Chúng ta lặng người theo dõi từng dòng cập nhật về số người thiệt mạng trong vụ cháy, cầu mong con số dừng lại, cho đến khi “chốt” là 33 sinh mạng đã ra đi sau khi lực lượng chữa cháy tiếp cận từng ngóc ngách tại quán karaoke...

Sáng nay, tôi ngồi gõ dòng trạng thái trên Facebook, mà cứ viết rồi lại xóa, xóa rồi lại viết. Bởi tôi không biết đây có phải lúc nói về vấn đề “giấy phép” PCCC phù hợp hay chưa - khi sự tang thương đã và vừa diễn ra. Tại sao không nói về điều đó sớm hơn, khi chúng ta gần như ai cũng biết về bản chất của “giấy phép” đó là thủ tục, chứ hoàn toàn không phải là trách nhiệm đối với vấn đề đảm bảo an toàn.

Vụ cháy quán karaoke ở Bình Dương gây thiệt hại nặng về người khiến nhiều người bàng hoàng. Ảnh: LA

Trong hơn 20 năm hành nghề luật, tôi đã làm rất nhiều việc liên quan đến “chạy giấy tờ”, theo cách nói thông thường. Và khi tiếp cận công việc, tôi mới hiểu việc cấp giấy chứng nhận PCCC gần như là một “quy trình khép kín” hay nói đúng hơn là mang tính “độc quyền”. Tất cả quy trình đó gần như có “dây mơ rễ má” với nhau cả.

Và chính vì lẽ đó, khách hàng tìm đến chúng tôi nhờ hỗ trợ các giấy tờ để tiến hành hoạt động kinh doanh những ngành nghề đặc thù mà để đáp ứng yêu cầu hoạt động, cần có giấy chứng nhận đủ điều kiện PCCC, họ luôn dùng từ “chạy giấy phép” thay vì dùng từ “xin cấp giấy chứng nhận”.

Và không một ai trong suốt quy trình liên quan đến việc cấp giấy chứng nhận về PCCC, thật sự quan tâm đến điều kiện nào, trang bị những dụng cụ PCCC nào, lối thoát hiểm ra sao… dựa trên/hay đáp ứng yêu cầu về an toàn. Mục tiêu chung của họ, từ người vận hành cơ sở kinh doanh, người “chạy giấy tờ” chỉ hướng tới duy nhất một mục tiêu là làm sao để ra được “giấy phép”; thay vì tìm hiểu, trang bị, xây dựng và tuân thủ yêu cầu nghiêm ngặt về PCCC để đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành, hoạt động kinh doanh liên quan đến vấn đề cháy nổ.

Chính vì lẽ đó, chính vì tư duy đó mà vấn đề liên quan đến tính mạng con người, thậm chí rất nhiều người như tại chung cư Carina ở TP.HCM trước đây hay vụ cháy karaoke An Phú - Bình Dương vừa qua với số người thương vong quá lớn xảy ra như một hậu quả nhãn tiền. Mà trong đó, tính mạng được đặt theo kiểu hên - xui. Nghĩa là hên thì không cháy, xui thì cháy. Mà cháy thì gần như chỉ cầu trời, còn hệ thống PCCC đáp ứng bao nhiêu thì ít khi kỳ vọng.

Đó là một thực tế buồn, như những câu chuyện trước đây hay ngay hôm qua đây thôi. Nhưng có lẽ không nên chần chừ, lưỡng lự, nói có nên không, đâu là lúc cần phải nói. Mà cứ phải mổ xẻ, lên tiếng, làm rõ đến tận cùng câu chuyện. Từ tư duy của những người liên quan đến cả một quy trình cấp/xin giấy chứng nhận đủ điều kiện PCCC, đến cả những người hành nghề “chạy giấy tờ” như giới luật sư tư vấn, hỗ trợ pháp lý chúng tôi đây và tất cả chúng ta nữa.

Phải thay đổi và biến từ “chạy giấy phép” trở về đúng bản chất của nó là “chứng nhận đủ điều kiện” về PCCC và đảm bảo nó được kiểm tra, duy trì trong suốt quá trình vận hành.

Bởi chúng ta có thể dễ dãi để “chạy” nhiều thứ trong cuộc đời này thành quen nhưng chúng ta không thể dễ dãi để chạy những thứ liên quan đến sinh mệnh của con người/nhiều con người. Chúng ta khó có thể chạy thoát thân khi xảy ra vụ cháy!