Thời gian qua, giá xăng dầu đã giảm liên tiếp nhiều lần trong sự mong ngóng, chờ đợi của người tiêu dùng. Hiện, giá xăng E5 RON 92 và RON 95 trong nước đã xuống quanh mức 24.500 - 25.600 đồng/lít, tương đương mức giá vào thời điểm đầu năm.

Tuy nhiên, thực tế đến thời điểm hiện tại, giá của nhiều mặt hàng thiết yếu trong nước vẫn tiếp tục neo ở mức cao như giá thịt lợn, cước vận tải hành khách, vận tải hàng hoá, lương thực, thực phẩm… Tình trạng này đã xảy ra nhiều lần và lần này cũng không ngoại lệ.

Lý giải việc giá hàng hoá chưa giảm theo giá xăng dầu, tại toạ đàm “Xăng dầu giảm giá, hàng hoá không giảm - Thực trạng và giải pháp” được Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức chiều 4/8, bà Đinh Thị Nương - Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho rằng, trước tiên là do một số mặt hàng chịu ảnh hưởng tác động của giá xăng dầu, khi điều chỉnh giá giảm có thời gian, độ trễ để các đơn vị sản xuất kinh doanh.

Nhất là các đơn vị có mặt hàng chịu tác động trực tiếp đến giá xăng dầu, phải rà soát lại các yếu tố chi phí hình thành giá từ đó mới xác định giá bán giảm theo giá xăng dầu giảm thời gian vừa qua. 

Còn với ngành GTVT, ông Trần Bảo Ngọc - Vụ trưởng Vụ Vận tải (Bộ GTVT) cho rằng, có nhiều yếu tố cấu thành nên giá thành vận tải và dịch vụ.

Với mỗi loại hình vận tải thì tỉ trọng chi phí xăng dầu lại khác nhau nhưng mức trung bình là 30-40% trong tổng chi phí cấu thành giá vận tải. Cho nên khi có một yếu tố biến động thì những đơn vị kinh doanh đều phải tính toán lại.

“Tuy nhiên, dù cần độ trễ thì cũng không nên trễ quá. Những việc đó đòi hỏi thời gian nhưng cũng phải kịp thời để đáp ứng nhu cầu. Khi nhiên liệu - một yếu tố chiếm đến 30 - 40% chi phí cấu thành đã giảm rồi mà doanh nghiệp chưa kịp giảm hoặc là giảm chậm thì không đúng”, ông Ngọc nói.

Trên thực tế, giá xăng đã điều chỉnh 4 lần giảm gần đây nhất, điều này để thấy rằng, nếu tính đến bây giờ thì độ trễ cũng đã lâu. Ông Bảo nhấn mạnh rằng, theo Luật Giá hiện nay thì việc quản lý giá dịch vụ vận tải dựa trên quy luật của thị trường. Nhà nước rất tôn trọng quyền tự định giá, quyền quyết định giá và cạnh tranh giá của các đơn vị kinh doanh vận tải.

Tuy nhiên, các đơn vị kinh doanh vận tải cũng phải thực hiện đầy đủ những quy định trong công tác quản lý giá, ví dụ như phải thực hiện kê khai giá. Hoặc đối với những lĩnh vực mà Nhà nước có quy định khung giá thì không được tăng giá quá khung. Và kê khai giá rồi thì phải thực hiện niêm yết giá đầy đủ và niêm yết giá đầy đủ rồi thì phải bán theo đúng giá kê khai đã niêm yết. 

Theo ông Ngọc, biện pháp mạnh hiện nay và sắp tới là phải tăng cường công tác thanh, kiểm tra và khi thanh kiểm tra phát hiện có vi phạm thì chúng ta sẽ sử dụng những công cụ về Nghị định quy định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý giá hoặc Nghị định về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực vận tải, trong đó có quy định về trách nhiệm kê khai, niêm yết để chúng ta xử lý nghiêm.

“Đối với những đơn vị chỉ có tăng mà không có giảm, không phù hợp với tình hình nhiên liệu xăng dầu giảm thì sẽ áp dụng các quy định theo pháp luật. Tức là chúng ta đã có đầy đủ công cụ, có Nghị định quy định về xử lý vi phạm trong lĩnh vực quản lý giá”, ông Ngọc nêu rõ.

Đối với xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường bộ thì còn phải bổ sung thêm, thậm chí có thể phải trả lại tiền cho hành khách nếu thu quá và thậm chí là các đơn vị chức năng sẽ thu hồi phù hiệu.

Đồng quan điểm, TS. Cấn Văn Lực – chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV nói rằng: “Đồng ý có độ trễ nhưng không thể là hàng tháng hay là đến mấy tháng được, mà rõ ràng chỉ sau một vài tuần, ta phải điều chỉnh ngay”.

Theo ông Lực, các doanh nghiệp thường tính toán lại giá mặt hàng khi giá xăng dầu giảm. Giả sử họ giảm ngay giá mặt hàng khác có liên quan thì lại sợ rằng, sau này tăng lên lại cực kỳ khó, người dân có khi lại phản đối. “Tôi cho rằng đó là sự thận trọng nhưng không đủ thuyết phục, bởi rõ ràng là nước lên thì thuyền lên, nước xuống thì thuyền xuống”, ông Lực nói.

Về giải pháp để kéo giá hàng hoá giảm theo giá xăng dầu, TS. Cấn Văn Lực cho biết, phải thực hiện đồng bộ các giải pháp để kéo giá hàng hoá giảm theo giá xăng dầu.

Trước hết, người tiêu dùng cũng không nên phản ứng thái quá với việc giá cả vì đó là câu chuyện của thị trường và cần làm rõ việc tăng giá thuộc cấu phần giá nào.

Theo ông, có 3 mặt hàng, ngành nghề tăng giá đã đẩy chỉ số CPI lên cao, đó là: Giao thông vận tải, lương thực thực phẩm và nhà ở xây dựng, cho nên phải kiểm soát được 3 nhóm mặt hàng này. Để làm được điều này cần có sự vào cuộc của cơ quan chức năng cần phải sát tình hình hơn nữa.

"Tôi cũng mong các cơ quan chức năng phải có các biện pháp xử lý kịp thời, không thì người dân cảm thấy nản lòng, kiến nghị nhiều mà không được xử lý", ông nói và cho biết không nên lo sợ thái quá với lạm phát. Nếu lo sợ quá dẫn tới việc không làm gì cả thì sẽ ảnh hưởng đến nguồn cung. Việc thiếu nguồn cung đồng nghĩa việc giá cả hàng hoá sẽ tăng cao.