Hãng tin Bloomberg nhận định trong những tuần gần đây giá các nguyên liệu thô chủ chốt như dầu mỏ, kim loại hay bột mì đã dần chững lại, nhờ đó giúp giảm áp lực cho hàng hóa công nghiệp, thực phẩm trên thị trường toàn cầu và khiến người tiêu dùng dễ thở hơn. Các chuỗi cung ứng giữa các nước cũng đang được nối lại sau khi tác động của đại dịch COVID-19 dần được khắc phục. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là nền kinh tế toàn cầu có thể sớm hồi phục như cũ và các ngân hàng trung ương lớn vẫn cần phải tiếp tục chiến dịch kiểm soát lạm phát của mình.

Nhiều điểm sáng trong nỗ lực đẩy lùi lạm phát

Theo ghi nhận của Bloomberg, giá dầu thô Brent đã giảm khoảng 20% kể từ đầu tháng 6. Giá các mặt hàng khác như kim loại, gỗ và chip nhớ cũng đang giảm dần, còn chỉ số giá thực phẩm của Liên Hợp Quốc đã tụt tới gần 9% trong tháng 7, đạt mức giảm mạnh nhất kể từ năm 2008. Nguyên nhân chính giúp giá nguyên liệu thô hạ nhiệt được cho do nhu cầu tiêu dùng đi xuống. Người tiêu dùng đang dần thay đổi thói quen mua sắm khi chi tiền nhiều hơn cho dịch vụ và hạn chế mua hàng hóa. Dù vậy, sự chuyển biến này cũng phần nào phản ánh tình hình tài chính khó khăn của nhiều hộ gia đình.

Một nhân viên làm việc tại sàn giao dịch chứng khoán TP New York, Mỹ ngày 8-9. Ảnh: CNN

Bên cạnh đó, tuy giá nguyên liệu đầu vào giảm, nhiều chuyên gia vẫn cảnh báo châu Âu có khả năng rơi vào suy thoái trong những tháng tới do cuộc khủng hoảng năng lượng đang trở nên tồi tệ hơn khi mùa đông tới gần.

Mặt khác, chi phí để vận chuyển hàng hóa đến tay người tiêu dùng cũng đã rẻ hơn bởi các chuỗi cung ứng đang từ từ phục hồi sau cú sốc đại dịch. Chỉ số áp lực chuỗi cung ứng toàn cầu của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) chi nhánh New York tháng này đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ đầu năm ngoái.

Trả lời phỏng vấn, một đại diện giới doanh nghiệp là Chủ tịch của hãng cung ứng linh kiện Motion Industries (Mỹ) Randy Breaux cho biết: “Trong thời gian bùng phát đại dịch, tổng các đơn hàng của chúng tôi chỉ đạt 65% công suất nhưng hiện giờ, tỉ lệ này đã tăng tới 90%”.

Chính vì vậy, các nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư JPMorgan Chase (Mỹ) ước tính rằng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) toàn cầu sẽ giảm còn 5,1% trong nửa cuối năm nay - gần bằng một nửa so với mức đỉnh tháng 6. Chuyên gia kinh tế Bruce Kasman của JPMorgan Chase còn khẳng định là cơn bão lạm phát toàn cầu “đang bắt đầu dịu đi”. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc thế giới sẽ sớm trở lại thời kỳ lạm phát thấp như trước đại dịch COVID-19.

Vẫn cần cảnh giác với rủi ro mới

Theo chuyên gia Robert Dent thuộc Công ty chứng khoán Nomura Securities (Nhật), một tình trạng nguy hiểm hơn lạm phát quay lại lúc này là nền kinh tế toàn cầu bị vướng vào “vòng xoáy tiền lương - giá cả”.

Cụ thể, khi giá hàng hóa đã giảm phần nào thì giá nhà thuê vẫn đang tiếp tục tăng cao do người lao động không đủ tiền mua nhà ở. Đồng thời, thị trường lao động thu hẹp cũng khiến nhiều doanh nghiệp thuộc ngành dịch vụ bắt buộc phải tăng lương để giữ người và chấp nhận đẩy phần chi phí chênh lệch sang người tiêu dùng để duy trì lợi nhuận. Tất cả điều này đều có thể gây thêm áp lực lên lạm phát vào năm 2023 và thậm chí cả những năm sau nữa.

Chính vì vậy, các ngân hàng trung ương lớn trên toàn cầu dự kiến sẽ tiếp tục tăng lãi suất ngay cả khi lạm phát đạt đỉnh.

Chủ tịch Fed Jerome Powell mới đây đã có một bài phát biểu về các biện pháp chống lạm phát tại hội nghị thường niên Jackson Hole. Trong bài phát biểu của mình, ông tuyên bố Fed sẽ quyết tâm thắt chặt các chính sách tiền tệ một cách mạnh tay để chế ngự lạm phát, bất chấp một số thiệt hại về kinh tế. Đồng thời, ông Powell cũng để ngỏ khả năng Fed sẽ tiếp tục tăng lãi suất thêm 0,75% trong thời gian tới.

Chuyên gia Anna Wong thuộc bộ phận phân tích thị trường Bloomberg Economics thậm chí còn nhận định rằng Fed sẽ phải nâng lãi suất lên mức 5% để giải quyết bài toán lạm phát của Mỹ.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) đều dự định sẽ nâng lãi suất lần nữa vào tháng 9 tới. Ủy viên Ban điều hành ECB Isabel Schnabel còn lên tiếng kêu gọi những ngân hàng trung ương ở các nước trong khu vực “cần phải mạnh mẽ hơn nữa” để kiểm soát đà tăng của giá cả.

Hồi tháng 8, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) ở khu vực đồng Euro tăng 8,9% so với cùng kỳ 2021, CPI của Liên minh châu Âu (EU) còn vọt lên tới 9,8%, tỉ lệ lạm phát ở Mỹ là 8,5%. Chi phí sinh hoạt tăng cao cùng với tình trạng khủng hoảng năng lượng đã khiến chính quyền nhiều nước châu Âu lo ngại.