Cô gái này có hơn 130.000 theo dõi trên Instagram, nơi cô đăng tải những bức hình về những chuyến phiêu lưu của bản thân. Trang điểm không tì vết, trang phục như một minh tinh, cô ấy có thể hát, nhảy và làm người mẫu nhưng cô ấy không có thật…

Rozy là một thần tượng "ảo" đến từ Hàn Quốc, một nhân vật không có thật nhưng được hiển thị kỹ thuật số thật đến mức làm nhiều người lầm tưởng cô là "người trần mắt thịt".

"Bạn có phải người thật không?" - một người hâm mộ Rozy đặt câu hỏi trên Instagram - "Bạn là AI? Hay là Robot?"

Theo công ty có trụ sở tại Seoul - nơi tạo ra thần tượng ảo này, Rozy là sự pha trộn giữa đời thực và thực tế ảo. Cô gái ảo này "có thể làm mọi thứ vượt trên khả năng con người… ở hình dạng giống con người nhất" - Sidus Studio X - nơi sản sinh ra Rozy - chia sẻ trên trang web.

Sự ra đời của Rozy đã giúp công ty này thu hàng tỷ USD từ quảng cáo và sản phẩm giải trí.

Kể từ khi ra mắt năm 2020, Rozy đã đạt được các hợp đồng quảng cáo và tài trợ từ các thương hiệu nổi tiếng, đứng trên sàn catwalk trong các buổi trình diễn thời trang ảo và thậm chí còn tự phát hành 2 đĩa đơn cho bản thân.

Ngành công nghiệp "thần tượng ảo" đang bùng nổ và cùng với đó là một nền kinh tế hoàn toàn mới, trong đó những người có ảnh hưởng sẽ không chịu tác động của dòng thời gian, không có tai tiếng và hoàn hảo về mặt "giao diện". Điều này cũng làm dấy lên cảnh báo đối với một số người ở quốc gia như Hàn Quốc - vốn đã bị ám ảnh bởi các tiêu chuẩn sắc đẹp mà con người thực khó có thể đạt tới.

Cách thức hoạt động của các "thần tượng ảo"

Công nghệ CGI (hình ảnh do máy tính tạo ra) đằng sau Rozy không quá mới. Nó phổ biến khắp nơi trong ngành công nghiệp giải trí hiện nay, nơi các nghệ sĩ sử dụng nó để tạo nên các nhân vật phi thực tế trong các bộ phim, trò chơi máy tính hay video ca nhạc.

Nhưng CGI chỉ được sử dụng gần đây để tạo nên những người có tầm ảnh hưởng nhưng không hề tồn tại dưới dạng con người. Đôi khi, Sidus Studio X tạo ra hình ảnh Rozy từ đầu đến chân bằng công nghệ, một cách thu hút tương tác tốt cho hình ảnh được đăng tải trên Instagram của Rozy. Cũng có khi, Rozy do 1 người mẫu thủ vai – chẳng hại như khi thần tượng ảo này làm người mẫu thời trang.

Thương hiệu bán lẻ Lotte Home Shopping của Hàn Quốc cũng tạo ra 1 thần tượng ảo tên Lucy – hiện có khoảng 78.000 người theo dõi trên Instagram – bằng công nghệ CGI.

Giống như những đồng nghiệp ngoài đời thực, những người "ảo" có tầm ảnh hưởng xây dựng người theo dõi qua MXH, nơi họ đăng tải những hình ảnh về "cuộc sống" của bản thân và tương tác với người hâm mộ.

Tài khoản Rozy đăng tải hình ảnh đang đi "du lịch" tại Singapore và thưởng thức 1 ly rượu trên sân thượng trong khi người hâm mộ bình luận sôi nổi để khen ngợi trang phục của cô gái không có thực này.

Rozy chia sẻ về việc "đi du lịch Singapore" trên Instagram của bản thân.

Những người thuộc thế hệ cũ có thể coi việc tương tác với 1 người "ảo" là kỳ quặc. Nhưng các chuyên gia lại cho rằng thần tượng ảo đang ngày một chiếm được cảm tình của những người Hàn Quốc trẻ tuổi hơn - những người đang dành khá nhiều thời gian cho các hoạt động trên MXH.

