Xoa dịu cơn gút cấp giữa dịch

Ths. BSCK1. Trần Thị Thanh Tú (*)

(KTSG) - Đa số các bác sĩ có kinh nghiệm nhìn triệu chứng có thể chẩn đoán ngay bệnh nhân bị gút cấp nhưng họ vẫn cho làm thêm các xét nghiệm cũng như tầm soát vấn đề tim mạch nếu gặp bệnh nhân tuổi trung niên. Vào mùa dịch dã, bệnh nhân khó đến được bệnh viện vì nhiều lý do, việc thăm khám hiện dựa vào hệ thống khám bệnh từ xa của bệnh viện, kinh nghiệm của bác sĩ và sự hợp tác của bệnh nhân.

Điều trị dựa vào chế độ ăn uống

Vì gút là bệnh lý liên quan đến nồng độ acid uric trong máu nên chế độ ăn đóng một vai trò hết sức quan trọng đối với việc thành bại của việc điều trị. Hiện nay, các khuyến cáo về thực phẩm cần tránh đối với bệnh nhân viêm khớp gút như sau:

Tránh tuyệt đối rượu, bia, thuốc lá. Tuy gút không phải là bệnh của chỉ những người biết nhậu nhưng rõ ràng việc sử dụng rượu bia là không tốt đối với bệnh nhân gút vì sẽ làm tăng nguy cơ bùng phát đợt viêm khớp cấp. Do đó, cũng dễ hiểu khi bệnh nhân thường khởi phát cơn gút sau những lần sử dụng rượu bia nhiều.

Tránh các loại thức ăn, như thịt đỏ, đặc biệt là thịt bò, thịt dê... hay nội tạng động vật, như gan, cật... hoặc các loại hải sản như tôm, cua...

Tránh các loại nước uống có đường như nước ngọt, soda.

Giảm cân ở bệnh nhân béo phì.

Ngoài ra, bệnh nhân cũng nên tăng cường chế độ ăn lành mạnh nhiều rau xanh và đảm bảo đủ nước cho cơ thể. Một chế độ ăn hợp lý là một phương pháp hỗ trợ điều trị tuyệt vời. Điều này giúp làm giảm lượng thuốc cần dùng và tăng hiệu quả điều trị. Bệnh nhân cũng được khuyến cáo nên tập thể dục, vận động đúng mức.

Điều trị dựa vào thuốc - Gút cấp giữa dịch

Trong đợt gút cấp, bác sĩ sẽ chỉ định các thuốc kháng viêm giảm đau phù hợp, tùy tình trạng sưng đau khớp cũng như chức năng gan thận của bệnh nhân. Liệu pháp điều trị có thể là đơn trị liệu hay phối hợp thuốc. Các thuốc kháng viêm non steroid (NSAID), steroid, colchicin hiện là các lựa chọn điều trị hàng đầu.

Điều lưu ý là, việc tự ý điều trị bằng thuốc giảm đau có thể sẽ giúp người bệnh giảm đau nhanh chóng nhưng việc kiểm soát liều lượng và các tác dụng phụ phải được bác sĩ chuyên khoa thăm khám và cho chỉ định phù hợp.

Trong trường hợp quá đau mà không thể đến bệnh viện giữa lúc dịch dã hiện nay, bệnh nhân có thể dùng tạm các thuốc kháng viêm, giảm đau như paracetamol, colchicine 1mg với liều 1 viên. Khi bệnh nhân không đáp ứng hoặc đáp ứng kém với các liệu pháp điều trị thuốc uống thông thường, các thuốc kháng viêm bôi tại chỗ hoặc tiêm corticoid tại chỗ có thể giúp thuyên giảm triệu chứng nhanh hơn.

Một biện pháp hỗ trợ trong đợt viêm khớp gút cấp là chườm lạnh đúng cách, biện pháp này giúp thuyên giảm triệu chứng nhanh hơn và giúp rút ngắn thời gian điều trị.

Song song với việc khống chế cơn gút cấp, mục tiêu điều trị tiếp theo là đưa mức acid uric của bệnh nhân về ngưỡng bình thường (< 6mg% và trong một số trường hợp có tophi hay viêm khớp gút mạn thì <5mg%). Các thuốc hạ acid uric máu sẽ được chỉ định.

- Allopurinol là thuốc hạ acid uric máu nhờ cơ chế ức chế men xanthin oxidase, thường được sử dụng đầu tay vì hiệu quả hạ acid uric máu cũng như mức giá thành phù hợp. Liều khởi đầu thường là 100mg/ ngày; tăng dần để đạt được mục tiêu điều trị thường khoảng 300mg/ngày. Cần chú ý rằng, tác dụng phụ quan trọng nhất khi sử dụng allopurinol là phản ứng dị ứng, nặng nề nhất là hội chứng Stevens-Johnson, thường có mối liên quan với Allen HLA-B*5801. Vì vậy cần chỉnh liều thuốc theo chức năng thận, và trong quá trình sử dụng thuốc nếu người bệnh có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ dị ứng cần báo ngay với bác sĩ điều trị.

- Nếu bệnh nhân không dung nạp hoặc không đáp ứng với Allopurinol, nên chuyển sang Febuxostat, cũng là một thuốc giảm sinh tổng hợp acid uric nhờ cơ chế ức chế men xanthin oxidase. Tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng febuxostat bao gồm: tăng men gan, tiêu chảy, buồn nôn...

- Có thể phối hợp thêm các thuốc tăng thải acid uric nếu không đạt mục tiêu điều trị.

Các thuốc dự phòng đợt cấp cũng được sử dụng song song trong khoảng sáu tháng đầu khi dùng thuốc hạ acid uric máu để giảm nguy cơ bùng phát đợt cấp khi acid uric máu bị hạ đột ngột. Khi có các vấn đề về bệnh thận do tăng acid uric hay các bệnh lý tim mạch chuyển hóa khác kèm theo, bệnh nhân sẽ được chuyển đến bác sĩ chuyên khoa và điều trị toàn diện để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Trừ những bệnh lý hoặc rối loạn đặc biệt, gút hầu hết là vô căn và do đa yếu tố, do đó không có một biện pháp nào phòng ngừa triệt để. Trong mùa dịch, việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh nhiều rau xanh, không rượu bia và thuốc lá có thể giảm các yếu tố nguy cơ nhưng người bệnh vẫn nên thu xếp lịch khám chuyên khoa nhằm ngăn ngừa những biến cố nguy hiểm.

^(*) Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM