Những ngày này, Đại học Y Phạm Ngọc Thạch đang ráo riết tư vấn cho bệnh nhân trong TP HCM. Xin kể một câu chuyện cho mọi người nghe trước.

Người chồng 40 tuổi, là F0 có triệu chứng và chưa thể nhập viện do quá tải. Người vợ 38 tuổi. Hai vợ chồng có một đứa con nhỏ 4 tuổi.

Khi chồng bệnh, người vợ chăm sóc chồng bằng tất cả tình yêu thương tận tuỵ: nấu nước gừng chanh sả, tất bật đi chợ mua thịt cá nấu cháo để có nhiều chất bổ dưỡng, thuyết phục dỗ dành chồng ăn, chạy đi mua thuốc vitamin hạ sốt kháng viêm, lau mát, tắm rửa, xoa bóp chân tay, nâng chồng ra ngoài ban công để tập thể dục hít thở, an ủi động viên…

Ngày nào cô ấy cũng dậy từ sớm và thức đến khuya để chăm sóc chồng.

Rồi sau một tuần, cả nhà có kết quả dương tính. Người vợ bắt đầu có triệu chứng sốt, ho, mệt… Bệnh viện thì vẫn quá tải, tức là họ vẫn phải ở nhà. Họ gọi cho bác sĩ Yên Phi để cầu cứu vì không giải được bài toán ai sẽ đi chợ nấu ăn nấu nước mua thuốc…

Những câu chuyện tương tự những ngày nay chúng tôi gặp không ít. Có những gia đình 5 người, 6 người đều là F0. Ai sẽ là người chăm sóc họ khi tất cả đều đang bệnh?

Xin mọi người hãy bình tĩnh và làm theo hướng dẫn của bác sĩ.

Truyền thuyết "ăn thật bổ dưỡng khi nhiễm bệnh"

Trong thời gian bệnh cấp tính và chưa ổn định được các rối loạn chức năng (như phản ứng viêm, rối loạn nước điện giải, rối loạn thăng bằng kiềm toan…), thì việc nuôi dưỡng bệnh nhân ngay cả trong phòng hồi sức cũng chỉ dám truyền dung dịch glucose.

Truyền chất đạm chất béo mà không cẩn thận là bệnh nhân có khi "đi" luôn. Vì vậy, truyền thuyết nấu nướng thức ăn bổ dưỡng để tăng sức đề kháng chống bệnh khi bệnh đang bắt đầu trở nặng là lý thuyết truyền miệng và sai về mặt sinh lý.

Việc phải đi chợ, nấu ăn thật bổ, đút ăn, dỗ dành… thật ra không phải là việc giúp bệnh nhân sống sót. Có khi phản tác dụng vì hệ tiêu hoá kích thích, tiêu chảy hay nôn ói. Quan trọng nhất là cơ thể phải dành số oxy đang rất khan hiếm cho việc tiêu hoá chất đạm chất béo hay hấp thu và chuyển hoá mấy chất đó nên sẽ mệt thêm.

Truyền thuyết chanh gừng sả và uống đủ mọi loại thuốc "dự phòng" theo "hàng xóm của cháu tôi"

Việc dùng thuốc chắc chắn phải có chỉ định của bác sĩ. Người dân không thể tự ý mua kháng sinh, kháng viêm, kháng đông… theo các chỉ dẫn loạn xạ của các "bác sĩ mạng" không bằng cấp, không trách nhiệm live stream hết khuyên cái này rồi khuyên cái nọ.. .về uống vô là tin tưởng hết bệnh COVID.

Mọi loại thuốc đều có tác dụng phụ, ngay cả Paracetamol hạ sốt cũng sẽ gây hại cho gan, nên uống bao nhiêu, bao lâu mới uống lại… đều phải nằm trong ngưỡng an toàn. Dùng đúng vẫn chưa chắc sống sót được với COVID (vì những thuốc này là trị triệu chứng chứ không phải trị COVID), còn dùng sai thì có khi không sống sót được với tác dụng phụ của thuốc.

Vì vậy, phải có BS tư vấn cho dùng thuốc trong trường hợp cụ thể ngay lúc đó, không được uống theo các toa thuốc lưu truyền trên mạng.

