Mua bán gạo tại Thái Lan, nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, đã trở nên hỗn loạn sau lệnh cấm xuất khẩu gạo gần đây của Ấn Độ, theo ghi nhận của Nikkei. Giá gạo xay xát nội địa nước này đã tăng gần 20% trong tuần trước, lên 21.000 baht (597 USD) mỗi tấn, tăng từ mức khoảng 17.000 baht trong vài tuần trước đó.
Tình hình đã đẩy giá xuất khẩu gạo trắng chuẩn 5% tấm của Thái Lan lên 610 USD mỗi tấn. Nước này thường sản xuất khoảng 20 triệu tấn gạo xay xát mỗi năm, với một nửa dùng để tiêu thụ nội địa. Dù chính phủ Thái Lan không có kế hoạch hạn chế xuất khẩu gạo nhưng các nhà buôn nước này không muốn bán ra do nguồn cung không đảm bảo.
Một nông dân làm việc trên cánh đồng lúa ở tỉnh Khon Kaen, Thái Lan. Ảnh: Ken Kobayashi
Chookiat Ophaswongse, Chủ tịch danh dự Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, cho biết nước này chưa bao giờ bị khan hiếm nguồn cung vì có rất nhiều gạo dư thừa hàng năm. "Nhưng năm nay, thị trường gạo hỗn loạn vì các nhà xuất khẩu không thể đưa ra bất kỳ báo giá nào do lo ngại về biến động và không chắc chắn về nguồn cung", ông nhận xét.
Hiệp hội các nhà đóng gói gạo Thái Lan cũng thông báo tăng giá gạo đóng gói thêm 3 baht mỗi kg, lên mức 20 baht (0,56 USD) mỗi kg, hiệu lực từ tháng 9, với lý do chi phí sản xuất tăng. Chủ tịch hiệp hội Yongyut Phurkmahadamrong thừa nhận việc tăng giá gạo đóng gói sẽ ảnh hưởng đến hầu hết người tiêu dùng nhưng cho rằng việc này là cần thiết.
Tại thị trường bán lẻ nội địa, khảo sát của tờ Thai PBS cho biết mỗi bao gạo loại 40 kg đến 45 kg, tăng 80-90 baht (2,25 - 2,53 USD). Chẳng hạn, giá gạo Sao Hai tăng từ 920 baht (25,8 USD) lên 1.010 baht (28,4 USD) mỗi bao, trong khi giá gạo Hom Mali tăng từ 38 baht (1,07 USD) lên 40 baht (1,13 USD) mỗi kg.
Ấn Độ (nước xuất khẩu gạo số một thế giới) công bố lệnh cấm xuất khẩu mặt hàng này vào ngày 20/7. Động thái khiến các nhà nhập khẩu gạo lớn trên thế giới lo ngại sụt giảm dự trữ và tìm kiếm đến các nhà cung cấp lớn còn lại như Thái Lan và Việt Nam. Tuy nhiên, các nhà xuất khẩu gạo của Thái Lan đang do dự ký kết hợp đồng mới. Theo một nhà giao dịch tại Bangkok, nếu giá tương lai cao hơn giá ký thì sẽ dẫn đến thiệt hại lập tức.
Việc tích trữ khiến giá gạo Thái Lan tăng cao, có thể ảnh hưởng đến sức cạnh tranh và lấy đi cơ hội vàng để xuất khẩu nhiều hơn cho nước này, theo Nikkei. Ngoài ra, thời tiết khô hạn bởi El Nino có khả năng hạn chế sản lượng thu hoạch, khiến Thái Lan khó xuất khẩu nhiều hơn được trong năm nay và năm sau.
Thái Lan có vị trí địa lý thuận lợi và hệ thống tưới tiêu tốt nên có thể trồng lúa quanh năm. Tuy nhiên, El Nino dự kiến dẫn đến lượng mưa ít hơn vào tháng 9 và tháng 10, ảnh hưởng đến thu hoạch tháng 11. Hơn nữa, lượng mưa thấp hơn có thể làm giảm mực nước tại các hồ chứa cung cấp nước cho hệ thống thủy lợi, vốn rất quan trọng đối với gieo trồng trái vụ.
Hiện chưa có ước tính sản lượng chính xác, nhưng Bộ Nông nghiệp Thái Lan dự báo rằng niên vụ 2023 - 2024 (tháng 11/2023 - tháng 10/2024) sẽ thấp hơn dự kiến. Do nguồn cung khan hiếm và tích trữ, Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan giữ nguyên mục tiêu xuất khẩu năm 2023 ở mức 8,5 triệu tấn.
Phiên An (theo Nikkei,Thai PBS)