Cục Hàng không Việt Nam đầu tuần này công bố danh sách bổ sung các chuỗi slot đủ điều kiện thu hồi theo quy định. Theo đó, sân bay Nội Bài (Hà Nội) có 5 slot bị thu hồi, thuộc về 3 số hiệu chuyến bay đều của Vietnam Airlines. Trong khi sân bay Tân Sơn Nhất (TP HCM) có tới 69 slot bị thu hồi, thuộc về 25 chuyến bay của Vietnam Airlines, Jetstar Pacific và Vasco.

"Tại anh, tại ả"

Bên cạnh đó, Cục Hàng không Việt Nam cũng công bố kết quả giám sát slot tại sân bay Nội Bài, Tân Sơn Nhất với số liệu cụ thể các chuyến bay cất cánh sai slot tại 2 sân bay lớn nhất nước.

Máy bay cất và hạ cánh tại sân bay Tân Sơn Nhất, TP HCM .Ảnh: TẤN THẠNH

Lý giải về việc bị thu hồi slot, một đại diện Vietnam Airlines giải thích nhiều chuỗi đã đổi sang số hiệu chuyến bay khác nhưng vẫn bị ghi nhận là không sử dụng. Một số chuyến bay khác mới được cấp slot 1 chiều, 1 chiều xin chờ nhưng chưa được xác nhận nên không khai thác được. 

"Một số slot do nhu cầu thị trường thay đổi liên tục nên hãng đã chủ động điều chỉnh lịch bay để đạt hiệu quả kinh doanh, dẫn đến có chiều đúng slot và có chiều lệch slot không khai thác được. Một số slot trong tháng 7 hãng tăng thêm tần suất bay quốc tế theo chủ trương ưu tiên khôi phục quốc tế, nên một vài chuyến bay nội địa khởi hành vào ban đêm, rạng sáng… không hiệu quả nên hãng không khai thác" - đại diện Vietnam Airlines giải thích.

Liên quan đến việc có hay không việc ưu tiên trong cấp slot giữa các hãng, đại diện một hãng hàng không cho rằng việc cấp slot dựa trên thị phần, nhu cầu và năng lực khai thác của từng hãng. Nếu xin cấp nhiều slot mà không khai thác được sẽ bị thu hồi.

Riêng về tình trạng chậm, hủy chuyến khiến hành khách than phiền, phó tổng giám đốc một hãng hàng không giải thích có rất nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, không chỉ do hãng. 

"Cơ sở hạ tầng ở các sân bay thường xuyên bị quá tải cũng ảnh hưởng đến khai thác đúng giờ của các hãng, khu vực check-in ở sân bay Tân Sơn Nhất và Nội Bài quá chật; đường băng hạn chế khiến máy bay phải xếp hàng. Như sân bay Tân Sơn Nhất chỉ có 83 chỗ đậu trong khi một vài thời điểm tới 200 chuyến bay cất và hạ cánh, máy bay xếp hàng cả trên trời lẫn dưới mặt đất" - vị này nói.

Vì vậy, các hãng cho rằng để giải bài toán về chậm, hủy chuyến, nâng cao chất lượng dịch vụ hàng không phục vụ hành khách liên quan đến rất nhiều yếu tố, không chỉ là việc thu hồi slot không dùng tới của các hãng.

Lãnh đạo một hãng hàng không khác khẳng định không hãng nào muốn thay đổi lịch bay, cũng không bao giờ muốn giảm slot. Bởi slot là tài sản, phải kiên quyết sử dụng ở mức độ cao nhất. Càng bay nhiều, càng sử dụng nhiều slot, tức là càng có nhiều khách; càng có nhiều chuyến bay, các hãng mới phát triển được. "Chúng tôi cam kết sẽ phối hợp tối đa với nhà chức trách để nâng chất lượng dịch vụ, giảm số chuyến bay chậm, hủy" - lãnh đạo hãng hàng không này chia sẻ.

Ông Đinh Việt Thắng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam, nhấn mạnh cục đã thực hiện một loạt biện pháp để kéo giảm tình trạng chậm, hủy chuyến bay, trong đó đặc biệt yêu cầu các hãng hàng không phải tuân thủ slot (giờ cất, hạ cánh) được xác nhận. Tuy nhiên, nếu chất lượng dịch vụ vẫn giảm, chuyến bay chậm, hủy vẫn nhiều thì cũng phải cắt giảm số chuyến bay.