Lee Na-Kyoung, 23 tuổi sống ở Incheon, bắt đầu theo dõi Rozy khoảng 2 năm trước vì cho rằng cô gái này là người thật. Rozy bấm đăng ký theo dõi lại Lee Na-Kyoung và đôi còn khi bình luận trong các bài đăng của cô gái trẻ. Một tình bạn bảo đã nảy nở - 1 tình bạn tồn tại ngay cả sau khi Lee phát hiện ra sự thật rằng Rozy không phải con người.

"Chúng tôi giao tiếp như những người bạn và tôi cảm thấy thoải mái khi trò chuyện với Rozy - vì vậy, tôi không coi cô ấy như 1 AI mà là 1 người bạn thực sự" - Lee chia sẻ.

"Tôi thích những bài đăng của Rozy" - Lee nói thêm - "Cô ấy rất đẹp và tôi không thể tin cô ấy là 1 AI"

Ngành công nghiệp "hái ra tiền"

Phương tiện truyền thông MXH không chỉ là nơi những thần tượng ảo kiếm về lượng người hâm mộ - mà còn giúp cho công ty chủ quản "hái ra tiền".

Vẻ đẹp của Rozy.

Ví dụ, Instagram của Rozy cũng bao gồm các nội dung được tài trợ, nơi cô gái ảo này quảng cáo các sản phẩm thời trang và chăm sóc da.

Baik Seung-yup, Giám đốc điều hành của Sidus Studio X cho biết: "Nhiều công ty lớn tại Hàn Quốc muốn Rozy làm người mẫu và chỉ Rozy mà thôi".

Ông nói thêm rằng, khi Rozy càng ngày càng nổi tiếng, công ty đã nhận được nhiều hợp đồng từ các thương hiệu xa xỉ như Chanel hay Hermes, các tạp chí và công ty truyền thông khác…

Quảng cáo của Rozy xuất hiện trên truyền hình và thậm chí ở những không gian sống khác của con người như biển quảng cáo, trên phương tiện công cộng…

Theo Lee Bo-hyun, Giám đốc bộ phận Kinh doanh Truyền thông của Lotte Home Shopping, Lotte kỳ vọng lợi nhuận tương tự trong năm nay từ Lucy - người vừa nhận được lời mời quảng cáo từ các công ty tài chính và xây dựng.

Lucy là "đồng nghiệp" của Rozy - 1 thần tượng ảo khác, thuộc công ty chủ quản Lotte.

Các chuyên gia nhận định, những người mẫu dạng này đang nhận được sự quan tâm lớn từ các thương hiệu vì quảng cáo sẽ tiếp cận sâu rộng tới người tiêu dùng trẻ. Khách hàng của Lucy bao gồm 1 công ty bảo hiểm nhân thọ và 1 ngân hàng – những công ty khá "già" nếu so với tệp khách hàng của Lucy.

Tuy nhiên, Giám đốc Kinh doanh và Truyền thông của công ty Lucy lại tiết lộ rằng các thương hiệu kể trên cảm thấy hình ảnh của họ trở nên trẻ trung hơn rất nhiều sau khi cộng tác với thần tượng ảo này.

Chưa dừng lại ở đó, so với 1 đối tác ngoài đời thực, các thần tượng ảo có "chi phí vận hành" rất thấp.

Lotte và Sidus Studio chỉ mất từ vài giờ đến vài ngày để tạo ra hình ảnh các ngôi sao của họ và từ 2 ngày đến vài tuần cho 1 video quảng cáo. Thời gian và công sức bỏ ra ít hơn nhiều so với việc sản xuất 1 sản phẩm tương tự có người thật đóng – vốn có thể mất hàng tuần đến vài tháng để khảo sát thực địa, chuẩn bị hậu cần như ánh sáng, tóc, trang điểm, tạo dáng, chỉnh sửa hậu kỳ…

Và, điều rất quan trọng là: Những thần tượng ảo không bao giờ già đi, không bao giờ biết mệt mỏi và không bao giờ có scandal.

Lotte đã quyết định chọn 1 thần tượng ảo sau khi xem xét cách tối đa hóa công năng và tối thiểu hóa chi phí.

Lucy mang vẻ đẹp rất Hàn Quốc.

Trước đó, Lotte Home Shopping từng thuê người dẫn chương trình để quảng cáo các sản phẩm trên truyền hình - nhưng họ đã "tốn khá nhiều chi phí" và sẽ "phải thay đổi người dẫn khi họ già đi" -ông Lee Bo-Hyun nói. Vì vậy, cuối cùng Lotte đã lựa chọn Lucy – "người mãi mãi tuổi 29".

