Tổng thống Mỹ Joe Biden thừa nhận sự sụp đổ của chính quyền Afghanistan là nhanh hơn so với dự đoán của Washington và đổ lỗi cho giới lãnh đạo và lực lượng chính phủ Afghanistan cho sự thất bại này, đài CNN đưa tin.
Ngày 16-8, ông Biden đã rời căn cứ nghỉ dưỡng Trại David (bang Maryland) sớm hơn dự kiến, trở về Nhà Trắng và có bài phát biểu công khai đầu tiên sau khi Taliban tuyên bố chiến thắng trong cuộc chiến tranh ở Afghanistan.
Ông Biden kiên quyết bảo vệ quyết định rút hoàn toàn quân Mỹ khỏi Afghanistan. Tuy nhiên, ông Biden thừa nhận rằng “sự thật là điều này đã diễn ra nhanh hơn những gì chúng tôi đã lường trước”, ngay cả khi Washington đã chuẩn bị “cho mọi bất ngờ”.
Theo một nguồn tin của CNN, ông Biden đã hối thúc nhóm cố vấn an ninh quốc gia giải thích tại sao ngành tình báo Mỹ lại chưa thể lường trước kịch bản này.
Tổng thống Mỹ Joe Biden trong bài phát biểu công khai đầu tiên (hôm 16-8) sau khi Taliban tuyên bố chiến thắng ở Afghanistan. Ảnh: AP
Tổng thống Biden nói rằng ông đã “học được rằng không bao giờ có một thời điểm tốt để rút lực lượng Mỹ” khỏi Afghanistan và đó là lý do vì sao Mỹ vẫn phải luôn ở lại quốc gia bất ổn này trong 20 năm qua. Tuy nhiên, Mỹ luôn coi lợi ích quốc gia của mình ở Afghanistan là “ngăn chặn một cuộc tấn công khủng bố trên đất Mỹ” và ông Biden tuyên bố Washington đã đạt được điều này.
Ông Biden chỉ trích giới lãnh đạo Afghanistan vì hành động “bỏ cuộc và chạy trốn khỏi đất nước”. Tổng thống Mỹ tiết lộ ông đã có “những cuộc trao đổi thẳng thắn” với ông Ashraf Ghani, người từ chức Tổng thống Afghanistan hôm 15-8, và ông Abdullah Abdullah, người đứng đầu phái đoàn Afghanistan tham gia đàm phán hòa bình hồi đầu mùa hè năm nay, nhưng cả hai đã không chấp nhận các đề xuất của Mỹ.
“Chúng tôi đã nói về việc Afghanistan nên chuẩn bị như thế nào để chiến đấu trong cuộc chiến của họ sau khi quân đội Mỹ rời đi, để làm sạch tham nhũng trong chính phủ, để chính phủ có thể hoạt động vì người dân Afghanistan… để đoàn kết về mặt chính trị. Họ đã không làm được điều đó” - ông Biden nói.
Đặc biệt, ông Biden kể lại rằng Mỹ “cũng kêu gọi họ (tức chính quyền Afghanistan - PV) tham gia đối thoại ngoại giao, tìm kiếm một giải pháp chính trị với Taliban”. Tuy nhiên, “lời khuyên này đã bị từ chối thẳng thừng” khi ông Ghani lúc ấy “khẳng định các lực lượng Afghanistan sẽ chiến đấu”.
Tổng thống Biden cũng nhắc tới người tiền nhiệm Donald Trump với ý đổ lỗi. Ông Biden nói rằng theo thỏa thuận năm ngoái giữa chính quyền cựu Tổng thống Trump và Taliban, Mỹ phải hoàn tất rút quân vào ngày 1-5, có nghĩa là ông Biden chỉ có ba tháng để làm điều này sau khi nhậm chức Tổng thống Mỹ.
“Dưới thời ông Trump, lực lượng Mỹ đã giảm từ gần 15.500 quân xuống còn 2.500 quân (ở Afghanistan) còn Taliban đang ở thời kỳ mạnh nhất kể từ năm 2001” - ông Biden nói tiếp.
Trước những chỉ trích liên quan hoạt động di tản nhân viên ngoại giao và công dân Mỹ và những người từng làm việc cho Mỹ khỏi Afghanistan, ông Biden giải thích rằng kế hoạch di tản đã không thể được khởi động sớm hơn vì nhiều lý do.
“Một số người dân Afghanistan không muốn rời đi sớm hơn, vẫn còn hy vọng vào đất nước của họ”, “chính quyền Afghanistan và những người ủng hộ họ ngăn chúng tôi tổ chức các cuộc di tản ồ ạt để tránh gây ra một cuộc khủng hoảng niềm tin” - ông Biden giải thích.
Hiện nay, các chuyển bay đã bị tạm dừng ở sân bay Kabul - nơi hàng ngàn người Afghanistan “tuyệt vọng” tìm cho mình cách rời khỏi đất nước, dẫn tới tình trạng hỗn loạn và buộc lực lượng Mỹ phải bắn chỉ thiên cảnh cáo.
Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ cũng trấn an dư luận trong nước rằng Taliban đã cam kết không tấn công hay làm gián đoạn hoạt động di tản của Mỹ, trong khi lực lượng Mỹ sẽ tiếp tục hành động mau lẹ và quyết tâm.
Quyết định rút ngắn thời gian ở lại căn cứ Trại David - vốn kéo dài tới ngày 18-8 - được ông Biden đưa ra sau khi ông nhận được thông tin và khuyến nghị từ các quan chức quân đội về cách đảm bảo an ninh cho sân bay Kabul.
Trước đó, Taliban đã tiến vào thủ đô Kabul của Afghanistan và tuyên bố kết thúc thắng lợi cuộc chiến của lực lượng này. Ông Ghani, sau khi từ chức, đã rời khỏi Afghanistan. Chính quyền chuyển tiếp đang được lập ra ở Kabul thay vì một cuộc chuyển giao quyền lực trực tiếp theo yêu cầu của Taliban. 