Dự thảo Nghị định quy định phí bảo vệ môi trường với khí thải đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp.

Cơ quan này cho biết cùng với sự phát triển của kinh tế, chất lượng không khí tại các thành phố lớn, khu công nghiệp, làng nghề Việt Nam đang ngày càng suy giảm, tác hại nghiêm trọng đến sức khoẻ cộng đồng, thiệt hại cho nền kinh tế, đe doạ đến môi trường.

Một trong những nguyên nhân của tình trạng này là các cơ sở và phương tiện giao thông xả khí thải.

Việt Nam hiện có khoảng 5,1 triệu ôtô cùng một lượng lớn xe máy lưu hành; hàng chục khu tổ hợp, liên hợp trong đó tập trung nhiều dự án, loại hình sản xuất bauxite, gang thép, lọc hóa dầu, trung tâm điện lực đang hoạt động. Ngoài ra, có gần 120.000 cơ sở sản xuất công nghiệp, trong đó 138 đơn vị gây ô nhiễm nghiêm trọng; khoảng 110.000 doanh nghiệp xây dựng. Các cơ sở này phát sinh khối lượng lớn khí thải công nghiệp, bụi thải, tác động xấu đến môi trường.

Theo Bộ Tài chính, phần lớn các tổ chức, cá nhân xả thải gây ô nhiễm không khí chưa ý thức đầy đủ trách nhiệm của mình. Do đó, việc nghiên cứu, xây dựng Nghị định phí bảo vệ môi trường với khí thải là cần thiết.

Vì đây là chính sách mới, để có cơ sở tính toán số phí, nguồn thải nộp phí, phải xác định được khối lượng chất gây ô nhiễm. Trước mắt, Bộ này đề nghị Chính phủ chỉ quy định với các đơn vị như sản xuất gang thép, luyện kim, than cốc, hoá chất vô cơ cơ bản, phân bón vô cơ và hợp chất nitơ, lọc hoá dầu, nhiệt điện, xi măng phải nộp phí này.

Từ các cuộc khảo sát và làm việc với địa phương, Bộ Tài chính cho rằng để thuận lợi, tránh phát sinh các chi phí khác, mức phí và đơn vị thu nên tương tự với thu phí nước thải công nghiệp (quy định tại Nghị định 53).

Theo đó, mức phí được xây dựng gồm hai phần: Phí cố định thu đối với mọi cơ sở xả khí thải, để bảo đảm chi phí xử lý các chất nằm ngoài 4 chất (bụi tổng, NOx, SOx, CO). Và phí biến đổi thu bổ sung với các cơ sở phải quan trắc khí thải (thu đối với 4 chất: Bụi tổng, NOx, SOx, CO).

Mức phí cố định là 3 triệu đồng một năm, được quy định theo năm, cũng có thể nộp theo quý. Với phí biến đổi, trên cơ sở đề xuất của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính đề xuất khoảng 500-800 đồng trên một tấn khí thải. Cơ quan thu phí là ngành Tài nguyên và Môi trường.

Về tác động đến ngân sách, Bộ Tài chính tính toán khoản thu mới nếu được thực hiện sẽ giúp tăng thu 1.200 tỷ đồng một năm. Số tiền này góp phần khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường không khí tại địa phương nơi có nguồn thải.

Đức Minh