"Lucy không chịu tác động của không gian hay thời gian" – ông Lee nói – "Cô ấy có thể xuất hiện ở bất cứ đâu và không bao giờ có những ì xèo bê bối".

Tranh cãi về cái đẹp

Hàn Quốc không phải là nơi duy nhất tập trung những thần tượng ảo.

Một trong số những người "ảo" có ảnh hưởng nhất thế giới có thể kể đến như Lil Mequela - được tạo ra bởi những nhà đồng sáng lập công ty khởi nghiệp công nghệ của Mỹ, với hơn 3 triệu lượt theo dõi trên Instagram; Lu of Magalu - được tạo ra bởi 1 công ty bán lẻ Brazil, có hơn 6 triệu người theo dõi trên Instagram; FNMeka - rapper không có thật được tạo ra bởi công ty âm nhạc Factory New, với 10 triệu người theo dõi trên Tiktok…

Nhưng có 1 điểm khác biệt rất lớn, theo Lee Eun-hee, Giáo sư Khoa Khoa học Tiêu dùng tại Đại học Inha (Hàn Quốc), những thần tượng ảo ở các quốc gia khác có xu hướng phản ánh sự đa dạng về nguồn gốc dân tộc và lý tưởng đẹp.

Người ảo ở những nơi khác có "tính độc đáo" trong khi "những thần tượng ảo ở Hàn Quốc" luôn được tạo ra đẹp đẽ và xinh xắn… phản ánh giá trị của quốc gia".

Hàn Quốc - nơi được mệnh danh là "cái nôi của phẫu thuật thẩm mỹ thế giới" với ngành công nghiệp trị giá 10.7 tỷ USD (và vẫn đang tiếp tục bùng nổ) - có những lo ngại rằng những người có ảnh hưởng ảo sẽ tiếp tục thúc đẩy các tiêu chuẩn làm đẹp phi thực tế.

Những người trẻ tuổi Hàn Quốc bắt đầu chống lại những lý tưởng này những năm gần đây, làm dấy lên 1 phong trào vào năm 2018 mang tên "thoát khỏi áo ngực".

Nhưng chuẩn mực về 1 người phụ nữ được coi là đẹp ở quốc gia này vẫn còn đơn sắc; 1 người phụ nữ đẹp ở Hàn Quốc - nghĩa là có dáng người nhỏ, đôi mắt to, khuôn mặt nhỏ và làn da trắng…

Và những vẻ đẹp này tương đồng ở hầu hết những thần tượng ảo tại Hàn Quốc; Lucy có làn da đẹp hoàn hảo, mái tóc dài bóng mượt, quai hàm thon và chiếc mũi cao. Rozy có đôi môi đầy đặn, đôi chân dài miên man và phần bụng phẳng lì thấp thoáng dưới chiếc áo crop top.

Lee Eun-hee cảnh báo rằng những thần tượng ảo như Rozy và Lucy có thể khiến tiêu chuẩn sắc đẹp vốn đã khắt khe của Hàn Quốc – trở nên khó thành sự thực hơn với người thật – và làm tăng nhu cầu phẫu thuật thẩm mỹ, các sản phẩm thẩm mỹ ở những phụ nữ đang tìm cách học theo thần tượng.

"Phụ nữ thực sự muốn trở nên giống họ và đàn ông muốn hẹn hò với những người có ngoại hình chuẩn mực như vậy" – Giáo sư Lee Eun-hee nói.

"Cha đẻ" của những Rozy hay Lucy dĩ nhiên bác bỏ lời chỉ trích như vậy.

Rozy không được tạo ra theo "chuẩn mực cái đẹp của Hàn Quốc" - Giám đốc điều hành của Sidus Studio X nói.

Đại diện của Lotte, Lee Bo-hyun cho biết họ đã cố gắng biến Lucy không chỉ là 1 "hình ảnh xinh đẹp" bằng cách xây dựng 1 nhân cách phức tạp cho cô gái ảo này. Lucy học thiết kế công nghiệp và làm việc trong lĩnh vực thiết kế xe hơi. Cô ấy thường đăng tải về công việc và sở thích của mình, chẳng hạn như tình yêu với động vật hay Kimbap. Theo cách này, "Lucy đang phấn đấu để có ảnh hưởng tốt trong xã hội" – ông Lee nói thêm – "Lucy đang đưa ra 1 thông điệp cho công chúng rằng: Hãy làm những gì bạn muốn làm với niềm tin của mình".

