Bà Lương Thị Đạo - phó chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ TP Đà Nẵng - Ảnh: TRƯỜNG TRUNG

Trong giai đoạn này, vai trò của chị em vừa là đối tượng, vừa là chủ thể quan trọng "ôm sô" thực hiện vận động toàn dân tham gia.

Bà Lương Thị Đạo - phó chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ TP Đà Nẵng - cho rằng các bà nội trợ không chỉ gắn bó trực tiếp với môi trường trong sinh hoạt hằng ngày, mà còn có vai trò quan trọng trong việc hình thành ý thức của con em, các thành viên trong gia đình. 

Trò chuyện với Tuổi Trẻ, bà Đạo nói: "Khi mỗi gia đình hội viên phụ nữ thực hiện tốt công tác phân loại rác thải tại nguồn thì đã có 50% dân số thực hiện. Ví von thì chúng ta có "một nửa thế giới" phân loại rác và nhiều hơn thế nữa...".

Phụ nữ đi trước...

* Bà tự tin có phụ nữ nhúng tay vào phân loại rác thì có nhiều hơn "nửa kia của thế giới" cùng làm việc đó. Hội Liên hiệp phụ nữ đã phát huy lợi thế trong vấn đề vận động thực hiện phân loại rác tại nguồn như thế nào?

- Ở Đà Nẵng chúng tôi có chút thuận lợi là trước đó đã triển khai nhiều phong trào bảo vệ môi trường như "phụ nữ hạn chế sử dụng túi ni lông", vì vậy các mô hình phân loại rác thải được chị em hưởng ứng nhiệt tình. Sau khi TP Đà Nẵng ban hành kế hoạch triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn, các cấp Hội đã triển khai một cách sâu rộng trong hệ thống và xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm.

Chúng tôi thấy rằng khâu phân loại rác tại nguồn trong hộ gia đình không cần phải đầu tư hạ tầng nhiều như khâu thu gom - xử lý mà yếu tố quyết định chính là ý thức của người dân. Trong mỗi gia đình, chỉ cần một không gian nhỏ để chứa những vật dụng tái chế, nguy hại bên cạnh rác thải sinh hoạt hằng ngày là đã góp tay vào vấn đề bảo vệ môi trường. 

Như vậy nếu đã phụ thuộc vào ý thức thì việc triển khai tuyên truyền, vận động lại là lợi thế của các cấp Hội Liên hiệp phụ nữ - tổ chức có hệ thống từ thành phố đến xã phường, có đội ngũ chi hội phụ nữ tại khu dân cư.

Chị em chúng tôi chiếm trên 50% dân số, lại trực tiếp giải quyết các công việc hằng ngày liên quan trực tiếp đến môi trường như dọn dẹp, nấu nướng và chăm sóc nhà cửa do đó thường chịu trách nhiệm phân loại và xử lý rác thải.

* Trong gần 4 năm thực hiện phân loại rác, vai trò của chị em đã thấy rõ nhưng còn điều gì cần cải thiện?

- "Cột mốc" phân loại rác tại nguồn trên cả nước đang đến gần nên ngoài việc chuẩn bị về vật chất chính là đầu tư hạ tầng cho hệ thống thu gom, xử lý thì việc đầu tư về tinh thần, tâm lý người dân cũng rất quan trọng. Có thể nói chị em là lực lượng tiên phong, nòng cốt trong thực hiện phân loại rác thải tái chế. 

Tuy nhiên hiện nay tại các khu dân cư, chi hội phụ nữ là lực lượng chủ yếu thực hiện công tác thu gom nhưng đa số các chị cũng lớn tuổi, kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ. Vì vậy cần có sự tham gia của tất cả các tổ chức, cá nhân, cộng đồng xã hội.

Hiện nay, có khoảng 30% trong tổng số 1.200 chi hội phụ nữ được trang bị các phương tiện thu gom. Để thuận lợi hơn trong thực hiện thu gom, phân loại rác thải tại cộng đồng cần bố trí thêm các phương tiện thu gom, qua đó tăng cường công tác truyền thông và đảm bảo an toàn trong quá trình thực hiện.

Trong thời gian tới chúng tôi đã có kế hoạch khuyến khích chị em thể hiện rõ vai trò qua mô hình đoạn đường phụ nữ tự quản về môi trường, tham gia vào việc giám sát công tác bảo vệ môi trường tại cộng đồng. Trong tương lai, thông qua hoạt động thu gom rác tài nguyên tại nguồn, các chi hội sẽ hướng tới tạo sinh kế cho phụ nữ khó khăn thu mua ve chai tại địa phương.

