Có thể xem, anh Nguyễn Đô Sơn – Giám đốc Công ty CP Đầu tư Say mê – chủ sở hữu của PI Online, là một trong những người thuyết trình tốt nhất Shark Tank 2021. Là một người thường xuyên chủ trì các buổi đấu giá tranh hàng đầu tại Việt Nam, nên anh có đài từ to rõ, hiểu doanh nghiệp của mình cũng như thị trường như lòng bàn tay.

Tuy nhiên, những ưu điểm nói trên không thể khỏa lấp những yếu điểm chí tử của PI Online, ví dụ: thị trường ngách và ít nhu cầu, mô hình không đổi mới sáng tạo, vẫn lỗ lũy kế 2 tỷ và chuyển đổi số là nói cho… vui. Vậy nên, anh đã không thể gợi lên chút hứng thú nào của các Shark và đành phải tay trắng ra về.

PI Online - sàn thương mại điện tử dành riêng cho nghệ thuật, phục vụ việc đấu giá và cho thuê

Startup cuối cùng xuất hiện tại Shark Tank tập 15 là Nguyễn Đô Sơn, anh đến gọi vốn cho PI Online với con số là 3 tỷ đồng cho 20% cổ phần.

Mô hình kinh doanh: PI Online là sàn thương mại điện tử dành riêng cho nghệ thuật, hoạt động trên cả 2 nền tảng website và ứng dụng di động. Hiện tại, trên sàn đang có 2 hoạt động chính là bán đấu giá và cho thuê các sản phẩm, chủ yếu là các loại tranh của các họa sỹ hàng đầu Việt Nam qua các thời kỳ.

Theo xu hướng chung của thế giới, PI Online cũng dần chuyển hoạt động từ offline lên online. Trong các phiên đấu giá những tác phẩm mỹ thuật có giá trị nhất gần đây, các nhà sưu tập đều không xuất hiện, tất cả đều bán trực tuyến. Năm 2020, dù dịch Covid-19 diễn ra, song các nhà đấu giá thế giới tổ chức đấu giá trực tuyến thì doanh thu vẫn không đổi, thậm chí còn tăng.

Đô Sơn tiết lộ, trước đây công ty anh có sàn đấu giá truyền thống, đã tổ chức được hơn 20 phiên, trong đó có 3 phiên quốc tế cùng các gallery; và chỉ mới go online trong thời gian gần đây. PI Online đã có website hoạt động chính thức, app (ứng dụng) đã đưa lên các kho ứng dụng trực tuyến.

Cách thức định giá: Đô Sơn tự hào chia sẻ, dù đã bán qua tay hơn 1.000 tác phẩm mà chưa mắc bất cứ điều tiếng gì về chuyện tranh giả - tranh thật. Hiện PI Online có quy trình 3 bước để đưa một tác phẩm ra trước công chúng và quy trình 4 bước để xác định, thẩm định một tác phẩm nghệ thuật.

Quy trình 3 bước gồm: bước 1 là ước định giá trị, xác định tính thương mại của tác phẩm, bước thứ 2 là thẩm định tác phẩm, bước thứ 3 là niêm yết công khai ra công chúng.

Quy trình thẩm định 4 bước bao gồm: Phân tích trực quan dựa trên logic vật liệu, logic bút pháp, logic về tác phẩm tranh từng giai đoạn; xác định nguồn gốc của tác phẩm; phân tích chuyên môn, bút pháp thông qua các chuyên gia và người thấu hiểu về họa sĩ; ứng dụng các phương pháp khoa học cực tím, phân tích quang phổ, phân tích dưới kính hiển vi.

"Thực ra, nhà đấu giá chỉ dựa trên uy tín của mình cung cấp những thông tin xác thực nhất chứ không khẳng định. Tất cả các nhà đấu giá trên thế giới đều không khẳng định. Người mua phải tự chịu trách nhiệm với số tiền mua và đầu tư của mình dựa trên thông tin mà chúng tôi cung cấp", anh Đô Sơn cho hay.

Vào tháng 5/2020, PI Online chính thức trở thành đối tác của Drouot tại thị trường Việt Nam. Việc ấy sẽ giúp giới thiệu các hiện vật, các tác phẩm nghệ thuật Việt Nam ra thế giới. Đây cũng là cách giúp những nhà sưu tập có thể tiếp cận nghệ thuật Việt Nam tốt hơn. Kể từ tháng 5/2020 đến nay, PI đã tổ chức được 3 phiên đấu giá qua các nền tảng đấu giá trực tuyến của quốc tế.

"Với 3 năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực mỹ thuật và là đối tác duy nhất của Drouot – sàn đấu giá trực tuyến hàng đầu châu Âu tại Việt Nam, chúng tôi hy vọng rằng PI Online sẽ giúp cho thị trường mỹ thuật ngày một phát triển", Đô Sơn kỳ vọng.

Về kênh doanh thu: PI Online có 2 nguồn doanh thu chính là kinh doanh trực tiếp các tác phẩm nghệ thuật và phần trăm doanh thu từ sàn thương mại điện tử. PI Online có vốn điều lệ đóng là 3 tỷ đồng, doanh thu năm 2019 đạt 7,3 tỷ đồng, năm 2020 là 8 tỷ. Dự kiến doanh thu năm 2021 đạt 10 tỷ đồng, năm 2022 đạt 30 tỷ đồng – khi pionline.vn đi vào hoạt động chính thức.

