Theo tờ Politico, làn sóng xe điện ở Mỹ chưa kịp gặt hái được “quả ngọt” thì đã phải đối mặt với nhiều thách thức.

Bắt đầu từ tháng 9/2023, những người dân bang Texas sẽ phải đóng thêm 200 USD tiền lệ phí khi đăng ký xe điện và phải cọc 400 USD tiền đặt trước khi mua mới.

Động thái của bang Texas nói riêng và một số bang tương tự được cho là nhằm thay thế nguồn thất thu ngân sách từ ô tô chạy xăng khi người dân dịch chuyển sang loại phương tiện mới.

Trong khi những người ủng hộ quy định mới cho rằng cần có sự công bằng giữa những người lái xe xăng hay ô tô điện thì những người phản đối cho rằng mức phí trên còn cao gấp đôi so với thuế xăng dầu ở Texas.

Kể từ năm 1991 đến nay, thuế xăng dầu mà người dân phải trả tại Texas luôn không đổi và thuộc hàng rẻ nhất Mỹ. Thế nhưng thuế mới cho xe điện tại đây lại thuộc hàng cao nhất nước khi người dân chuyển đi sang xe điện khiến nguồn thu thuế xăng bị xói mòn.

Mặc dù Tổng thống Mỹ Joe Biden khuyến khích phát triển công nghệ xanh như xe điện nhằm cạnh tranh với Trung Quốc nhưng tại những bang như Texas, rào cản thị trường lại vô cùng lớn.

Rất nhiều quy định được các nhà hoạch định chính sách tại Texas đưa ra nhằm hạn chế xe điện như đánh thuế sạc ô tô điện, giới hạn các kênh phân phối và mới đây nhất là khoản phí đăng ký xe điện.

Không riêng gì Texas, khoảng 30 bang tại Mỹ đã áp dụng phí đăng ký xe điện và theo báo cáo của Consumer Report, một nửa trong số đó có khoản phí đăng ký cực kỳ cao so với ô tô xăng.

“Có quá nhiều rào cản cho người tiêu dùng dịch chuyển sang xe điện, khiến họ ngại từ bỏ ô tô xăng”, chuyên gia phân tích Dylan Jaff của Consumer Report nhấn mạnh.

Đền bù nguồn thu ngân sách

Theo tờ Politico, những động thái trên của nhiều bang ở Mỹ là sự đi ngược chiều với chính sách giảm khí thải nhà kính của Nhà Trắng mà tiêu biểu nhất là khoản hỗ trợ ngành xe điện thông qua Đạo luật chống lạm phát (IRA).

Mặc dù thị trường xe điện Mỹ năm 2023 được dự đoán sẽ tăng trưởng lên lớn gấp đôi so với năm 2021, nhưng nhiều chuyên gia nhận định khó khăn vẫn còn rất nhiều.

Dù vô số hãng xe hơi đã gia nhập thị trường nhưng người mua vẫn khá quan ngại về phạm vi chạy, khả năng tìm kiếm trạm sạc cho đến chi phí cũng như giá tiền.

Ví dụ như khoản phí đăng ký mới của Texas sẽ là rào cản với những khách hàng xe điện có thu nhập thấp khi họ nhận thấy rằng chạy ô tô xăng vẫn rẻ hơn.

Xin được nhắc là với nhiều chính trị gia Mỹ, xe điện được cho là “đồ chơi” của giới nhà giàu với mức giá đắt đỏ và tính khả dụng kém hơn ô tô xăng. Bởi vậy việc đánh thuế lên chúng cao hơn so với ô tô truyền thống là điều hiển nhiên.

Thế nhưng tờ Politico cho hay đấy chỉ là thời điểm ban đầu của ngành xe điện. Hiện nay rất nhiều người thu nhập thấp và trung bình lựa chọn xe điện vì tính tiết kiệm chi phí khi giá xăng lên cao, đồng thời các tính năng của ô tô điện cũng dần hoàn thiện bắt kịp xe xăng.

