Cũng giống như cách chúng ta đã thay đổi thói quen để bảo vệ bản thân khỏi sự lây lan của đại dịch Covid-19, chúng ta cũng có thể từng bước bảo vệ tài chính của mình khỏi những đợt khủng hoảng trong tương lai.

Việc tạo được những thói quen tốt trong tài chính sẽ mang lại những lợi ích hữu hình cho bản thân nhà đầu tư khi họ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng. Họ sẽ không cần phải vay tiền với lãi suất cao hay bán lỗ các khoản đầu tư.

Đôi khi, nghĩ cách giải quyết vấn đề tài chính lại là điều có vẻ là quá sức. Nhưng có những nguyên tắc khá đơn giản mà bạn nên ghi nhớ để cải thiện tình hình tài chính của mình. Một khi nắm được những điều này, bạn tư có thể khám phá cơ hội đầu tư như những gì thường được đề cập trong chuyên mục “Where to Invest $10,000 Right Now” của Bloomberg.

Tiết kiệm tiền từ sớm và tự động

Nếu tham gia kế hoạch tiết kiệm hưu trí 401 (k) thì bạn đã biết cách tiết kiệm tự động. Phần lớn công ty lớn tại Mỹ tự động đăng ký cho nhân viên tham gia vào các kế hoạch tiết kiệm hưu trí, thay vì đợi nhân viên tự chọn. Ở thời điểm bắt đầu, nhiều công ty chỉ trích 3% trong tổng tiền lương trước thuế của nhân viên. Con số đó có vẻ là quá thấp nhưng tiết kiệm được chút gì đó cũng là một khởi đầu rất tuyệt vời rồi. Nhiều công ty cũng tự động tăng mức phần trăm trích từ tiền lương của nhân viên mỗi năm, trừ khi các nhân viên không đồng ý.

Lý tưởng nhất là với mỗi phiếu lương được trả trực tiếp vào tài khoản, hãy ấn định số tiền sẽ được chuyển trực tiếp vào tài khoản tiết kiệm hay đầu tư của bạn. Nếu bạn được tăng lương hay thưởng, cũng hãy tăng số tiền tiết kiệm lên.

Việc tiết kiệm tiền bằng một tài khoản được tính thuế, như tài khoản tiết kiệm ngân hàng hoặc tài khoản môi giới, cũng rất quan trọng. Vấn đề là hãy tạo thói quen tiết kiệm trong cuộc sống của bạn. Nhìn tiền của mình “lớn lên” cũng là một động lực giúp chúng ta cố gắng hơn.

Lường trước được những trường hợp khẩn cấp về tài chính

Khoảng 30% người Mỹ trưởng thành cho biết họ sẽ không có tiền mặt để trang trải khoản chi phí bất ngờ 400 USD tính tới tháng 7/2020, theo một khảo sát của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ về tình trạng tài chính của các hộ gia đình. Con số này được ghi nhận là 36% vào tháng 4/2020. Tình hình được cải thiện là nhờ các chương trình và biện pháp cứu trợ của chính phủ Mỹ.

Vì vậy, hãy bắt đầu xây dựng một khoản tiền mặt dự trữ khẩn cấp trước khi đưa tiền vào tài khoản hưu trí nếu bạn không muốn phải gánh nợ thẻ tín dụng lãi suất cao. Bạn có thể sử dụng tiền từ các quỹ hưu trí, IRA hoặc 401 (k), nhưng sử dụng chúng trước 59 tuổi rưỡi sẽ khiến bạn bị phạt 10% và phải trả thuế thu nhập cho số tiền bị rút sớm. Điều này sẽ không còn là vấn đề nếu bạn sử dụng Roth IRA, một loại tài khoản hưu trí cá nhân được tích lũy bằng khoản tiền đã được đóng thuế.

Hoặc, bạn có thể hy sinh và tích lũy tiền vào cả hai loại tài khoản, theo William Bernstein của công ty tư vấn Efficient Frontier Advisor. “Bạn sẽ phải sống chung với một người khác và ăn mì trong 2 – 3 năm thì mới có thể làm được điều đó”.

Nhiều cố vấn tài chính khuyến nghị nên xây dựng một khoản tài chính dự trữ đủ để trang trải chi phí cho 6 tháng, đặc biệt là nếu thu nhập của bạn chỉ đến từ một nguồn.

