Hình chụp Ayman Al-Zawahiri vào năm 2011 - Ảnh: AFP
Theo Hãng tin Reuters ngày 2-8, cuộc không kích chính xác bằng máy bay không người lái của Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) hôm 31-7 đã tiêu diệt thành công thủ lĩnh Al-Qaeda Ayman Al-Zawahiri.
Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết đây là đòn tấn công lớn nhất nhắm vào tổ chức khủng bố Al-Qaeda kể từ khi người sáng lập Osama Bin Laden bị tiêu diệt vào năm 2011.
Trước đó, vào năm 2011, Ayman Al-Zawahiri chính thức kế nhiệm Osama Bin Laden trở thành thủ lĩnh tối cao của Al-Qaeda, sau nhiều năm hoạt động với tư cách là nhà hoạch định và tư vấn chiến lược chính của tổ chức này.
Ayman Al-Zawahiri là ai?
Theo Đài CNN, Ayman vốn là một chiến binh sùng đạo theo dòng Hồi giáo Sunni, người đã tìm cách lật đổ chế độ của những "người ngoại đạo" ở quê hương Ai Cập từ năm 15 tuổi. Ayman là con trai của một bác sĩ lỗi lạc và cháu trai của một học giả nổi tiếng ở Ai Cập.
Cha của Ayman là giáo sư dược học tại trường y của Đại học Cairo. Ông nội của Ayman, Rabia'a al-Zawahiri, là một thủ lĩnh tại Đại học al-Azhar (Ai Cập). Ngoài ra, chú ruột Abdel Rahman Azzam, từng là thư ký thứ nhất của Liên đoàn các quốc gia Ả Rập.
Ngay từ khi còn nhỏ, Al-Zawahiri đã mê các bài viết cực đoan của Sayed Qutb, người theo đạo Hồi ở Ai Cập. Sayed đã nói với Al-Zawahiri rằng các chế độ Ả Rập là "vô đạo" và nên được thay thế bằng chế độ Hồi giáo.
Trong những năm 1970, Ayman hoạt động trong giới dân quân trong khi lấy bằng y khoa. Sau đó, ông ta bị bỏ tù vì dính líu đến vụ ám sát Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat vào năm 1981.
Theo Hãng tin AFP, vào thời điểm đó, hắn là một kẻ khủng bố vô cùng nguy hiểm với vỏ bọc là một bác sĩ chữa bệnh. Ayman đã âm mưu lật đổ Chính phủ Ai Cập trong nhiều năm và tìm cách thay thế nó bằng chế độ Hồi giáo chính thống.
Osama Bin Laden (trái) ngồi cạnh cố vấn Ayman al-Zawahiri vào năm 2001 - Ảnh: REUTERS
Sau đó, một bước ngoặt xảy đến với Ayman vào năm 1985, Ayman rời Ai Cập theo tiếng gọi của nhóm giáo sĩ cực đoan của dòng Hồi giáo Sunni đến thành phố Peshawar (Pakistan) làm công việc phẫu thuật cho các chiến binh bị thương trong cuộc xung đột giữa Liên Xô và Afghanistan.
Ở đây, Ayman gặp Osama Bin Laden, một thủ lĩnh Mujahedeen nổi tiếng (ám chỉ những người tham gia vào cuộc thánh chiến nhân danh Hồi giáo). Kể từ đó, hai người trở nên thân thiết và gắn kết với nhau thông qua mối quan hệ giữa "những người Ả Rập ở Afghanistan".
Ayman và Osama Bin Laden đã cùng chỉ đạo các chiến binh của Al-Qaeda thực hiện vụ ám sát Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak trong chuyến thăm tới Ethiopia vào năm 1995. Sự kiện đánh dấu màn "hợp tác" đầu tiên giữa Ayman và Osama Bin Laden dưới "mái nhà chung" Al-Qaeda.
Năm 1998, hai thủ lĩnh khủng bố của Al-Qaeda đã ký một bản "Tuyên bố Jihad chống lại người Do Thái và quân Thập tự chinh", kêu gọi các chiến binh Hồi giáo của Al-Qaeda cùng nhau chiến đấu trước các hành động được xem là tội ác của Mỹ và đồng minh đối với cộng đồng người Hồi giáo ở Trung Đông.