Trên thực tế, kể cả khi bị thu thuế cao hơn xe xăng thì ô tô điện vẫn được đánh giá là có chi phí thấp hơn tính trên suốt quãng đời vận hành.

Thế nhưng theo giám đốc Sara Baldwin của Energy Innovation, không phải khách hàng nào cũng có thể tính toán được dài hạn như vậy.

Thậm chí còn chưa kể đến việc dòng đời của nhiều mẫu xe điện sẽ rất ngắn, chưa kịp hoàn lại chi phí thì đã bị thải loại vì những mẫu mới ra mắt quá nhanh với chất lượng vượt trội.

Báo cáo của Consumer Report cho thấy mức thuế xăng dầu ở từng bang là khác nhau tại Mỹ, bởi vậy mức phí đăng ký xe điện cũng cao khác nhau tùy từng khu vực, nhưng phần lớn đầu cao hơn rất nhiều so với sự xói mòn nguồn thu ngân sách.

Ví dụ khoản phí đăng ký xe điện 200 USD tại Texas cao hơn gấp đôi so với mức thuê xăng dầu bị mất. Trong khi đó khoản phí đăng ký tại bang Missouri thì cao gấp 3 lần so với mức thuế xăng dầu bị mất tính đến năm 2025.

Nghị sĩ Robert Nichols của bang Texas, người ủng hộ quy định phí đăng ký xe điện cho biết các nhà hoạch định chính sách dựa trên những báo cáo của các tổ chức liên bang.

Theo đó bình quân mỗi chiếc xe điện sẽ khiến chính phủ mất 100 USD tiền thu thuế cho ngân sách của bang và 95 USD tiền thuế xăng dầu cho liên bang.

Thậm chí ít nhất 7 bang khác của Mỹ là Georgia, Iowa, Kentucky, Montana, Oklahoma, Pennsylvania và Utah đã thông qua khoản thuế sạc xe điện. Số tiền này chủ yếu được dùng cho các dự án cơ sở hạ tầng, đường xá, trường học...

Vô số rào cản

Không riêng gì phí đăng ký, ngành xe điện Mỹ còn đối mặt với vô số rào cản khác. Ví dụ hãng Tesla và Rivian đã phải mất nhiều năm đấu tranh cho chiến lược bán ô tô trực tiếp đến khách hàng trước sự cản trở của những nhà hoạch định chính sách muốn bảo hộ các đại lý buôn xe.

Tờ Politico cho hay nhiều bang phụ thuộc vào nguồn ngân sách thuế xăng dầu để xây dựng cơ sở hạ tầng và dự án đầu tư công, nhưng chúng đang bị giảm dần suốt nhiều thập niên khi hiệu năng của ô tô ngày càng phát triển.

Thế rồi đến khi xe điện đe dọa chấm dứt nguồn thu này thì nhiều chính trị gia đã phải vào cuộc.

Thậm chí vào tháng 2/2023, nhiều chính trị gia bang Wyoming đã đệ trình bộ luật cấm bán xe điện vào năm 2035, nhưng chúng đã không được thông qua.

Không chịu dừng lại ở đó, nhiều nghị sĩ đã viện dẫn vấn đề phụ thuộc nguồn cung Lithium và nguyên liệu từ nước khác trong sản xuất xe điện để phản đối sản phẩm này.

Hiện phần lớn Lithium dùng cho xe điện hiện nay đến từ các nhà máy tinh chế của Trung Quốc, trong khi Cobalt thì đến từ Congo.

Trớ trêu thay, những rào cản này dường như không ngăn chặn được đà bùng nổ của ngành xe điện.

Texas hiện đang là bang có số người đăng ký xe điện lớn thứ 3 toàn quốc và dù phí đăng ký cao hơn nhưng vẫn có nhiều khách hàng chấp nhận chúng.

Thậm chí với nguồn ngân sách khổng lồ đến từ liên bang, Texas đang tích cực xây dựng thêm mạng lưới trạm sạc của riêng mình nhằm tránh bị tụt lại phía sau.

*Nguồn: Politico