Bạn càng lớn tuổi và lương càng cao thì quỹ khẩn cấp của bạn càng phải lớn, vì bạn có thể mất nhiều thời gian để tìm được một công việc mới nếu bị cho thôi việc vào thời điểm hiện tại. Thậm chí, hãy tính đến việc bạn sẽ phải trả các khoản phí lớn hơn khi bảo hiểm sức khỏe của bạn không còn được công ty trợ cấp nữa.

Duy trì các chi phí ở mức thấp

Một yếu tố khiến việc xây dựng quỹ khẩn cấp trở nên khó khăn với nhiều người chính là lối sống. Khi kiếm được nhiều tiền hơn, chúng ta thường mạnh tay chi tiêu mà không cần suy nghĩ. Chúng ta mua điện thoại hoặc ôtô “xịn” hơn, đi nghỉ dưỡng “sang chảnh” hơn thay vì tăng tiết kiệm tiền vào quỹ 401 (k) hay IRA.

Nhà hoạch định tài chính Michael Kitces cho biết hầu hết khách hàng của ông, những người mới chỉ hơn 50 tuổi và sắp nghỉ hưu, đều gặp tình trạng tương tự. Họ tăng chi tiêu khi thu nhập tăng lên. Họ có sự nghiệp tuyệt vời nhưng chưa bao giờ cố gắng trong việc tiết kiệm.

Tất nhiên, dành nhiều tiền cho quỹ hưu trí là điều gần như không thể với một gia đình có người không có khả năng lao động. Ông Kitces gợi ý rằng những phụ huynh có con cái đã chuyển ra ngoài sống nên sử dụng số tiền mà họ chi cho học phí và các chi phí khác vào tài khoản hưu trí của mình.

Phân bổ tài sản một cách đa dạng

Đối với một nhà đầu tư, phân bổ tài sản, tức là phân chia tiền của bạn vào các khoản đầu tư như cổ phiếu vốn hóa lớn, cổ phiếu vốn hóa nhỏ tại Mỹ, cổ phiếu nước ngoài, tài sản có thu nhập cố định và tiền mặt, là quyết định quan trọng nhất, theo ông Bernstein của Efficient Frontier. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng phần lớn lợi nhuận trong một khoảng thời gian đến từ việc bạn phân bổ tài sản hợp lý thay vì chọn đúng cổ phiếu hoặc thời điểm thích hợp để đầu tư vào thị trường.

Bạn có thể đã có cách phân bổ tài sản hợp lý nếu sở hữu một quỹ ngày mục tiêu (quỹ được cung cấp bởi một công ty đầu tư nhằm tìm cách tăng trưởng tài sản trong một khoảng thời gian xác định). Những quỹ này sẽ thay đổi cơ cấu danh mục tài sản dựa trên năm mà bạn dự định nghỉ hưu và tái cân bằng chúng nhằm giảm bớt rủi ro khi bạn tới gần thời gian đó.

Một nguyên tắc kinh điển ở đây là lấy 100 trừ đi số tuổi của bạn và câu trả lời chính là số tiền bạn nên rót vào cổ phiếu. Ví dụ, nếu bạn 30 tuổi, bạn nên phân bổ 70% tài sản vào cổ phiếu. Danh mục đầu tư điển hình 60%/40% chắc chắn là ít lợi nhuận hơn nhưng ít rủi ro hơn. Những trái phiếu an toàn nhất thì thường không có lợi nhuận và trái phiếu không đóng vai trò như một hàng rào tuyệt vời để chống lại sự biến động của thị trường cổ phiếu. Trong khi đó, thị trường cổ phiếu có thể suy yếu trong thập niên tới sau một đợt tăng giá dài vừa qua.

Vậy bạn có thể làm gì? Đa dạng hóa danh mục đầu tư theo địa lý, tức là đầu tư vào tài sản của các quốc gia khác. Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất mà các nhà đầu tư nên áp dụng. Tuy nhiên, dù việc đa dạng hóa danh mục đầu tư bên ngoài cổ phiếu Mỹ có thể là điều khôn ngoan, song rủi ro cũng sẽ cao hơn đầu tư vào trái phiếu được chính phủ Mỹ hậu thuẫn.