Vai trò của Ayman trong sự kiện 11-9
Theo Đài CNN, thực hiện tuyên bố Jihad 1998, Ayman và Osama đã lên kế hoạch tấn công trước các hành động thù địch của Mỹ đối với cộng đồng người Hồi giáo. Những phát súng báo hiệu đầu tiên nổ ra ở các đại sứ quán Mỹ ở Kenya và Tanzania, khi các vụ đánh bom liều chết tại đây khiến hơn 200 người thiệt mạng và hơn 5.000 người khác bị thương.
Sau đó là vụ tấn công tàu USS Cole của hải quân Mỹ ở Yemen vào tháng 10-2000, giết chết 17 thủy thủ và làm 39 người khác bị thương.
Hãng tin AFP cho biết những sự kiện trên báo hiệu một sự thay đổi mạnh mẽ của Al-Zawahiri dưới sự ảnh hưởng của Bin Laden. Đó là thay đổi mục tiêu từ "gần" (Ai Cập và chế độ Ả Rập) đến "xa" (Mỹ và đồng minh).
Đỉnh điểm của âm mưu tấn công nước Mỹ của Zawahiri là sự kiện tấn công khủng bố nước Mỹ vào ngày 11-9-2001, khiến khoảng 3.000 người thiệt mạng.
Đài CNN cho biết trước và sau vụ tấn công ngày 11-9, Zawahiri đã xuất hiện trên nhiều video và băng ghi âm kêu gọi các cuộc tấn công nhằm vào các mục tiêu phương Tây và ủng hộ mục tiêu của mình.
Sau sự kiện 11-9, Al-Zawahiri và Bin Laden chạy trốn đến Pakistan khi Mỹ đưa quân đến Afghanistan vào năm 2001. Một cuộc không kích của Mỹ vào cùng năm đó đã giết chết vợ của Al-Zawahiri và 2 người con của hắn ở thành phố Kandahar (miền nam Afghanistan).
Một chiến binh Taliban đứng gác gần địa điểm nơi thủ lĩnh Al Qaeda Ayman al-Zawahiri bị giết hôm 31-7 ở thủ đô Kabul (Afghanistan) - Ảnh: REUTERS
Cho đến nay, Mỹ được cho là đã tiêu diệt ít nhất 4 lãnh đạo cấp cao của Al-Qaeda: Al-Zawahiri (hôm 31-7-2022), Abu Musab al-Zarqawi (2006), Osama Bin Laden (2011), và Hamza Bin Laden (2019).
Theo báo The Washington Post, việc tiêu diệt Al-Zawahiri sẽ giáng một đòn mạnh mẽ vào sự vận hành và hoạt động của Al-Qaeda trong thời gian tới.
"Zawahiri là mối đe dọa nghiêm trọng đối với người dân, lợi ích và an ninh quốc gia của Mỹ. Cái chết của ông ta giáng một đòn mạnh vào Al-Qaeda và sẽ làm suy giảm khả năng hoạt động của nhóm", một quan chức Mỹ giấu tên nói với Reuters hôm 2-8.
Hôm 1-8, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tuyên bố chính quyền Taliban đã "vi phạm nghiêm trọng" Thỏa thuận Doha được ký vào năm 2020, khi đã tổ chức và chứa chấp Ayman Al-Zawahiri ở Afghanistan.
Trong thỏa thuận Doha 2020, Mỹ và chính quyền Taliban đều cam kết đảm bảo rằng "Afghanistan sẽ không bao giờ trở thành căn cứ cho những kẻ khủng bố quốc tế".
Mỹ tuyên bố đã tiêu diệt lãnh đạo Al-Qaeda, tái lập ‘khoảnh khắc Bin Laden’ TTO - Phía Mỹ tung tin Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) đã tiêu diệt lãnh đạo tổ chức khủng bố Al-Qaeda Ayman al-Zawahiri tại Afghanistan sau một cuộc không kích.