Một chi hội phụ nữ tại quận Cẩm Lệ, Đà Nẵng tham gia chương trình mang rác tái chế đổi quà - Ảnh: TRƯỜNG TRUNG

"Tái sinh" rác

* Như vậy việc phân loại rác tái chế như hiện nay không hẳn là thách thức mà đang trở thành nguồn lực?

- Làm một ví dụ về tài nguyên rác dễ thấy nếu chúng ta biết quý trọng, tận dụng. Nhà tôi, trung bình mỗi tháng nếu mang bán rác tái chế sẽ thu được số tiền hơn chi phí tiền nước sinh hoạt của gia đình. 

Chỉ việc bán rác đã phân loại được trên toàn thành phố sẽ được nhiều hơn số tiền mà công ty cấp nước thu được hằng tháng thì đây là nguồn lực chứ đâu. Như vậy nếu xây dựng được mô hình phân loại rác tại nguồn phù hợp thì đây chính là nguồn tài nguyên to lớn để các cấp hội bán gây quỹ an sinh xã hội tại địa phương. 

Tại Đà Nẵng chị em chúng tôi đã làm được nhiều chương trình bảo vệ môi trường từ số tiền gây quỹ như: "Thùng rác tái chế", "Đi chợ đem giỏ", "Trợ giá phụ nữ tiểu thương sử dụng túi thân thiện môi trường", "Mái nhà xanh"...

Thông qua các mô hình, không chỉ vòng đời tài nguyên rác lại tiếp tục tái sinh mà có thêm nguồn quỹ để thực hiện các hoạt động an sinh xã hội như tặng giỏ nhựa để hạn chế sử dụng túi ni lông, tặng chai thủy tinh để hạn chế sử dụng nước đóng chai; tặng cặp lồng để mua thực phẩm, tặng hạt giống để trồng cây...

Các hoạt động "tái sinh" rác tài nguyên tập trung vào việc hỗ trợ phương tiện thu gom, qua đó tăng cường truyền thông, hướng dẫn và kêu gọi cộng đồng tích cực phân loại rác thải để đảm bảo phong trào không bao giờ "ngủ".

* Dư địa cho hoạt động phong trào bảo vệ môi trường còn rất lớn nhưng chưa hẳn mô hình ở đô thị Đà Nẵng có thể áp dụng được cho toàn quốc?

- Thực tế ngay tại Đà Nẵng cũng đã khác nhau rồi. Các hoạt động do chị em phụ nữ thực hiện không rập khuôn mà phải xuất phát từ điều kiện thực tế tại địa phương. Điều quan trọng, những hoạt động hướng đến môi trường được tổ chức phù hợp nhất với hoàn cảnh, điều kiện xã hội tại nơi sinh sống. Giai đoạn ban đầu chính chúng tôi cũng bất ngờ với sự sáng tạo của các chị em cơ sở.

Như tại phường Hòa Xuân (quận Cẩm Lệ) khu dân cư mới được thành lập. Mật độ xây dựng nhà cửa khá nhiều, chị em nhìn thấy "cơ hội" ở những thùng sơn sau sử dụng. Chị em thu gom, vệ sinh sạch sẽ, trang trí để tặng lại cho các hộ gia đình, từ đó mô hình "Thùng rác môi trường" ra đời.

Trong khi đó, ở quận Hải Châu, mô hình "Tận dụng vải bạt cũ may túi đi chợ" ra đời khi chị em thấy rằng đây là khu trung tâm, thường xuyên tổ chức các hoạt động sự kiện, quảng bá nên rác thải bảng pa nô, áp phích từ nhựa ra môi trường rất lớn. Chị em thu gom, may thành túi tặng lại cho dân đi chợ hoặc đựng rác.

Tại khu vực nông thôn thì không gian không bức bí như ở trung tâm, chị em ở huyện Hòa Vang phân loại rác thải làm phân hữu cơ. Mỗi hố rác phân loại đầy được tặng một cây chuối hoặc cây ăn trái để lên ngay chính hố phân hữu cơ đó mà hình thành vườn trái cây tập trung.

Các hoạt động phong trào mang lại lợi ích kinh tế nhưng quan trọng hơn cả là ý nghĩa biểu tượng môi trường trong khu dân cư, giúp nâng cao nhận thức trong cộng đồng.

Phụ nữ là nhân tố tích cực trong ngăn ngừa, xử lý khủng hoảng

TTO - Theo Đại sứ Nguyễn Phương Nga - chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, phụ nữ góp phần quan trọng thúc đẩy sự phát triển và tiến bộ xã hội và có nhiều tố chất để có thể làm tốt các nhiệm vụ xây dựng hòa bình.