Nên kết hợp đấu giá và phân bổ slot

Ông Hồ Quốc Cường, Trưởng Phòng Vận tải hàng không Cục Hàng không Việt Nam, cho rằng Nội Bài và Tân Sơn Nhất cho biết hiện nay việc điều phối slot được duy trì slot lịch sử của hàng không Việt Nam nhưng vẫn chặt chẽ và bảo đảm tuân thủ thông lệ quốc tế, tài liệu hướng dẫn của Hiệp hội Hàng không quốc tế IATA và pháp luật Việt Nam. Hội đồng điều phối slot tại cảng hàng không Việt Nam có sự tham dự của nhiều bên liên quan như: Cục Hàng không, đại diện các hãng hàng không, cảng hàng không, quản lý bay...

Đầu mùa lịch bay, Cục Hàng không Việt Nam xem xét, điều phối chuỗi slot theo thứ tự ưu tiên như sau: slot lịch sử và các thay đổi slot lịch sử không tác động đến các tham số điều phối; thay đổi slot lịch sử tác động đến các tham số điều phối; các slot kéo dài của mùa khai thác liền kề trước đó; slot của hãng hàng không lần đầu tiên khai thác đến cảng hàng không (chỉ ưu tiên xác nhận 6 slot/ngày); slot đề nghị mới của hãng hàng không đang khai thác...

Bên cạnh đó, Cục Hàng không Việt Nam sử dụng các tiêu chí ưu tiên bổ sung để điều phối các slot chưa được xác nhận theo các thứ tự ưu tiên trên và các slot đề nghị mới của hãng hàng không đang khai thác theo thứ tự như sau: Giai đoạn hiệu lực của chuỗi slot kéo dài từ đầu mùa đến cuối mùa; giai đoạn hiệu lực của chuỗi slot dài hơn được ưu tiên hơn; chuyến bay đến, đi từ quốc gia mới; slot của các đường bay phục vụ kinh tế - xã hội; chuyến bay của hãng có tỉ lệ chuyến bay đúng giờ cao; chuyến bay quốc tế đường dài; chuyến bay đến, đi từ cảng hàng không mới; chuyến bay sử dụng máy bay thân rộng có cấu hình thương mại lớn… "Những slot không sử dụng hoặc sử dụng sai giờ đều sẽ bị thu hồi theo quy định rất chặt chẽ" - lãnh đạo Phòng Vận tải hàng không khẳng định.

Một chuyên gia hàng không đề xuất giải pháp dài hạn để tăng chất lượng dịch vụ, giảm tình trạng chậm, hủy chuyến và tăng hiệu quả sử dụng slot căn cứ vào tình hình khai thác của từng sân bay. Cụ thể, các sân bay thường xuyên quá tải như Tân Sơn Nhất, Nội Bài hiện đang dồn rất nhiều chuyến bay vào ban ngày nhưng khung giờ ban đêm lại không khai thác. Điều này là một sự lãng phí nguồn lực. 

Vì thế nên có các chính sách giá dịch vụ ban đêm tốt hơn (thay vì đang phụ thu ban đêm như hiện tại) để các hãng tận dụng và khai thác phục vụ những hành khách có nhu cầu đi lại vào ban đêm với mức giá hợp lý. Các khung giờ cao điểm, giờ đẹp nên tính toán phụ thu để bù đắp cho phần hỗ trợ khung giờ ban đêm. 

"Với việc phân bổ slot, nên kết hợp đấu giá và phân bổ slot theo hệ số cơ bản căn cứ trên số lượng máy bay của từng hãng, thay vì lịch sử khai thác của hãng. Từ đó sẽ giúp các hãng nghiêm túc hơn trong việc sử dụng slot, tránh lãng phí tài nguyên quốc gia này. Đồng thời, giải pháp này cũng giúp tái phân bổ nguồn lực của các hãng lâu năm và các hãng mới, giúp cạnh tranh lành mạnh hơn và có nguồn lực công bằng để cạnh tranh ra nước ngoài nhiều hơn" - vị chuyên gia này nói.