Kể cả trước khi Cục dự trữ liên bang (Fed) chính thức có thông báo chi tiết về lộ trình giảm quy mô chương trình mua tài sản, có 1 thước đo trên thị trường tài chính Mỹ đang gióng lên hồi chuông báo động.
Thường được biết đến với tên gọi hệ số Marshallian K., đây được coi là thước đo mức độ thanh khoản trên thị trường tài chính Mỹ, được tính bằng cách khoảng cách giữa tăng trưởng cung tiền M2 và tăng trưởng GDP danh nghĩa. Hệ số này vừa chuyển sang mức âm lần đầu tiên kể từ năm 2018, có nghĩa là GDP đang tăng trưởng nhanh hơn cung tiền.
Nguyên nhân là do nền kinh tế tăng trưởng quá nóng đang khiến nguồn cung tiền của nước Mỹ cạn đi. Sự thiếu hụt có thể trở thành 1 vấn đề nghiêm trọng đối với thị trường tài chính khi mà thanh khoản dồi dào là trụ cột chính giúp giá mọi loại tài sản từ Bitcoin cho đến cổ phiếu meme tăng vọt trong thời gian vừa qua.
"Nói cách khác, nền kinh tế hồi phục mạnh mẽ đang dùng chung bình sữa mà thị trường chứng khoán từng có cho riêng mình", Dough Ramsey, giám đốc đầu tư của Leuthold Group ví von trong 1 báo cáo gửi nhà đầu tư tháng trước.
Mối đe dọa lớn đến đâu? Nhìn vào lịch sử, mặc dù thị trường chứng khoán vẫn tăng trưởng khi hệ số Marshallian K âm trong những năm 1990, xu hướng kể từ khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 đến nay là rất đáng chú ý. Đó cũng là thời kỳ mà Ramsey miêu tả là các NHTW luôn ở trong trạng thái đối phó với khủng hoảng.
Năm 2010, hệ số Marshallian K giảm xuống dưới 0 và năm đó chỉ số S&P 500 điều chỉnh sâu, giảm tổng cộng 16%. Tương tự, năm 2018, hệ số Marshallian K âm báo hiệu cơn bán tháo gần như đã "giết chết thị trường con bò".
Năm 2010 và 2018, chỉ số S&P 500 đã rơi vào vùng điều chỉnh sau khi hệ số Marshallian K âm
Nghiên cứu của Leuthold là một trong những đánh giá mới nhất về triển vọng của thị trường chứng khoán Mỹ nhìn từ góc độ thanh khoản. Tuy nhiên không phải ai cũng lo lắng như vậy. 1 nghiên cứu được UBS công bố hồi tháng 6 cho thấy nếu như Fed rút lại gói nới lỏng định lượng (hiện trị giá 1.400 tỷ USD mỗi năm), S&P 500 sẽ chỉ giảm 3%.
Năm 2013, khi quyết định đột ngột của Fed gây ra hiện tượng "taper tantrum" và khiến nhà đầu tư hoảng loạn bán tháo cổ phiếu, đẩy lợi suất trái phiếu kho bạc lên cao vút, S&P 500 đã giảm gần 6% so với đỉnh của năm đó (lập vào tháng 5). Tuy nhiên, thị trường đã hồi phục hoàn toàn chỉ trong vài tuần và cuối cùng thì chỉ số tăng tổng cộng 30% trong cả năm.
Tuy nhiên, những người hoài nghi vẫn chỉ ra 1 điểm khác biệt lớn nếu so 2018 với thời điểm hiện tại: mức định giá. "Khi đó hệ số P/E chỉ là 15 lần, còn giờ con số đã tăng lên mức 22 lần", Matt Maley, chiến lược gia của Miller Tabak nhận định trong cuộc phỏng vấn với Bloomberg TV. "Lần này thị trường khó có thể phớt lờ điều đó".
Ở thời điểm hiện tại, chir số S&P 500 vẫn đang hướng tới tháng tăng trưởng thứ 7 liên tiếp, gần như mỗi tuần đều lập đỉnh cao nhất mọi thời đại. Tuy nhiên Ramsey cảnh báo nhà đầu tư không nên chủ quan. Mặc dù phiên hôm qua chỉ số S&P 500 vừa lập đỉnh lần thứ 46 kể từ đầu năm đến nay, số lượng cổ phiếu tăng giá đã giảm xuống. Nguyên nhân có thể là do thanh khoản sụt giảm, và ngày mà thị trường ngập trong tiền mặt giờ đã trở thành quá khứ xa xôi.
Hơn nữa hệ số Marshallian K đang giảm nhanh nhất từ trước đến nay. Trong quý II, cung tiền M2 tăng trưởng 12,7% so với 1 năm trước, trong khi GDP danh nghĩa tăng trưởng 16,7%. Trước đó, trong 4 quý liên tiếp mức chênh lệch luôn là trên 20 điểm phần trăm.
"Hệ số Marshallian K cho thấy thanh khoản đang giảm mạnh ở thời điểm mà kỳ vọng của nhà đầu tư đang ở mức cao hơn bao giờ hết. Nếu như Fed có thể thu hẹp QE trong năm tới mà không khiến thị trường sụt giảm mạnh, đó sẽ là 1 thành tích đáng ghi nhận. Tuy nhiên là nhà đầu tư chúng ta cần phải tính đến mọi trường hợp, trong đó có những trường hợp xấu nhất", Ramsey nói.
Tham khảo Bloomberg