Báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, 8 tháng đầu năm giải ngân vốn đầu tư công đạt 183.320 tỷ đồng, tương đương 39,74% kế hoạch. Dự kiến số vốn giải ngân đến hết tháng 9 đạt 47,38%, tương đương 218.550 tỷ đồng. So với kế hoạch Thủ tướng giao vốn đầu tư công năm nay là 461.300 tỷ đồng thì vẫn còn khoảng 242.750 tỷ đồng chưa giải ngân.

Trong khi đó theo Bộ Kế hoạch & Đầu tư, hiện mới có 4 bộ, 11 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên 60%. 76/114 ban, bộ, cơ quan trung ương, địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình cả nước (47%), có cơ quan chưa giải ngân được đồng nào.

Nguyên nhân giải ngân vốn đầu tư công chậm chủ yếu do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, khó lường, ngoài dự báo và nhiều địa phương thực hiện giãn cách xã hội kéo dài. Các dự án ODA cũng chịu tác động nặng nề của dịch bệnh do hầu hết đều gắn với yếu tố nước ngoài, từ khâu nhập máy móc, thiết bị, chuyên gia... Tuy nhiên, trong điều kiện chung, vẫn có cơ quan, địa phương giải ngân tốt, cho nên vấn đề vẫn là khâu tổ chức thực hiện.

Thủ tướng đã phê bình những nơi đạt tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp, dưới 40% và đề nghị chính quyền những nơi này kiểm điểm nghiêm túc, xem xét các tổ chức cá nhân còn trì trệ, thậm chí vi phạm thì phải xử lý. "Khen chê rõ ràng, phân minh, khách quan, xuất phát từ kết quả cụ thể, nếu không sẽ dẫn tới trì trệ", Thủ tướng nói.

Nhắc lại mục tiêu giải ngân trong năm nay là 95% vốn kế hoạch, Thủ tướng nêu rõ, từ nay đến cuối năm chỉ còn 3 tháng nữa nhưng còn hơn 50% nguồn vốn đầu tư công phải giải ngân. Đây là thách thức rất lớn, đòi hỏi nỗ lực, quyết tâm rất cao mới làm được.

Nhiều ý kiến tại hội nghị đề nghị tách riêng khâu dự án giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư. Thực tế đã có dự án cấp quốc gia áp dụng, nên Thủ tướng giao Bộ Tư pháp, Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Văn phòng Chính phủ đề xuất Chính phủ trình Quốc hội khi chưa sửa quy định thì cho phép thực hiện thí điểm với các dự án khác.

Ngoài vướng về mặt bằng, Phó thủ tướng Phạm Bình Minh, Tổ trưởng Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng về thúc đẩy đầu tư công cho biết, trong 80 vướng mắc Tổ này tiếp nhận, một nửa do cách hiểu không đúng, hiểu khác của các địa phương nên dự án bị "nghẽn".

Chẳng hạn, việc chuẩn bị dự án sơ sài nên khi thực hiện khó khăn, có dự án rồi nhưng lãnh đạo địa phương không tham gia điều hành mà giao hết cho các ban quản lý dự án, trong khi ban quản lý không đủ năng lực. Vì thế có thực trạng "gặp vướng mắc thì cứ để đấy".

Trước thực tế này, Thủ tướng yêu cầu việc giao vốn phải chuẩn bị kỹ càng, lựa chọn đúng các công trình trọng tâm, trọng điểm. Trong điều kiện nguồn vốn nhà nước có hạn, phải theo đúng tinh thần kết luận của Trung ương: đầu tư công phải dẫn dắt và kích hoạt đầu tư của mọi thành phần kinh tế, huy động mọi nguồn lực trong xã hội cho đầu tư phát triển.

Bộ trưởng, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố được yêu cầu sớm hoàn thành giao kế hoạch vốn chi tiết cho các chương trình, dự án khởi công mới; rà soát kỹ, chủ động điều chỉnh vốn từ dự án chậm giải ngân sang dự án giải ngân tốt, từ cơ quan, địa phương này sang cơ quan, địa phương khác theo quy định.

Bộ Kế hoạch & Đầu tư rà soát lại, cắt giảm tối đa các thủ tục hành chính. Thủ tướng yêu cầu các địa phương, bộ ngành tăng cường trao đổi, làm việc trực tuyến, hồ sơ giấy tờ gửi theo đường công văn, "các địa phương không phải cầm hồ sơ trực tiếp chạy lên các bộ ngành Trung ương" để tiết kiệm thời gian, chi phí, tránh phiền hà.

Với các vướng mắc về thể chế, Thủ tướng đề nghị tiếp tục rà soát, những vấn đề thuộc thẩm quyền bộ, ngành, địa phương thì phối hợp để giải quyết. Nội dung nào thuộc thẩm quyền của Chính phủ, cơ quan chịu trách nhiệm tổng hợp, trình Chính phủ giải quyết nhanh nhất; nếu vượt thẩm quyền thì chuẩn bị hồ sơ để trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Anh Minh

• Thủ tướng: Xoá xin - cho trong đầu tư công
• Thủ tướng 'thúc' giải ngân đầu tư công, tiêu dùng nội địa