Các dự án nhà ở xây dựng dở dang hoặc bị bỏ hoang là cảnh tượng thường thấy ở thành phố Đồng Lăng, tỉnh An Huy, miền đông Trung Quốc.

Một dự án phát triển ở vùng ngoại ô đang quảng cáo trực tuyến với lời chào bán gây bất ngờ: “Mua 1 tặng 1”. Nhưng ngay cả với lời chào mời hấp dẫn như vậy, mức giá 1,45 triệu NDT (202.000 USD) vẫn là quá cao so với khả năng của hầu hết người dân.

Một người dân địa phương cho biết mức lương bình quân hàng tháng của cư dân trong khu vực dao động từ 3.000 NDT – 4.000 NDT. Người này nói thêm: “Cho dù họ giảm giá cũng sẽ chẳng ai mua”.

Nhà ở không bán được chỉ là một “triệu chứng” của tình trạng thị trường bất động sản Trung Quốc chìm sâu. Chính các nhà hoạch định chính sách cũng bắt đầu thừa nhận điều này.

Theo dữ liệu chính thức, doanh số bán nhà mới tính theo diện tích mặt sàn trên toàn quốc đã giảm 26,8% trong năm 2022, và giảm thêm 2,8% trong nửa đầu năm 2023. Các thành phố như Đồng Lăng lại càng hiếm người mua nhà. Nhà phân tích Zhou Junzhi của Minsheng Securities ước tính phải mất 13 năm mới bán hết nhà ở Đồng Lăng.

Bất động sản và nhiều ngành liên quan từng đóng góp khoảng 30% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) Trung Quốc. Mặc dù điều này giúp thúc đẩy tăng trưởng nhanh chóng khi nhu cầu nhà ở mạnh mẽ, nhưng hiện tại nó lại đang đè nặng lên nền kinh tế.

GDP thực tế được điều chỉnh theo mùa tăng 0,8% trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6, chậm hơn so với 2,2% trong quý 1. Một số nhà kinh tế dự đoán tăng trưởng cả năm sẽ giảm xuống dưới 5%.

Các nhà phát triển bất động sản nặng nợ như China Evergrande Group bị ảnh hưởng lớn bởi đại dịch và các chính sách. Đó là lý do khiến họ phải đối mặt với những rắc rối tài chính. Trong khi đó, dân số Trung Quốc cuối năm 2022 giảm sau 61 năm tăng liên tục, còn thị trường lúc này chuyển từ thiếu hụt sang dư thừa nhà ở.

Theo nhà cung cấp dữ liệu Wind ở Thượng Hải, số lượng nhân viên các công ty bất động sản đã giảm từ khoảng 890.000 người cuối năm 2021 xuống khoảng 100.000 người năm 2022. Chiến lược gia Meng Lei tại UBS cho biết: “Việc sa thải nhân công đang gây áp lực lên chi tiêu của các hộ gia đình”.

Các doanh nghiệp nợ nần khác cũng gặp nhiều căng thẳng. Vào ngày 19/7, thành phố Giang Âm thuộc tỉnh Giang Tô đã đồng ý mua 80% cổ phần của nhà sản xuất vật liệu Jiangsu Huaxi Group với giá chỉ 1 NDT. Công ty này điều hành các nhà máy dệt, nhà máy thép và từng là hạt nhân kinh tế của ngôi làng Hoa Tây giàu nhất Trung Quốc.

Năm 2011, tập đoàn này đánh giá du lịch có khả năng trở thành động lực đem lại lợi nhuận lớn tiếp theo. Thế nên, họ đã xây dựng một khách sạn cao 328 m với 72 tầng ở trung tâm Hoa Tây. Nhưng khách sạn rất vắng khách vì thiếu điểm du lịch hấp dẫn và hiện gần như bị bỏ hoang.

Báo cáo tài chính cuối cùng của tập đoàn Jiangsu Huaxi Group ghi nhận tài sản ròng vào cuối tháng 9/2018 là khoảng 14 tỷ NDT. Chính quyền địa phương buộc phải ra tay cứu trợ khi những tài sản đó mất giá.

Thị trường tài chính Trung Quốc đang để mắt đến những rủi ro xung quanh các đơn vị phát hành trái phiếu chính quyền địa phương (LGFV). LGFV được thành lập để huy động vốn cho chính quyền địa phương chi tiêu xây cầu, đường...

Sự tham gia ngày càng lớn của LGFV trong lĩnh vực bất động sản làm dấy lên nhiều quan ngại về những khoản nợ lớn. Citigroup ước tính tổng nợ công của Trung Quốc (bao gồm cả nợ chịu lãi từ LGFV) ở mức 108 nghìn tỷ NDT, tương đương khoảng 90% GDP.

Tham khảo Nikkei Asia