Hội nghị bộ trưởng quan hệ đối tác Mekong - Mỹ (MUSP) lần thứ 2 diễn ra ngày 3-8 - Ảnh: Thế giới & Việt Nam

Sau hôm khai mạc, ngày 3-8 Hội nghị bộ trưởng ngoại giao ASEAN lần thứ 54 (AMM-54) bước vào chuỗi 20 hội nghị quan trọng cấp bộ trưởng, được tổ chức theo hình thức trực tuyến. 

Tuần này, bộ trưởng ngoại giao các nước ASEAN sẽ họp với những đối tác trong khuôn khổ ASEAN+1, ASEAN+3, Cấp cao Đông Á (EAS) và Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF).

Tâm điểm ASEAN

AMM-54 lần này tiếp tục đặt ASEAN vào trung tâm của những chương trình nghị sự quan trọng nhất khu vực. Các nước mang tới chuỗi hội nghị này những ưu tiên khác nhau, từ tình hình Myanmar, bán đảo Triều Tiên, Biển Đông, cho tới kế hoạch xử lý cuộc khủng hoảng COVID-19.

Sự góp mặt của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken thu hút sự quan tâm của dư luận quốc tế tại chuỗi hội nghị này. Thông qua năm cuộc họp trực tuyến cấp bộ trưởng từ ngày 2 tới 6-8, ông Blinken được kỳ vọng sẽ gửi tín hiệu cam kết trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ đối với khu vực.

Mức độ quan tâm của Mỹ với Đông Nam Á đã được thể hiện qua chuyến thăm vừa rồi của Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin tới Singapore, Việt Nam và Philippines. Tuần qua, Mỹ cũng công bố kế hoạch Phó tổng thống Kamala Harris sẽ thăm Singapore và Việt Nam trong tháng 8.

Tại hội nghị AMM-54, giới quan sát cho rằng ông Blinken sẽ mang tới cam kết về tính trung tâm của ASEAN và đóng góp giải pháp cho các vấn đề khu vực đang gặp, bao gồm việc tiếp cận vắc xin COVID-19 và hồi phục kinh tế. Những thách thức an ninh như Biển Đông, sông Mekong, biến đổi khí hậu... cũng nằm trong chương trình nghị sự.

Giống như vài năm gần đây, dấu ấn cạnh tranh Mỹ - Trung cũng ngầm lan tỏa trong các hội nghị quan trọng của khu vực. Cụ thể năm nay là câu chuyện "ngoại giao vắc xin".

Trong ngày 3-8, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị khẳng định ASEAN luôn có vị trí quan trọng trong chính sách ngoại giao láng giềng của Trung Quốc. 

"Trung Quốc luôn ủng hộ các nỗ lực xây dựng cộng đồng và vai trò trung tâm của ASEAN, mong muốn nâng quan hệ đối tác chiến lược lên tầm cao mới nhân kỷ niệm 30 năm quan hệ", ông Vương nói tại Hội nghị trực tuyến bộ trưởng ngoại giao ASEAN - Trung Quốc.

Tại cuộc họp này, phía Trung Quốc khẳng định quan hệ Trung Quốc - ASEAN tiếp tục đạt kết quả quan trọng trên tinh thần láng giềng hữu nghị và đối tác, ứng phó kịp thời và hiệu quả với đại dịch. 

Điểm lại 119 triệu liều vắc xin COVID-19 đã viện trợ cho ASEAN tới nay, ông Vương cam kết tiếp tục cung ứng vắc xin, hỗ trợ xây dựng trung tâm sản xuất và phân phối vắc xin cho khu vực và cung cấp các vật tư y tế thiết yếu khác.

Phát huy tiếng nói chung

Tại Hội nghị bộ trưởng ngoại giao ASEAN - Hàn Quốc cùng ngày, Hàn Quốc cũng bày tỏ cam kết về ưu tiên dành cho ASEAN trong Chính sách hướng nam mới tăng cường (NSPP) của nước này.

Ngoại trưởng Hàn Quốc Chung Eui Yong ủng hộ lập trường của ASEAN về Biển Đông cũng như Quan điểm ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP). Seoul đã hỗ trợ 1 triệu USD cho ASEAN ứng phó COVID-19, đề xuất tổ chức Hội nghị bộ trưởng y tế ASEAN - Hàn Quốc trong 2021, tăng cường đối thoại y tế hai bên.

Những diễn biến này tiếp tục cho thấy vai trò rõ ràng hơn của ASEAN với cấu trúc khu vực. Các nước đều có mối quan tâm và ưu tiên riêng trong hợp tác với ASEAN, trong đó có những mối quan tâm tiềm ẩn xung đột, khác biệt quan điểm. Ví dụ điển hình là cạnh tranh ảnh hưởng giữa Trung Quốc và Mỹ khi hai nước tiếp cận ASEAN. 

Ngoài ra, cách nhìn của họ về Triều Tiên hay Trung Đông cũng khác nhau.

Thách thức này đã được các bộ trưởng AMM-54 nêu ra tại phiên khai mạc ngày 2-8. Về quan hệ đối ngoại của ASEAN, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn cho rằng những chuyển động mới trong chính sách, quan hệ và cạnh tranh giữa các nước lớn đang đặt ra cho ASEAN cả thách thức lẫn cơ hội.

"Trong bối cảnh đó, ASEAN cần tiếp tục phát huy vai trò của các cơ chế do ASEAN dẫn dắt, đồng thời đề cao đoàn kết, phát huy nội lực, bảo đảm tiếng nói chung và cách tiếp cận cân bằng trong quan hệ với các đối tác, duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực", Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nói.

Trong các ngày làm việc tiếp theo từ hôm nay (4-8), ASEAN sẽ tiếp tục các phiên làm việc quan trọng với từng đối tác. Đây là thời điểm ASEAN tìm cách dung hòa khác biệt, thể hiện trách nhiệm chung với mối quan tâm của từng nước, biến nó trở thành một phần trong sự phát triển chung của toàn khu vực.

Trung Quốc, Nhật, Hàn và ASEAN hướng tới tự cường, tự chủ vắc xin COVID-19

TTO - Việt Nam ngày 3-8 nhấn mạnh việc cần tăng cường hợp tác bảo đảm chuỗi cung ứng vắc xin COVID-19, hướng tới tự cường, tự chủ vắc xin… trong khuôn khổ hợp tác giữa Đông Nam Á và đối tác Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.