan kiểm toán, là do những vướng mắc trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Ngoài ra, các dự án khởi công mới mất nhiều thời gian để triển khai các thủ tục lựa chọn nhà thầu tư vấn thiết kế, mời thầu, đấu thầu.

Cũng theo Kiểm toán Nhà nước, tổng số rút vốn vay nước ngoài của Chính phủ là 52.515 tỉ đồng trong năm 2019, bằng 48% kế hoạch do Bộ Kế hoạch và Đầu tư mới giao khoảng 55% kế hoạch vốn tính đến cuối tháng 6-2019. Ngoài ra, việc chuẩn bị các thủ tục đầu tư của dự án thường kéo dài. Còn các dự án thường chưa được bố trí hoặc bố trí không đủ vốn đối ứng.

Bên cạnh đó, có một số hiệp định được ký kết trước năm 2019, nhưng chưa thực hiện rút vốn theo kế hoạch giải ngân buộc Chính phủ phải trả các khoản phí cam kết, phí quản lý với số tiền 26,5 tỉ đồng tính tới 31-12-2019.

Đáng chú ý, có 54 dự án vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ từ trước năm 2010, có nợ quá hạn với giá trị 3.551 tỉ đồng, theo Kiểm toán Nhà nước. Cụ thể, chỉ có 8 dự án đã xử lý xong nợ quá hạn với giá trị 232 tỉ đồng tính đến 15-12-2020.

4 dự án ghi nhận nợ quá hạn ở mức 590 tỉ đồng đã trình cấp có thẩm quyền để xử lý. 22 dự án ghi nhận nợ quá hạn ở mức 383 tỉ đồng đang được xử lý và có khả năng trả nợ. Còn 20 dự án ghi nhận nợ quá hạn ở mức 2.346 tỉ đồng đang xử lý, nhưng khó có khả năng trả nợ.

Về trách nhiệm của các đơn vị có liên quan, Kiểm toán Nhà nước cho biết một số doanh nghiệp được cho vay để thực hiện dự án đang lâm vào tình trạng phá sản, nhưng Bộ Tài chính và các cơ quan có thẩm quyền chưa có phương án xử lý cụ thể và làm rõ trách nhiệm của tổ chức tín dụng cho vay lại và doanh nghiệp xử lý vốn vay.

Về việc theo dõi nợ, cho biết vẫn tồn tại sự chênh lệch giữa Sở Tài chính và Kho bạc Nhà nước khi dự toán trả nợ vay được giao chưa phù hợp với số nợ đến hạn phải trả. Cụ thể, tại Thành phố Hải Phòng, Sở Tài chính theo dõi nợ chính quyền địa phương với phần vay lại từ nguồn vốn vay nước ngoài của Chính phủ từ năm 2016 trở về trước lớn hơn số Kho bạc Nhà nước theo dõi lên đến 146 tỉ đồng.

Tại Phú Thọ, giao dự toán chi trả nợ đầu năm 176 tỉ đồng nhưng dư nợ phải trả lên tới 354,7 tỉ đồng. Điều này, theo cơ quan kiểm toán, khiến chính quyền địa phương phải ứng trước 47,5 tỉ đồng từ nguồn vốn xây dựng cơ bản tập trung của năm 2020 để trả nợ Ngân hàng Phát triển.