Trong khi nhiều ông lớn sản xuất ô tô của Mỹ, châu Âu vẫn đang loay hoay bài toán xe chạy xăng truyền thống hay xe điện, Trung Quốc đã và đang phổ cập dòng xe năng lượng mới tại không chỉ các đô thị phát triển, mà còn ở các vùng nông thôn. Trung Quốc còn đặt mục tiêu trở thành cường quốc về xe ô tô điện.
Ghé thăm nhà máy của một vài công ty sản xuất xe ô tô điện tại Trung Quốc, các nhà máy đều hiện đại với quy mô lớn, nhưng hoàn toàn vắng lặng. Nhiều nhà máy đã dừng sản xuất kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát và hầu như không có ai lui tới.
Nếu những "ngôi sao" như Nio và Xpeng tiếp tục huy động được hàng tỷ USD vốn đầu tư và đạt doanh số ngang ngửa hãng xe điện đối thủ từ Mỹ Tesla, thì ở chiều ngược lại, không ít công ty xe điện gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn cần thiết để mở rộng quy mô sản xuất.
Chẳng hạn như công ty Bordrin từng đặt mục tiêu sản lượng 700.000 xe điện/năm với 3 nhà máy. Tuy nhiên, hãng này đã cạn tiền và phải đóng cửa dù chưa sản xuất được chiếc xe nào.
Bên trong nhà máy Xpeng ở Triệu Khánh, Quảng Đông, Trung Quốc. (Ảnh minh họa: NY Times)
"Các công ty đổ xô xây dựng 1, 2, 3, thậm chí 5 nhà máy, dù mẫu xe đầu tiên của họ còn chưa ra mắt thị trường. Khi mọi người đều cho rằng sản xuất ô tô là chuyện đơn giản, họ sẽ lao vào lĩnh vực này. Khi họ nhận ra rằng kinh doanh ô tô không dễ như vậy, họ ngừng đầu tư", Tổng Giám đốc công ty Lotus PLC Feng Qingfeng cho biết.
Ban đầu, những công ty này tận dụng chính sách ưu đãi của chính quyền địa phương nhằm hiện thực hóa giấc mơ biến Trung Quốc thành cường quốc xe điện. Chính quyền các địa phương đã hỗ trợ doanh nghiệp mở nhà máy, hứa hẹn hỗ trợ tài chính và lao động.
Tuy nhiên, tình thế đã thay đổi từ tháng 11/2020, khi cơ quan quản lý trung ương Trung Quốc yêu cầu chính quyền các địa phương xem xét và báo cáo lại quy mô hỗ trợ dành cho ngành công nghiệp ô tô. Động thái này phát đi tín hiệu cho thấy Bắc Kinh đang bắt đầu hãm phanh sự phát triển ngoài tầm kiểm soát của ngành xe điện.
"Chúng ta đang có quá nhiều công ty xe điện. Chính phủ khuyến khích các công ty sáp nhập với nhau để thị trường tập trung hơn", Bộ trưởng Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc Xiao Yaqing nhấn mạnh.
Hiện tại Trung Quốc có khoảng 846 nhà sản xuất ô tô, trong đó hơn 300 công ty sản xuất xe năng lượng mới (bao gồm dòng xe điện, hoặc xe hybrid).
Chỉ riêng trong năm 2020, sản lượng sản xuất xe điện của Trung Quốc đã tăng thêm 5 triệu xe, gấp khoảng 4 lần số lượng xe điện thực tế bán ra tại Trung Quốc trong năm đó. Theo giới quản lý, gần một nửa sản lượng tăng thêm này là dư thừa.
Theo Bloomberg, Trung Quốc không công khai số liệu về các vụ phá sản, nhưng kể từ năm 2020, ít nhất 10 nhà sản xuất xe điện đã phải đóng cửa hoặc phải tái cơ cấu để tránh vỡ nợ.
Xe điện - “Cơ hội vàng” để Trung Quốc dẫn đầu toàn cầu lĩnh vực ô tô VTV.vn - Đến năm 2025, Trung Quốc kỳ vọng doanh số bán ô tô điện hàng năm sẽ chiếm 25% tổng số xe bán ra trên thị trường, thay vì mức 5% như hiện nay.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!