Cánh đồng lúa tôm ở ấp Ninh Chài, xã Ninh Quới A, huyện Hồng Dân, tỉnh Bạc Liêu - Ảnh: QUANG ĐỊNH
1 triệu ha lúa chất lượng cao không quy hoạch cố định cho từng tỉnh
Trả lời báo chí sáng 12-9, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT) Trần Thanh Nam nhấn mạnh việc xây dựng 1 triệu ha lúa chất lượng cao không có nghĩa là quy hoạch cố định về mặt địa điểm diện tích lúa được phân bổ cụ thể cho từng tỉnh, mà là trên cơ sở xây dựng những tiêu chí cơ bản về vùng lúa chuyên canh 1 triệu ha chất lượng cao, giảm phát thải khí nhà kính.
Sau đó, Bộ NN&PTNT sẽ làm việc với các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (vùng ĐBSCL), hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, các hợp tác xã để định hướng, khuyến khích các thành phần tham gia xây dựng vùng lúa chất lượng cao, giảm thải khí nhà kính hiệu quả.
* Bộ đang định hướng xây dựng vùng sản xuất lúa chất lượng cao, ông có thể nói rõ hơn về nội hàm của vùng nguyên liệu lúa chất lượng cao?
- Thứ trưởng Trần Thanh Nam: Trước hết là sử dụng giống lúa xác nhận cho chất lượng cao, các giống lúa hướng đến đảm bảo về dinh dưỡng và nhu cầu chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng từ hạt gạo.
Thứ hai, vùng lúa chất lượng cao đảm bảo quy trình canh tác bền vững, giảm phát thải khí nhà kính theo hướng áp dụng các quy trình canh tác bền vững, giảm sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, giống...
Thứ ba, phải thực hiện liên kết theo chuỗi giá trị giữa người nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp để đảm bảo người dân được cung cấp đầu vào chất lượng, giá thấp và đầu ra giá trị gia tăng cao để mang lại lợi ích cho các bên tham gia...
Một điểm nữa là vùng sản xuất lúa chuyên canh chất lượng cao phải được đầu tư phát triển bền vững, sẽ tạo niềm tin và thu nhập cao hơn cho người trồng lúa, giúp người nông dân yên tâm đầu tư sản xuất lúa.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam - Ảnh: CHÍ TUỆ
* Để có thể xây dựng vùng nguyên liệu lúa chất lượng cao, vai trò, trách nhiệm của người dân, doanh nghiệp, địa phương... như thế nào?
- Đây là vấn đề khó, đòi hỏi có sự tham gia của các ngành, các cấp, nhất là vai trò của địa phương trong việc định hướng xây dựng quy hoạch vùng nguyên liệu và xây dựng cơ chế chính sách khuyến khích phát triển hệ thống logistics, phát triển thương hiệu theo hướng lúa sinh thái, lúa phát thải thấp.
Các hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp giữ vai trò dẫn dắt, cung ứng nguyên liệu đầu vào, bao tiêu sản phẩm đầu ra đảm bảo chất lượng, hiệu quả và giá trị gia tăng cho người nông dân.
Đối với người nông dân trồng lúa và hợp tác xã giữ vai trò trực tiếp sản xuất và tổ chức lại sản xuất theo tiêu chuẩn, quy trình và thực hiện quy mô phát triển liên kết hợp tác sản xuất.
Sẽ tăng thu nhập cho người trồng lúa?
* Khi thực hiện vùng lúa chất lượng cao, bộ có đặt mục tiêu hay kỳ vọng gì tăng thu nhập cho người trồng lúa?
- Đến bây giờ chúng tôi chưa tính sẽ tăng được bao nhiêu. Hiện chúng tôi mới đang thí điểm để nhân rộng nhưng cá nhân tôi nghĩ rằng khi thực hiện thì sẽ tăng thêm giá trị gia tăng từ các sản phẩm từ gạo, từ việc giảm phát thải khí nhà kính, từ sử dụng tối đa phụ phẩm nông nghiệp và tổ chức lại sản xuất theo hướng hợp tác xã quy mô lớn thì dễ đầu tư, giảm chi phí thì sẽ tăng giá trị cho người nông dân.
* Là một người gắn bó với nông nghiệp ĐBSCL rất nhiều năm, ông có đánh giá như thế nào về tính khả thi của đề án này?
- ĐBSCL là vùng trọng điểm lúa của cả nước, chiếm hơn 90% lúa xuất khẩu, với sản lượng 24 triệu tấn/năm, 1,6 triệu ha sản xuất lúa chuyên canh, tôi nghĩ rằng ý tưởng như tôi nói trên là hoàn toàn khả thi.
Tuy nhiên, để chuyển đổi nhận thức của các bên doanh nghiệp, người dân, hợp tác xã và chính quyền một số địa phương thì họ phải có sự chuyển biến về nhận thức, tư duy để phối hợp, liên kết nhau để xây dựng các vùng nguyên liệu lớn thì mới đạt được các yêu cầu.
Đối với Bộ NN&PTNT sẽ hỗ trợ thúc đẩy sự liên kết giữa các địa phương để làm sao chúng ta xây dựng các vùng nguyên liệu đạt yêu cầu. Thực ra đây là vấn đề khó, đòi hỏi phải có sự nỗ lực, quyết tâm thì mới thực hiện được.
Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao ở ĐBSCL: Tăng giá trị hạt gạo Việt TTO - Làm được mục tiêu trên, người dân tăng cơ hội sản xuất và sử dụng gạo sạch, gạo xuất khẩu của Việt Nam thêm uy tín và tăng giá trị chứ không chỉ chạy theo số lượng như thời gian qua. Vấn đề là vốn và mô hình cụ thể để đảm bảo có gạo chất lượng.