Tổng thống Mỹ Joe Biden đọc tuyên bố về khủng hoảng tại Afghanistan tại Nhà Trắng ngày 16-8- Ảnh: REUTERS

Bài phát biểu của ông nhắc lại mục tiêu đưa Mỹ đến Afghanistan là bắt những kẻ đã thực hiện vụ tấn công ngày 11-9-2001 nhằm vào nước Mỹ và đảm bảo rằng Al Qaeda không thể sử dụng Afghanistan làm căn cứ để tấn công Mỹ một lần nữa.

Ông Biden khẳng định Mỹ đã hoàn thành mục tiêu này, giảm sự nguy hiểm của Al Qaeda và Afghanistan từ một thập niên trước. Nhiệm vụ của Mỹ ở Afghanistan không bao giờ là xây dựng quốc gia hay tạo ra một nền dân chủ tập trung, thống nhất.

Thời điểm nhậm chức, ông Biden thừa hưởng thỏa thuận mà người tiền nhiệm là Tổng thống Donald Trump đã tiến hành với Taliban. Theo đó, các lực lượng Mỹ sẽ rời Afghanistan vào ngày 1-5-2021. Ngoài ra, lực lượng Mỹ đã giảm trong thời chính quyền Trump từ khoảng 15.500 quân Mỹ xuống còn 2.500 quân.

Sự lựa chọn của ông Biden với tư cách là tổng thống là tuân theo thỏa thuận đó nếu không muốn phải gửi thêm hàng ngàn lính Mỹ trở lại chiến đấu ở Afghanistan, tiến vào thập niên thứ ba của cuộc xung đột.

"Tôi kiên quyết giữ nguyên quyết định của mình. Sau 20 năm, dù khó khăn, tôi đã nhận ra rằng không bao giờ là thời điểm thích hợp để rút lực lượng Mỹ… Quân đội Afghanistan sụp đổ, đôi khi không cố gắng chiến đấu. Những diễn biến trong tuần qua càng khẳng định việc ngừng sự tham gia của quân đội Mỹ ở Afghanistan là một quyết định đúng đắn", ông Biden tuyên bố.

Ông khẳng định quân đội Mỹ không thể và không nên tham chiến và chết trong một cuộc chiến mà các lực lượng Afghanistan không sẵn sàng chiến đấu cho chính mình.

"Chúng tôi đã chi hơn một ngàn tỉ USD, đã huấn luyện và trang bị cực kỳ tốt cho một lực lượng quân đội Afghanistan khoảng 300.000 người. Chúng tôi đã hỗ trợ không chiến. Chúng tôi cho họ mọi cơ hội để xác định tương lai của chính mình. Những gì chúng tôi không thể cung cấp cho họ là ý chí chiến đấu cho tương lai đó".

"Có một số đơn vị và binh lính đặc nhiệm Afghanistan rất dũng cảm và có năng lực. Nhưng nếu bây giờ Afghanistan không thể kháng cự thực sự với Taliban, thì dù một năm nữa, 5 năm nữa hoặc 20 năm nữa, quân đội Mỹ ở đó cũng chả tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào", ông Biden khẳng định.

Ông cho biết mình tin rằng viêc yêu cầu quân đội Mỹ tiến lên trong khi các lực lượng vũ trang của Afghanistan không tiến lên là một sai lầm khi các nhà lãnh đạo chính trị của Afghanistan đã không thể xích lại gần nhau vì lợi ích của người dân, không thể đàm phán vì tương lai của đất nước.

"Họ (các nhà lãnh đạo Afghanistan) sẽ không bao giờ làm như vậy khi quân đội Mỹ vẫn ở Afghanistan chịu gánh nặng của cuộc chiến vì họ. Và các đối thủ cạnh tranh chiến lược thực sự của chúng ta, Trung Quốc và Nga, không mong gì khác hơn là Mỹ tiếp tục dành hàng tỉ USD và sự chú ý vào việc ổn định Afghanistan vô thời hạn".

Dù khẳng định không thay đổi quan điểm, ông Biden thừa nhận những cảnh tượng đang thấy ở Afghanistan thật đau lòng. Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ người dân Afghanistan, bằng chính sách ngoại giao, ảnh hưởng quốc tế và viện trợ nhân đạo.

Kết thúc bài phát biểu, ông Biden xác nhận: "Tôi biết quyết định của mình sẽ bị chỉ trích. Nhưng tôi thà nhận tất cả những lời chỉ trích đó hơn là chuyển quyết định này cho một tổng thống khác của Mỹ, người thứ năm. Đây là quyết định phù hợp, đúng đắn cho dân tộc ta".

20 năm Mỹ sai lầm chiến thuật ở Afghanistan

TTO - Với hai thập kỷ ở Afghanistan, đây là cuộc chiến dài nhất Mỹ từng tham gia. Trước khi chính thức rút đi, quốc gia này đã tổn thất gần 2.500 sinh mạng, đổ 2.000 tỉ USD vào Afghanistan nhưng tình hình lại trở về điểm xuất phát.