Hà Nội luôn nổi tiếng bởi sự cổ kính - một nét tinh hoa khiến giới mộ điệu thế giới không ít lần ngợi ca. Để làm nên vẻ đẹp này, chắc chắn không thể không kể đến những chứng nhân lịch sử, những dấu tích thời gian của những ngôi làng cổ tại đây.

"Nằm ở ngoại ô thủ đô Hà Nội, thường không xuất hiện trong danh sách các điểm đến của khách du lịch, ngôi làng khoa bảng có tuổi đời ngàn năm hầu như không thay đổi qua nhiều thế kỷ", báo CNN miêu tả về ngôi làng Đông Ngạc - một ngôi làng nằm ven sông Hồng cách trung tâm thủ đô khoảng 10km.

Một trong nhiều ngôi nhà còn giữ được vẻ cổ kính của làng quê cổ. Hình ảnh: Mai Lân

Tinh thần hiếu học

Làng Đông Ngạc có tên nôm là Kẻ Vẽ. Từ xưa, làng đã nổi tiếng trong câu ca của người Kinh kỳ: "Đất kẻ Giàn, quan kẻ Vẽ".

Nguồn gốc của câu nói này là bởi làng Vẽ nhiều quan, từ đời Trần đến đời Nguyễn, trong khoảng 500 năm, làng Đông Ngạc đã sản sinh ra 22 tiến sĩ, bảng nhãn, phó bảng và trên 400 cử nhân, tú tài. Mà theo quy đình của triều đình phong kiến, làng nào có 10 người trở lên đỗ Tiến sĩ thì được coi là làng khoa bảng.

Làng Đông Ngạc xuất hiện trên báo CNN. Hình ảnh: CNN Travel

Điều đặc biệt, các dòng họ trong làng Đông Ngạc ví như dòng họ Phan, Phạm, Đỗ, Nguyễn, Hoàng, Lê… đều có người đỗ đại khoa, ít là một người, nhiều nhất là 9 người.

Theo ghi chép: "Người đỗ Tiến sĩ khai khoa cho làng là cụ Phan Phu Tiên - Lưỡng triều Tiến sĩ (tức là Tiến sĩ của hai Triều: Triều Trần và triều hậu Lê). Nổi bật nhất trong làng là dòng họ Phạm có tới 9 Tiến sĩ, tiếp đến là họ Nguyễn có 6, họ Phan có 5, họ Hoàng có 4, họ Đỗ và họ Lê có 1 Tiến sĩ".

Những góc cổ kính trong đình làng Vẽ. Hình ảnh: Mai Lân

Chính vì vậy, làng Vẽ đứng thứ 3 trong cả nước thời phong kiến về đỗ Tiến sĩ sau làng Mộ Trạch ở Hải Dương (36 Tiến sĩ) và làng Kim Đôi ở Bắc Ninh (25 Tiến sĩ). Cũng chính từ đó, trong làng có không ít các giai thoại liên quan đến sự học, ví như có giai thoại kể về những chiếc cổng làng còn có tên Đống Ếch vì học trò chăm học đến nỗi tiếng đọc sách trong làng râm ran như tiếng ếch kêu.

Một góc Trường Tiểu học Đông Ngạc hơn 100 tuổi. Hình ảnh: Internet

Một giai thoại khác mà dân làng vẫn thường hay kể về tấm gương điển hình chăm học là cụ Phạm Quang Trạch. Ngày ngày cụ ra vườn, vịn tay đi vòng quanh các cây cau đọc sách khiến tất cả các thân cây cau nhẵn bóng đều mòn hết cả.

"Mặc dù ngôi làng bé nhỏ có chưa đến 1.000 dân, Đông Ngạc có số lượng lớn học giả thành đạt, bao gồm rất nhiều tiến sĩ. Cựu Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm và sĩ phu yêu nước Hoàng Tăng Bí từ đầu thế kỷ 20 cũng xuất thân từ ngôi làng này" - CNN ca ngợi về truyền thống ham học của ngôi làng cổ.

Địa điểm check-in mới thu hút giới trẻ

Ngoài những dấu tích của lịch sử và tinh thần ham học, ngày nay Đông Ngạc đang trở thành địa điểm check-in có 1-0-2 của giới trẻ Hà Nội. Bức tường gạch đỏ rêu phong, mái ngói đã bạc màu thời gian, ngôi đình cổ linh thiêng, chợ dân sinh nhộn nhịp những âm thanh đồng quê là những điều mà người trẻ thủ đô tìm đến.

Đường làng được tận dụng làm nơi chụp ảnh cưới. Hình ảnh: Facebook Linh Phan

Nằm rải rác khắp ngôi làng là gần 100 ngôi nhà cổ có niên đại từ đầu những năm 1600. Những con ngõ nhỏ hẹp nhuốm màu sương gió khiến ta như sống lại quá khứ giữa sự chen chúc ồn ào của đời sống thị thành.

Màu gỗ lim sẫm với những mái hiên được chạm khắc tinh xảo nằm bên dưới những mái ngói đất nung tạo thành khung cảnh đẹp nao lòng trong mỗi bức ảnh của giới trẻ. Không chỉ là địa điểm check-in mới nổi, làng cổ Đông Ngạc còn nổi tiếng với những món ăn "ngon-bổ-rẻ", hứa hẹn không khiến du khách đến đây thất vọng.

Những góc check-in đẹp nao lòng của làng Đông Ngạc. Hình ảnh: Facebook Ngọc Bích Hoàng

Có lẽ cũng nhờ tình yêu của dân làng mà ngôi làng vẫn còn giữ được vẻ nguyên vẹn cổ kính mà không bị mất đi trong quá trình hiện đại hóa của xã hội. Để rồi ngôi làng khoa bảng vẫn im lìm nằm đó, vừa là chứng tích của quá khứ vừa là động lực cố gắng của con cháu đời sau được sinh ra tại đây.

Hơn nữa, kể từ sau đại dịch Covid-19 và khoảng thời gian dài giãn cách xã hội, nhiều gia đình và các bạn trẻ lựa chọn hình thức "Staycation" (hay còn được gọi là du lịch tại chỗ). Làng cổ Đông Ngạc chắc chắn sẽ nằm trong danh sách nên đến của nhiều gia đình tại Hà Nội.

Diệu Thúy