Ngày 7/9/2021, El Salvador chính thức công nhận Bitcoin là tiền tệ hợp pháp. Quyết định này của Tổng thống Nayib Bukele đến nay vẫn gây tranh cãi và bị chỉ trích.

Trong vài tháng đầu, mọi chuyện khá tốt đẹp, khi người dân hào hứng đón nhận cơ hội mới. Tuy nhiên, giá Bitcoin sau đó bắt đầu lao dốc. Một số chuyên gia thậm chí nói rằng động thái trên là một sự thất bại của chính phủ.

Maria Aguirre (52 tuổi) là chủ một cửa hàng nhỏ tại thị trấn ven biển El Zonte – một trong những nơi sử dụng Bitcoin nhiều nhất nước. Ông nói rằng mọi chuyện năm ngoái từng rất ổn, khi giá Bitcoin tăng từ 52.660 USD ngày 7/9/2021 lên gần 69.000 USD chỉ trong vài tháng sau đó.

"Nhưng 5 tháng qua, giá chỉ đi xuống", ông nói. Tháng này, Bitcoin chủ yếu giao dịch dưới 20.000 USD.

Dù vậy, Aguirre vẫn chấp nhận các giao dịch bằng Bitcoin. Vì khi kế hoạch của Bukele được đưa ra, ông đã dùng Bitcoin được 8 tháng rồi.

Tại El Zonte, Bitcoin đã được sử dụng từ trước quyết định của Tổng thống. Bukele giải thích rằng việc này nhằm khuyến khích giao dịch tại đất nước chỉ 35% dân số có tài khoản ngân hàng, tính đến năm 2021, theo Ngân hàng Thế giới.

El Salvador là quốc gia đầu tiên trên thế giới chấp nhận Bitcoin là tiền tệ hợp pháp, ngoài USD đã được sử dụng suốt 2 thập kỷ qua. Chính phủ nước này thậm chí tạo ra ví điện tử Chivo và tặng cho mỗi người dùng số Bitcoin tương đương 30 USD.

Đến tháng 1, ứng dụng này đã được tải về 4 triệu lượt, theo Bukele. Đây là con số ấn tượng ở đất nước chỉ có 6,6 triệu dân. Dù vậy, khoảng 3 triệu người dân nước này sống chủ yếu ở Mỹ.

Ý tưởng của Bukele là đảm bảo số kiều hối, vốn đóng góp 28% GDP đất nước, sẽ được chuyển về bằng Chivo. Việc này sẽ giảm thiểu số tiền trả cho các tổ chức tài chính trung gian.

Tuy nhiên, cựu lãnh đạo ngân hàng trung ương Carlos Acevedo cho biết các số liệu của cơ quan này cho thấy "chưa đầy 2% kiều hối được chuyển về bằng ví điện tử. Điều này đồng nghĩa lợi ích mà Tổng thống mong muốn cũng chưa đạt được".

Carmen Majia (22 tuổi) - một sinh viên đại học - cho biết ban đầu, cô có dùng Bitcoin. "Nhưng những gì diễn ra sau đó khiến tôi không tin tưởng nữa và đã gỡ cài đặt ứng dụng", cô nói.

Khi giá Bitcoin tăng vọt giai đoạn tháng 9 - tháng 11/2021, Bukele còn thông báo kế hoạch xây Bitcoin City dành cho tiền số và công nghệ khối chuỗi, đặt tại vùng núi lửa Conchagua. Để xây dựng, Bukele sẽ phát hành 1 tỷ USD trái phiếu Bitcoin. Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị trì hoãn do biến động trên thị trường tiền số, khiến giá các đồng tiền này giảm mạnh.

Theo hãng đánh giá tín nhiệm Moody's, kế hoạch của Bukele đã khiến El Salvador mất 375 triệu USD. Mỗi lần Bitcoin giảm giá, Bukele lại mua thêm. Hồi tháng 7, ông mua 80 Bitcoin với giá 19.000 USD một đồng. Hiện tại, quốc gia này nắm 2.381 Bitcoin. Tất cả đều được mua trong một năm qua.

Hồi tháng 6, ông cũng nói với người dân rằng "hãy dừng nhìn vào biểu đồ" và khẳng định Bitcoin là khoản đầu tư đảm bảo, sẽ tăng giá trở lại. "Chìa khóa là phải kiên nhẫn", ông nói.

Nhưng Acevedo thì cho rằng việc sử dụng Bitcoin "thực sự không có tác dụng" và "đến nay vẫn là một ván cược thất bại". Dù vậy, đây không hẳn là một sự thất bại hoàn toàn, "vì nó có thể phục hồi và thoát khỏi mùa đông tiền số".

Acevedo cho rằng Bitcoin không giúp Bukele đạt mục tiêu "cung cấp dịch vụ tài chính cho toàn dân" và việc đồng tiền này mất giá "đã có tác động về tâm lý với những người không hào hứng với nó".

Việc chấp nhận Bitcoin cũng làm phức tạp thêm nỗ lực vay 1,3 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) của El Salvador. Do IMF phản đối công nhận Bitcoin.

Đối mặt với cảnh báo rằng El Salvador có thể vỡ nợ khi nợ công đã vượt 80% GDP, Bukele hồi tháng 6 vẫn công bố kế hoạch mua lại trái phiếu đáo hạn năm 2023 và 2025. Ông khẳng định quốc gia này có tiền mặt để làm điều đó.

Tuyên bố này đã giảm rủi ro vỡ nợ của El Salvador từ 35% xuống 25% hiện tại. Tuy nhiên, Acevedo nói rằng El Salvador sẽ không quay lại được thị trường trái phiếu trừ phi con số này giảm về "ít nhất 5%".

Còn tại El Zonte, Cheetara Hasbún - một nhân viên khách sạn vẫn nghĩ rằng Bitcoin "là một cách thanh toán tốt". "Chỉ cần thêm thời gian thôi, như với USD vậy", Hasbún cho biết.

Hà Thu (theo AFP)