Sáng 25-8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Cần nghiêm cấm vừa "chạy" quy hoạch...

Nội dung còn nhiều băn khoăn là quy định thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Theo đó, trong dự thảo mới nhất đã liệt kê cụ thể hàng trăm dự án thuộc ba trường hợp, cụ thể gồm:

Xây dựng công trình công cộng, công trình sử dụng cho mục đích sản xuất công nghiệp và công trình cơ sở, tiện ích hạ tầng kỹ thuật. Dự án xây dựng trụ sở cơ quan nhà nước, công trình sự nghiệp. Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng khác.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay nếu liệt kê như dự thảo có ưu điểm bảo đảm sự rõ ràng, dễ theo dõi, dễ áp dụng, song nhược điểm là khó bảo đảm bao quát, đầy đủ.

Do đây là nội dung cụ thể hóa nghị quyết số 18, thường trực ủy ban xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, báo cáo cấp có thẩm quyền cho ý kiến chỉ đạo.

Nhấn mạnh đây là vấn đề khó nhất ở các lần sửa đổi Luật Đất đai, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng “chủ yếu là do cách tiếp cận”.

Ông phân tích nếu theo cách “chọn - cho”, tức là cứ liệt kê hết các trường hợp cần thu hồi, sẽ không thể liệt kê hết, và có khi càng liệt kê càng thiếu.

Vì thế, có thể quy định theo hướng “chọn - bỏ”, tức là trừ những trường hợp áp dụng phương pháp thỏa thuận, còn lại là Nhà nước thu hồi.

“Thực tế, chỉ có hai cách thu hồi và thỏa thuận, có thể nêu thêm nguyên tắc là chỉ được thu hồi trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt”, ông Huệ nói.

Ông đặc biệt lưu ý cần nghiêm cấm việc vừa “chạy” quy hoạch, vừa điều chỉnh mục đích sử dụng đất, vừa ra quyết định thu hồi đất.

“Phải ngăn chặn chuyện đó. Trong công tác cán bộ cũng phải quy hoạch một thời gian mới xem xét bổ nhiệm, đất đai cũng phải thu hồi trong quy hoạch”, ông Huệ nêu thêm.

Nhà nước can thiệp thế nào?

Về cơ chế xử lý đối với trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất không đạt được 100%, Chủ tịch Quốc hội cho rằng việc chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất để có đất thực hiện dự án là thỏa thuận mang tính dân sự.

Việc Nhà nước can thiệp bằng biện pháp thu hồi đất đối với các trường hợp không thỏa thuận được là không phù hợp.

"Bây giờ đã thỏa thuận được với từ 80% số người sử dụng đất và 80% diện tích đất trở lên, coi như xong rồi, Nhà nước lại áp đặt hành chính, thì đánh giá như thế nào?

Được lòng đất thì mất lòng đò. Được số 20% này lại mất 80% đã xong trước đây. Chúng tôi là người gương mẫu đi trước thì lại bị thiệt thòi à?", ông Huệ chỉ rõ và cho rằng nên hỗ trợ theo Luật Dân chủ cơ sở.

Cụ thể, trong trường hợp như vậy, chính quyền địa phương, tổ chức chính trị - xã hội cùng với nhà đầu tư tháo gỡ những vướng mắc, những tâm tư, tình cảm, nguyện vọng trong khuôn khổ chính sách chung của Nhà nước.

"Chứ bây giờ còn mấy chục phần trăm chúng ta lại áp đặt. Nếu người ta không chấp hành lại cưỡng chế. Như vậy có được không? Đồng ý Nhà nước có hỗ trợ nhưng cần tuân theo Luật Dân chủ cơ sở.

Nhà đầu tư phải có khung thỏa thuận với chính quyền địa phương. Đôi khi người ta không thông phải giáo dục, tuyên truyền, thuyết phục, tạo điều kiện sinh kế, tái định cư… chứ không phải giải pháp về hành chính", ông Huệ nói thêm.