Thuê cố vấn tài chính đáng tin cậy

Chuyên gia phân tích tài chính là một thuật ngữ được ưa thích nhưng không thực sự có nghĩa. Ngay cả nhiều cố vấn tài chính có uy tín cũng được trả tiền hoa hồng, nên khi họ khuyến nghị điều gì đó với bạn, rất có thể là bởi vì họ làm để kiếm tiền. Đôi khi, họ được khuyến khích không hành động gì để mang lại lợi ích tốt nhất cho bạn. Vì vậy, nếu bạn có cố vấn, hãy hỏi xem họ có phải là người được ủy thác (một cá nhân hoặc tổ chức hoạt động trên danh nghĩa của một hay nhiều người khác với nhiệm vụ quản lý tài sản) hay không. Nếu họ nói không thì hãy tránh xa. Cảnh giác trước những xung đột lợi ích tiềm ẩn luôn là một hành động thông minh.

Chi tiêu ít hơn thu nhập

Với những người dự đoán lợi nhuận từ cổ phiếu sẽ không còn cao trong tương lai, điều quan trọng nhất là theo dõi các khoản phí được tính cho các tài khoản và khoản đầu tư.

Phí có xu hướng giảm đối với nhiều sản phẩm đầu tư trong những năm gần đây, đặc biệt là với các quỹ chỉ số và ETF. Tuy nhiên, một phân khúc mà các nhà đầu tư có thể quên để ý đến là phí đối với quỹ tiết kiệm hưu trí mà công ty đăng ký cho bạn. Số tiền tiết kiệm hưu trí này thường được dùng để đầu tư vào các quỹ quản lý chủ động và bị động, trong đó tỷ lệ chi phí đối với quỹ bị động thường thấp hơn nhiều loại quỹ còn lại.

Đối với hầu hết nhà đầu tư, việc duy trì rót vốn vào các quỹ chỉ số thụ động với chi phí thấp là chiến lược hiệu quả nhất nếu tính đến chi phí. Tỷ phú Warren Buffett của Berkshire Hathaway là “fan” lâu năm của phương pháp đầu tư này. Trong lá thư gửi cổ đông của Berkshire năm 2013, ông từng đưa ra lời khuyên về cách quản lý số tiền mà ông để lại cho người vợ của mình như sau: “Dành 10% số tiền mặt đó để mua trái phiếu chính phủ kỳ hạn ngắn và 90% còn lại vào quỹ chỉ số S&P 500 với chi phí rất thấp. Tôi tin kết quả về dài hạn của chiến lược này sẽ cao hơn nhiều so với những gì mà phần lớn nhà đầu tư đang đạt được vì họ đều thuê các quỹ có chi phí cao”.

Ví dụ, chi phí đối với quỹ Vanguard 500 Index Fund Admiral Shares chỉ là 0,04% giá trị tài sản được đầu tư. Con số với Vanguard S&P 500 ETF cũng chỉ là 0,03%.

Tối đa hóa phúc lợi lao động

Hãy nhớ lại xem bạn đã căng thẳng thế nào khi thị trường chứng khoán lao dốc hoặc giá bitcoin lao dốc. Bạn đã làm gì? Phản ứng của bạn khi đó được xem là thông minh hay bạn hối hận với nó?

Giới đầu tư thường đánh giá quá cao về khả năng vượt qua những biến cố thị trường của họ. “Bạn không biết khả năng chấp nhận rủi ro của bản thân cho tới khi bạn bị thị trường thử lửa”, ông Bernstein nói. Những thời điểm khó khăn nhất có thể đến sau một đợt tăng điểm dài hơi của thị trường.

Nhà đầu tư trẻ, những người vẫn còn thời gian để kiếm cũng như tiết kiệm tiền sau này, đôi khi muốn thị trường giảm điểm mạnh để họ có thể mua cổ phiếu với giá rẻ. “Mặt khác, với những nhà đầu tư lớn tuổi hơn không còn nhiều thời gian để tiết kiệm tiền, cổ phiếu giống như chất độc vậy”, Bernstein nhận định. Hãy đảm bảo có đủ tiền mặt, như vậy, bạn mới có thể đứng vững trong lúc thị trường lao dốc mà không phải bán tài sản ra.

Thạch Lam