Baik, Giám đốc điều hành Sidus Studio X, cho biết Rozy không phải là kiểu "ai cũng có thể gọi là xinh đẹp" và công ty đã cố gắng làm cho vẻ ngoài của Rozy độc đáo, khác với chuẩn mực vẻ đẹp của Hàn Quốc. Ông ví dụ bằng những đốm tàn nhang trên má và đôi mắt mở to của cô thần tượng ảo này.

"Rozy cho mọi người thấy tầm quan trọng của sự tự tin bên trong… Có những người ảo khác rất xinh đẹp… nhưng tôi tạo ra Rozy để chứng tỏ rằng bạn vẫn có thể xinh đẹp (ngay cả khi không có khuôn mặt hấp dẫn theo chuẩn thông thường).

Giám đốc điều hành Sidus Studio X

"Rozy cho mọi người thấy tầm quan trọng của sự tự tin bên trong… Có những người ảo khác rất xinh đẹp… nhưng tôi tạo ra Rozy để chứng tỏ rằng bạn vẫn có thể xinh đẹp (ngay cả khi không có khuôn mặt hấp dẫn theo chuẩn thông thường).

"Mặt trái của công nghệ kỹ thuật số"

Mối lo ngại đôi khi còn vượt quá vấn đề về tiêu chuẩn cái đẹp của Hàn Quốc. Ở những nơi khác trên thế giới, những tranh về về đạo đức của việc tiếp thị sản phẩm cho người tiêu dùng không nhận ra rằng người mẫu không có thật, cũng như nguy cơ xâm lăng văn hóa khi tạo ra những người có tầm ảnh hưởng thuộc các sắc tộc khác nhau – vấn đề này được một số người gán cho cái mác là "mặt trái của công nghệ kỹ thuật số".

Meta, công ty mẹ của Facebook và Instagram, có hơn 200 thần tượng ảo đang hoạt động trên nền tảng của họ, đã thừa nhận khả năng những rủi ro.

Giống với bất kỳ công nghệ đột phá nào, phương tiện truyền thông rất mới mẻ từ thần tượng ảo có khả năng tồn tại cả mặt lợi và mặt hại. Meta cho biết trong 1 bài đăng trên blog mới đây, các vấn đề về đại diện, xâm lăng văn hóa và quyền tự do thể hiện bản thân đang gây nên sự quan tâm từ nhiều phía.

Để giúp các thương hiệu kiểm soát các vấn đề về đạo đức của phương tiện truyền thông mới này cũng như tránh các mối nguy tiềm ẩn, Meta đang làm việc với các đối tác để phát triển một khuôn khổ pháp lý, đạo đức, quy tắc ứng xử".

Dù thế nào đi nữa, có thể khẳng định rằng: ngành công nghiệp mới này sẽ tồn tại và phát triển. Khi sự quan tâm đến thế giới kỹ thuật số bùng nổ - từ công nghệ siêu thực tế ảo đến tiền tệ kỹ thuật số - các công ty cho rằng các thần tượng ảo sẽ là xu hướng tiếp theo..

Lotte đang hy vọng Lucy sẽ chuyển từ lĩnh vực quảng cáo sang giải trí, có lẽ bằng cách xuất hiện trong 1 bộ phim truyền hình. Công ty cũng đang nghiên cứu về việc xây dựng 1 thần tượng ảo khác để thu hút khách hàng ở độ tuổi 40-60 tuổi.

Sidus Studio cũng mang tham vọng lớn; Rozy sẽ ra mắt thương hiệu mỹ phẩm của mình vào tháng 8, cũng như cho ra mắt NFT và công ty hy vọng tạo ra 1 tam tấu nhạc pop ảo để chiếm lĩnh các BXH âm nhạc.

Ông Baik chỉ ra rằng, hầu hết người hâm mộ không trực tiếp gặp những người nổi tiếng mà chỉ thấy qua màn hình. Vì vậy, "không có sự khác biệt lớn giữa con người ảo và những người nổi tiếng bằng xương bằng thịt - "Chúng tôi muốn thay đổi nhận thức về cách mọi người nhận định thần tượng ảo. Những gì chúng tôi làm không phải là lấy đi công việc của mọi người, mà là làm những việc mà con người không thể làm, chẳng hạn như làm việc 24/7 hay tạo ra những nội dung độc đáo vượt quá khả năng của chúng ta".

Minh Nguyễn