Nước chanh-gừng-sả-tắc… chủ yếu là giúp tăng thông thoáng đường hô hấp, nhưng nếu uống với liều cao và trên những cơ địa nhạy cảm, có khi còn làm tăng nguy cơ kích thích đường ruột, thần kinh thực vật, gan thận… Điều quan trọng nhất là các loại nước này cũng không làm tăng khả năng sống sót với bệnh COVID.

Các triệu chứng đau nhức, mệt mỏi, mất khứu giác vị giác, ăn nhiều một chút là nôn ra, nóng bức, đổ mồ hôi nhiều (do thuốc hạ sốt)… là chuyện thường gặp nhất và kéo dài, nhưng lại không đe doạ khả năng sống sót của người bệnh. Lúc đó nếu người bệnh lăn lộn, vật vã, kêu khóc, lo lắng, hoang mang… thì nguy cơ sẽ cao hơn, vì oxy khan hiếm trong cơ thể lại bị lôi ra dùng cho những chuyện không duy trì sự sống sót như thế.

Cần bình tĩnh, không đọc tin tiêu cực, không hoảng loạn

Khi mắc bệnh và chưa được đi bệnh viện điều trị, nhất lại là nghe các tin tức xấu như có người chết ở ngay gần nhà, người bệnh sẽ càng thêm lo lắng, thậm chí hoảng loạn và diễn tiến sức khỏe xấu đi.

Vậy nên rất mong các F0 trước nhất không nên xem và bàn luận những tin tức gây lo lắng. Đừng hoảng loạn, cố gắng tự mình chịu đựng các triệu chứng khó chịu nhưng ít nguy cơ, tập trung vào việc thở để cung cấp oxy và tiết kiệm oxy nhiều nhất cho việc chống bệnh bằng cách nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt. Hãy bình tĩnh và lạc quan, đừng vật vã, khóc lóc kể lể.

Về ăn uống, lúc này chỉ cần húp cháo loãng, uống nước ấm nhiều lần trong ngày, thêm một viên vitamin đa sinh tố là đủ. Các tế bào sẽ sống sót với ít oxy, ít glucose, và đủ nước. Sống sót rồi sẽ xây dựng lại cơ thể sau, nhé.

Các F1 xin lưu ý: Khi người thân mắc bệnh, mình chăm sóc người bệnh bằng lòng yêu thương, ai cũng hiểu và trân trọng điều đó. Nhưng trên hết, luôn cần ý thức tránh để bản thân mình bị lây bệnh, vì trong tình huống hỗn loạn hiện nay thì mình còn là chỗ dựa cho những người khác nữa (như con cái nhỏ, cha mẹ già…).

Nếu người chăm sóc mà kiệt sức hoặc mắc bệnh, lúc đó bài toán chăm sóc người bệnh tại nhà sẽ nan giải lắm.

Với những người không liên quan: Hãy để các bác sĩ làm công việc của mình. Bình thường, khuyên bảo, chỉ dẫn thực hành sức khỏe có sai chút, lỡ gây hậu quả gì còn có thể đem vô nhà thương cậy BS chữa sai. Nhưng thời gian này, BS cũng thiếu mà nhà thương cũng thiếu, mọi người đều rất quá tải. Những chỉ dẫn sai của các anh chị sẽ ảnh hưởng đến sự sống sót của bệnh nhân, tội nghiệp họ và gia đình họ.

Với các BS: nếu thương thì chỉ nên hướng dẫn cái gì mà các F làm được dễ dàng trong thời điểm lộn xộn này. Phân biệt rõ điều gì làm để tốt nhất hay tốt hơn và điều gì làm để sống sót.

Đừng để các F lo sợ vì không thể làm hết những gì mà BS hướng dẫn. Có khi họ không thể làm được thật, nhưng điều đó cũng chẳng ảnh hưởng gì đến sống sót của họ (ví dụ chuyện đi chợ mua thực phẩm nhiều chất bổ dưỡng về nấu cháo so với chuyện nấu nhanh nhanh nồi cháo loãng để đó húp nhiều lần, dành toàn bộ thời gian và sức lực để mà thở trong những ngày F0 trở nặng chẳng hạn).

Mọi người ráng cùng nhau nha, chỉ cần sống sót thì rồi hoa sẽ nở.

TS.BS Đào Thị Yến Phi, Trưởng Khoa Dinh dưỡng Đại học Y Phạm Ngọc Thạch