Hoạt động dầu khí thường có tính chất dài hạn (20-30 năm) nên hợp đồng dầu khí thường là văn bản quan trọng với nhà nước, nhà đầu tư dầu khí để tránh phát sinh tranh chấp, rủi ro trong quá trình thực hiện, khai thác.

Sáng 16/8, thảo luận về Luật Dầu khí (sửa đổi) tại phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế, cho biết hiện còn nhiều ý kiến khác nhau về thẩm quyền phê duyệt hợp đồng dầu khí.

Bối cảnh hiện nay đã có nhiều thay đổi so với năm 1993 - thời điểm Luật Dầu khí ban hành, cần cơ chế mới về phê duyệt hợp đồng dầu khí. Ông Thanh cho rằng, việc giao Tập đoàn Dầu khí Việt Nam phê duyệt hợp đồng dầu khí như luật hiện hành không đảm bảo khách quan trong trường hợp tập đoàn này tham gia với tư cách nhà thầu độc lập ký hợp đồng dầu khí.

Vì thế, Uỷ ban Kinh tế đề nghị quy định Thủ tướng chỉ phê duyệt nội dung chính, tức khung hợp đồng. Sau đó, Bộ Công Thương phê duyệt nội dung hợp đồng dầu khí và trên cơ sở này PVN ký kết, quản lý hợp đồng.

Uỷ ban này cũng đề nghị bỏ quy định Chính phủ ban hành hợp đồng dầu khí mẫu, để đảm bảo thống nhất trong chính sách. Đây cũng là ý kiến nhiều đại biểu Quốc hội tham gia góp ý, khi thảo luận dự Luật Dầu khí (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 3 vào tháng 6 vừa qua.

Ngược lại, cũng có quan điểm cho rằng cần quy định Thủ tướng phê duyệt toàn bộ nội dung hợp đồng dầu khí do đặc thù có liên quan tới khai thác tài nguyên quốc gia, quốc phòng an ninh...

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói, điều 24 dự luật sửa đổi chưa định lượng rõ, chỉ mang tính nguyên tắc thì sẽ rất khó rành mạch trách nhiệm. Ông băn khoăn với phương án Thủ tướng phê duyệt khung hợp đồng, còn các điều khoản chi tiết do Bộ trưởng Công Thương duyệt, bởi cách này sẽ lộ bất cập vì chưa rõ, chưa rành mạch thẩm quyền, trách nhiệm người phê duyệt.

"Một việc mà hai chủ thể phê duyệt. Ở đây, Thủ tướng phê duyệt khung hợp đồng, rồi Bộ trưởng Công Thương duyệt bước thứ hai - những điều khoản cụ thể. Sau này có chuyện gì ai chịu trách nhiệm?", Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề.

Chưa kể, khâu cải cách thủ tục hành chính trong thẩm định, phê duyệt hợp đồng dầu khí cũng chưa đảm bảo, có thể kéo dài, mất thời gian khi phải xin ý kiến nhiều vòng, nhiều lần trước khi cấp có thẩm quyền phê duyệt.

"Nên chăng quy định Thủ tướng phê duyệt toàn bộ hợp đồng dầu khí. Còn nếu phân cấp thì luật nêu nguyên tắc cơ bản để Bộ trưởng Công thương phê duyệt", ông Huệ nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc đồng tình. Theo ông, trong thăm dò, khai thác và chế biến dầu khí thì hợp đồng là quan trọng nhất. Nhà thầu, Chính phủ đều bị ràng buộc theo hợp đồng... nên tranh chấp (nếu có) đều liên quan.

"Nếu để hai cấp phê duyệt cùng một hợp đồng thì tốn nhiều thời gian. Hoạt động dầu khí liên ngành, đa lĩnh vực, Bộ Công Thương không thể tự quyết được", ông Ngọc nêu.

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên nêu quan điểm, quy định thẩm quyền Thủ tướng phê duyệt toàn bộ nội dung hợp đồng dầu khí là phù hợp thực tiễn hoạt động dầu khí tại Việt Nam.

Ông phân tích, hợp đồng dầu khí là thoả thuận ràng buộc pháp lý giữa Nhà nước và nhà thầu dầu khí, có thời hạn rất dài, nhiều nội dung đặc thù liên quan đến quốc phòng, an ninh, chủ quyền, mặt biển... Các điều khoản của hợp đồng dầu khí liên quan mật thiết với nhau, do đó rất khó phân định các điều khoản chính, phụ.

Ngoài ra, tại dự luật sửa đổi, Chính phủ đã phân cấp nhiều nội dung cho Bộ Công Thương và PVN, chỉ một số nội dung rất quan trọng thuộc thẩm quyền của Thủ tướng, gồm: kết quả lựa chọn nhà thầu, nội dung hợp đồng dầu khí, gia hạn hợp đồng dầu khí trong trường hợp đặc biệt, chuyển nhượng quyền lợi tham gia trong hợp đồng dầu khí.

Là người trong cuộc, Tổng giám đốc PVN Nguyễn Mạnh Hùng đề nghị luật sửa đổi quy định rõ trình tự thủ tục, thẩm quyền phê duyệt hợp đồng dầu khí để tập đoàn này dễ quản lý, thực hiện hợp đồng sau này. Từ thực tế quản lý hoạt động dầu khí nhiều năm qua, Tổng giám đốc PVN nói, nên cân nhắc giao Bộ Công Thương ban hành hợp đồng mẫu để nhà thầu nắm được quan điểm của nước chủ nhà, và giúp rút ngắn quá trình đàm phán hợp đồng.

Kết lại nội dung thảo luận này, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Uỷ ban Kinh tế cùng ban soạn thảo rà soát, đánh giá toàn diện tác động, ưu - nhược điểm trong thẩm quyền phê duyệt hợp đồng dầu khí. Các phương án sau rà soát sẽ được đưa ra xin ý kiến tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách, để chọn phương án phù hợp.

Còn theo Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, hiện chưa rõ quan điểm của Chính phủ về hợp đồng dầu khí nên đề nghị làm rõ điểm này trước khi trình Quốc hội dự luật.

"Trường hợp đồng thuận thì tốt, còn ý kiến của Chính phủ khác với Thường vụ Quốc hội thì về nguyên tắc phải báo cáo Quốc hội", ông Định nói.

Dự luật Dầu khí (sửa đổi) đã được Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 4 (tháng 6/2022) và tiếp tục thảo luận tại kỳ họp thứ 4, vào tháng 10.

Anh Minh