Trong đó, doanh thu giao dịch trực tuyến của Việt Nam năm 2019 là 50 triệu USD. CEO này tin tưởng, nếu như PI Online trở thành sàn giao dịch trực tuyến hàng đầu Việt Nam, một phiên giao dịch trực tuyến có thể đạt được mức doanh thu đạt khoảng 1 – 2 triệu USD một phiên. Với 3 phiên đấu giá mỗi năm và phần trăm commission (hoa hồng) khoảng 30 – 35%. Theo đó, đây không phải là một thị trường nhỏ mà một thị trường ngách. Tuy nhiên đúng là sản phẩm cá biệt, chỉ dành cho các nhà đầu tư có năng lực về tài chính.

Về bức tranh tài chính: đến hết năm 2020, PI đang lỗ lũy kế gần 2 tỷ đồng. Con số này đang giảm dần theo từng năm. Năm 2018 lỗ 1,4 tỷ, năm 2019 là 400 triệu, năm 2020 còn gần 200 triệu.

Lý do khiến PI Online lên Shark Tank: cần vốn để educate (giáo dục thị trường), tạo thói quen cho người dùng. Anh tin, nếu có được sự đồng hành của các Shark để đưa thị trường mỹ thuật Việt Nam ngày một phát triển bền vững.

PI Online thiếu lợi thế cạnh tranh, thiếu sáng tạo và chưa thật sự chuyển đổi số như lời CEO nói

Sau khi nghe CEO trình bày chưa khoảng vài phút, Shark Liên đã không muốn nghe và nhanh chóng quyết định không đầu tư. Còn Shark Phú sau khi nghe đến mức lỗ lũy kế và lên gọi vốn để educate thị trường, thì cũng nhanh chóng dừng cuộc chơi. Lý do cả hai vị Shark này đưa ra là không phù hợp với khẩu vị đầu tư cũng như không hiểu gì về lĩnh vực mà startup này hoạt động.

Đến lượt mình, Shark Louis nhận định thị trường hơi nhỏ và vì không thuộc lĩnh vực và cảm thấy không đủ thuyết phục về tính hấp dẫn của dự án nên ông từ chối đầu tư. Hiện tại, ở Việt Nam, rất hiếm người quan tâm đến các sản phẩm nghệ thuật như tranh và cổ vật có giá trị cao hoặc tác giả nổi tiếng - ở cả khía cạnh thưởng thức lẫn đầu tư, ngay cả Shark Kiên cũng chia sẻ là mình không quan tâm lắm.

Cuối cùng, chỉ còn lại Shark Hưng và Shark Bình, 2 nhà đầu tư mà CEO Nguyễn Đô Sơn muốn đi cùng trước khi lên Shark Tank.

Ngược lại với bạn trong bể, Shark Hưng cho rằng đây là lĩnh vực khá đặc thù và thị trường không hề nhỏ. Tuy nhiên, Shark Hưng chỉ ra rằng: việc chuyển từ đấu giá trực tiếp sang đấu giá trực tiếp không có nhiều sự khác biệt vì hầu hết những công việc đó vẫn phụ thuộc vào chuyên môn của startup.

Cho rằng việc làm online là là công nghệ dùng để hỗ trợ kinh doanh, không giúp business model (mô hình kinh doanh) của startup bùng nổ, trong khi khẩu vị đầu tư của mình là đột biến nên Shark Hưng từ chối đầu tư. Hơn nữa, PI Online cũng không chứng tỏ được sự khác biệt và lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Lúc đầu, theo lời Shark Liên, thì Shark Bình có vẻ hứng thú với PI Online sau khi nghe rằng: startup này đang góp phần số hóa mỹ thuật Việt Nam. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu website và app của startup này, ông đột nhiên cảm thấy ‘tụt hứng’

Shark Bình cho hay: mình đã tìm kiếm ứng dụng trên Appstore nhưng chưa tìm thấy. Đô Sơn lý giải: "App (ứng dụng) bản Android có rồi. Thực ra thì tháng 8 bên em mới launching (ra mắt), còn hiện tại mới đưa tạm lên để phục vụ vấn đề kiểm thử".

Chưa hết, Shark Bình tiếp tục chỉ ra những điểm yếu khác của startup: trên web không có các phiên đấu giá nào sắp diễn ra, phần đấu giá online cũng chưa có phiên nào đang diễn ra, sản phẩm bán online nhưng ảnh rất nhỏ.

Shark Bình góp ý: "Bạn gặp một lỗi khi đi pitching, kêu gọi vốn lại chưa chuẩn bị kỹ sản phẩm... Mình cứ giương cao ngọn cờ chuyển đổi số cho đúng trend (xu hướng) nhưng thực ra mình đã chuyển đổi số đâu. Khi nhà đầu tư vào kiểm tra ngay thực tế thì lại thấy nó đang không chạy, rất là fail (lỗi).

"Như vậy bạn sẽ phải sửa lại thông điệp. Khi mình làm cho nhà đầu tư hiểu lầm, người ta nghĩ là mình đã là một sàn thương mại điện tử đấu giá rất phát triển rồi nhưng khi vào kiểm tra thực tế lại không đúng như vậy. Đây là một cái rất là kị khi mà chúng ta đi kêu gọi vốn. Khi nào chúng ta thực sự làm rồi, thực sự ra kết quả rồi thì hãy nói là chuyển đổi số. Chúng ta phải nói chuẩn chỉnh", Shark Bình kết luận.

Chính vì những lý do như vậy, Shark Bình quyết định không đầu tư.

Quỳnh Như