Ngày 16-8, nhằm nắm bắt khó khăn, vướng mắc trong phát triển kinh tế của khu vực biên giới, đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn, phát triển bền vững kinh tế khu vực biên giới, Bộ Công Thương đã phối hợp với các bộ ngành liên quan và 25 tỉnh biên giới tổ chức hội nghị phát triển kinh tế khu vực biên giới.
Theo báo cáo của Vụ Thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công Thương) về tình hình phát triển kinh tế khu vực biên giới, 6 tháng đầu năm 2021, 20/25 tỉnh tăng trưởng cao hơn mức bình quân cả nước. Nhiều tỉnh tăng trưởng với tốc độ 2 con số, sản xuất công nghiệp, nông nghiệp trên địa bàn khu vực biên giới tiếp tục phát triển, nông lâm thủy sản tăng trưởng ở mức khá.
Bộ Công Thương tổ chức hội nghị phát triển kinh tế khu vực biên giới
Quan hệ qua biên giới được các tỉnh biên giới, chính quyền khu vực biên giới duy trì tốt thông qua các cơ chế giao lưu, làm việc định kỳ, tạo điều kiện thuận lợi duy trì mô hình thông quan phòng dịch, đảm bảo thương mại qua biên giới không bị gián đoạn trong bối cảnh dịch Covid-19.
Bước đầu, một số hạ tầng phục vụ phát triển công nghiệp và thương mại tại khu vực biên giới đã được hình thành như hệ thống khu kinh tế cửa khẩu và cụm công nghiệp. Đến nay, đã thành lập 26 khu kinh tế cửa khẩu trên cả 3 tuyến biên giới với Lào, Campuchia và Trung Quốc. Các tỉnh biên giới, khu vực biên giới đã có 267 cụm công nghiệp hoạt động với tổng diện tích là 8.799 ha; tương ứng chiếm 36,6% số lượng và 39,4% diện tích các cụm công nghiệp đã hoạt động của cả nước.
Tuy nhiên quá trình phát triển kinh tế khu vực biên giới vẫn gặp nhiều khó khăn. Kinh tế - xã hội các vùng biên giới còn chậm phát triển, so với mặt bằng chung của tỉnh biên giới nói riêng và của cả nước nói chung. Cơ cấu kinh tế tại khu vực biên giới vẫn dựa vào nông nghiệp là chính, chưa hình thành vùng sản xuất tập trung, chưa áp dụng tiêu chuẩn, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu, chưa hình thành chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ. Kim ngạch thương mại biên giới năm 2020 đạt 30 tỉ USD, chỉ chiếm 5,5% trong tổng kim ngạch thương mại của cả nước.
Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng những tồn tại kể trên xuất phát từ một số nguyên nhân như thiếu vốn cho đầu tư phát triển; kết cấu hạ tầng giao thông thiếu và xuống cấp; tâm lý e ngại đầu tư vào khu vực biên giới, nhất là tư nhân, khi tiềm ẩn rủi ro, lợi thế cạnh tranh thấp…
Bên cạnh đó là các nguyên nhân về thiếu quy hoạch hoặc chất lượng quy hoạch kém, thiếu tầm nhìn dài hạn; công tác quản lý, tổ chức thực hiện quy hoạch hạn chế; thiếu chủ trương nhất quán, cơ chế chính sách hợp lý đủ mạnh để phát triển khu kinh tế cửa khẩu và hạ tầng kinh tế, thương mại biên giới...
Chính vì vậy, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh cần quan tâm đến vấn đề quy hoạch, xây dựng chiến lược phát triển công nghiệp - thương mại khu vực biên giới, cửa khẩu; đề xuất chính sách hoặc ban hành chính sách địa phương đủ sức hấp dẫn, đồng bộ, khả thi để thu hút đầu tư hạ tầng kinh tế xã hội như đô thị và công nghiệp thương mại, nhất là đầu tư tư nhân.
Lãnh đạo Bộ Công Thương cũng đề nghị ưu tiên bố trí phân bổ vốn ngân sách để đầu tư hạ tầng về giao thông, điện, nước, viễn thông và hạ tầng thương mại dịch vụ; nâng cấp, mở mới các cặp cửa khẩu để đáp ứng nhu cầu giao thương của người dân, doanh nghiệp các nước chung biên giới.
Nhằm phát triển kinh tế khu vực biên giới, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng cần có cơ chế, chính sách thật hấp dẫn nhằm thu hút các doanh nghiệp công nghiệp lớn cả trong và ngoài nước, đầu tư vào khu vực biên giới để tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội.
Bên cạnh đó, nâng cao năng lực sản xuất, đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu chính ngạch. Hạn chế tới mức thấp nhất, tiến tới xóa bỏ tiểu ngạch trong thương mại khu vực biên giới. Đặc biệt, chú trọng kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ thị trường, chống buôn lậu và gian lận thương mại, tạo môi trường lành mạnh cho thương mại biên giới phát triển.