Ngày 21/8, sau sáu ngày làm việc, phiên xét xử đại án liên quan sai phạm tại 188 ha "đất vàng" Bình Dương tạm nghỉ trước khi bước sang tuần thứ hai. Phiên tòa dự kiến kéo dài 20 ngày, đang trong giai đoạn bào chữa của các luật sư.
Trong 28 bị cáo, năm người có quan hệ gia đình, gồm ông Nguyễn Văn Minh, 67 tuổi, cựu Chủ tịch Tổng công ty 3/2 cùng con gái Nguyễn Thục Anh, 40 tuổi, cựu Chủ tịch công ty Phát Triển và chồng, Nguyễn Đại Dương, 57 tuổi. Gia đình còn lại là bị cáo Võ Hồng Cường, 57 tuổi, cựu Chủ tịch Công ty Hưng Vượng và vợ, Trần Đình Như Ý, 46 tuổi, cựu Chủ tịch công ty Phát Triển.
Hai gia đình bị VKSND Tối cao cáo buộc, dưới sự "thao túng" của ông Nguyễn Văn Minh, đã góp vốn thực hiện dự án trên khu đất 145 ha, sau đó dùng nhiều thủ đoạn, qua đó tham ô hơn 815 tỷ đồng tài sản Nhà nước.
Chủ tịch và con gái "thổi giá" cổ phần gấp 7 lần để hưởng 815 tỷ đồng chênh lệch
Theo cáo trạng, khu đất 145 ha ở TP Thủ Dầu Một được tỉnh Bình Dương giao cho Tổng công ty 3/2 (100% vốn nhà nước). Ông Minh ban đầu dùng đất để góp vốn thực hiện dự án với hai nhà đầu tư Hàn Quốc. Song sau khi hai công ty Hàn Quốc rút lui, ông Minh móc nối để hai doanh nghiệp sân sau của vợ chồng bị cáo Cường - Ý và con gái Thục Anh, là Công ty Hưng Vượng và Công ty Phát Triển "thế chân", cùng Tổng công ty 3/2 lập liên doanh Tân Thành.
VKSND Tối cao cáo buộc, biết rõ hai công ty "sân sau" này không đủ năng lực tài chính để thực hiện dự án, ông Minh vẫn chỉ đạo Tổng công ty 3/2 cho Hưng Vượng vay 296 tỷ đồng không tính lãi để sử dụng vào góp vốn.
Bị cáo Nguyễn Văn Minh. Ảnh: TTXVN
Năm 2018, để có tiền xử lý dư nợ tại Tổng công ty 3/2, bị cáo Minh chỉ đạo con gái và vợ chồng Cường - Ý thống nhất dùng hơn 964 tỷ đồng của Tổng công ty 3/2 để mua lại 19% vốn của Công ty Tân Thành.
Giá trị mỗi cổ phần của Tân Thành chỉ hơn 16.000 đồng nhưng bố con ông Minh và đồng phạm đã chuyển nhượng với giá hơn 105.000 đồng/cổ phần, tức gấp gần 7 lần. Qua đó, mỗi cổ phần bị bán khống sẽ có chênh lệch khoảng 90.000 đồng. Tổng thiệt hại từ hành vi của các bị cáo với tài sản Nhà nước hơn 815 tỷ đồng, bị cáo buộc là tiền tham ô trong vụ án.
Trong số này, ông Minh bị cáo buộc trực tiếp chiếm hưởng hơn 154 tỷ đồng, Thục Anh hơn 200 tỷ đồng và vợ chồng Cường - Ý khoảng 140 tỷ đồng.
Chủ tịch cùng con rể thâu tóm 43 ha "đất vàng"
Ngoài hành vi tham ô thực hiện cùng con gái, ông Minh cũng bị nhà chức trách quy kết trách nhiệm trong việc để 2 lô "đất vàng" 43 ha và 145 ha rơi vào tay doanh nghiệp tư nhân, khiến tài sản Nhà nước tại Tổng công ty 3/2 do ông là Chủ tịch thất thoát gần 6.000 tỷ đồng.
Riêng thương vụ "thâu tóm" khu đất 43 ha, ông Minh bị cáo buộc đồng phạm cùng con rể Nguyễn Đại Dương. Theo kế hoạch của bố vợ, bị cáo Dương lập Công ty Âu Lạc, nhờ người đứng tên 45% cổ phần. Công ty Âu Lạc cùng Tổng công ty 3/2 thành lập liên doanh Công ty Tân Phú để nhận chuyển nhượng khu đất với giá chỉ 570.000 đồng/m2.
Ưu ái con rể, tháng 12/2016, ông Minh đại diện Tổng công ty 3/2 chuyển nhượng khu đất cho Tân Phú với giá 250 tỷ đồng, dù theo quy định phải được giao về Tỉnh ủy Bình Dương để quản lý. Mới thanh toán 140 tỷ đồng, Tân Phú đã được Tổng công ty 3/2 giao sổ đỏ.
Ông Minh sau đó chỉ đạo Tổng công ty 3/2 chuyển nhượng toàn bộ vốn góp của Tổng công ty 3/2 tại Tân Phú sang cho Âu Lạc. Đồng nghĩa, 43 ha rơi vào tay Âu Lạc, doanh nghiệp sân sau của ông Minh và con rể, khiến Nhà nước thất thoát hơn 980 tỷ đồng.
Sau 5 ngày xét hỏi, chiều 19/8, cơ quan công tố đề nghị HĐXX tuyên phạt ông Minh 29-30 năm tù vì hai tội Tham ô tài sản và Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí. Đây là mức án đề nghị nặng nhất trong 28 bị cáo, do ông Minh bị cáo buộc "chủ mưu toàn bộ sai phạm". Con gái và con rể ông Minh lần lượt bị đề nghị 3-4 năm và 6-7 năm tù; trong khi Cường và vợ Như Ý bị đề nghị 3-4 năm và 6-7 năm tù.
Bị cáo Nguyễn Đại Dương (đứng). Ảnh: Danh Lam
Xin xem xét "tình tiết giảm nhẹ đặc biệt"
Trong giai đoạn trước xét xử, nhà chức trách xác định phía gia đình ông Minh đã nộp khắc phục hơn 330 tỷ đồng, trong đó 126 tỷ đồng trong sai phạm liên quan khu đất 43 ha, và 203 tỷ đồng trong cáo buộc tham ô tài sản. Vợ chồng hai cựu chủ tịch, Võ Hồng Cường và Trần Đình Như Ý cũng được xác định đã hoàn trả toàn bộ số tiền hưởng lợi kèm lãi phát sinh, khoảng 761 tỷ đồng.
Vợ chồng bị cáo Cường - Ý thừa nhận cáo buộc của VKS song khai chỉ thực hiện theo chỉ đạo của ông Minh, không hề biết kế hoạch "thâu tóm" tài sản ông Minh đang thực hiện.
Bị cáo Thục Anh, con gái ông Minh, khai "do tin tưởng tuyệt đối" vào chủ trương và chỉ đạo của của bố nên đã thực hiện theo và không quan tâm đến tính chất của việc chuyển nhượng là trái quy định. Ba người đều "vô tình phạm tội" do nghĩ rằng việc hoàn thành nghĩa vụ góp vốn với Tổng công ty 3/2 theo chỉ thị của ông Minh là phù hợp và cần thiết.
Bào chữa cho vợ chồng bị cáo Cường - Ý, luật sư Nguyễn Văn Tú khẳng định mình và thân chủ không phản đối tội danh, điều luật và mức định khung truy tố, song đề nghị HĐXX xem xét yếu tố giảm nhẹ đặc biệt, đã khắc phục toàn bộ thiệt hại, được VKS xác định "đặc biệt lớn".
Ngoài ra, Thục Anh và Như Ý đều không tham gia hoạt động của các công ty "sân sau" dù đều có chức danh "chủ tịch". Bị cáo Thục Anh đứng tên cổ phần hộ bố, còn Như Ý chỉ "ở nhà nội trợ", không nhận thức được mình đang vô tình chuẩn bị cho một tội phạm nghiêm trọng. "Họ chỉ tin tưởng người thân mà làm. Nếu bị cáo Cường và Thục Anh là cái bóng của bị cáo Minh thì bị cáo Như Ý là cái bóng của bị cáo Cường", luật sư nêu.
Trong khi đó, ông Minh cơ bản thừa nhận vi phạm, song không có động cơ vụ lợi, chỉ làm việc trên tâm huyết và sự phát triển của Tổng công ty 3/2 và quê hương Bình Dương. Các luật sư bào chữa cho ông Minh lập luận, thân chủ có thể đã làm sai nguyên tắc, song nhất định không chủ đích chiếm hưởng cá nhân.
Riêng con rể ông Minh là Nguyễn Đại Dương phủ nhận cáo buộc, khai không rót vốn vào dự án 43 ha ở trung tâm Bình Dương và phủ nhận "núp bóng" bố vợ thâu tóm lô "đất vàng" này. Việc nhân chứng khai đứng tên hộ Dương 45% cổ phần là không có căn cứ.
Theo cáo trạng, vụ án liên quan 28 bị cáo, kéo dài trong hơn 5 năm, 2012- 2017, được xác định bởi 4 nhóm sai phạm dẫn đến thiệt hại khoảng 6.590 tỷ đồng cho tài sản Nhà nước.
Đến nay, 1.260 tỷ đồng đã được khắc phục. Trong đó, 1.060 tỷ đồng do các bị cáo trên nộp và 200 tỷ đồng do Tổng công ty 3/2 nộp để bổ sung tiền sử dụng đất cho hai khu đất.
Ngày mai, phiên tòa tiếp tục làm việc.
Thanh Lam - Phạm Dự