Giám đốc điều hành Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã cảnh báo các nước châu Âu về cuộc tranh giành năng lượng trong mùa đông này có nguy cơ phá vỡ sự thống nhất của Liên minh châu Âu (EU) và gây ra bất ổn xã hội.
Ông Fatih Birol cho biết ông lo sợ một viễn cảnh mất kiểm soát nếu các nước châu Âu chuyển sang hạn chế giao thương hoặc ngừng hợp tác với các nước láng giềng, trong bối cảnh gia tăng lo ngại về tình trạng thiếu nhiên liệu trong mùa đông này.
Trong một cuộc phỏng vấn tại Diễn đàn Hành động Năng lượng Sạch Toàn cầu hôm 22/9 ở Pittsburgh, ông Birol cho biết “Năng lượng và nền kinh tế sẽ chịu những tác động rất xấu, nhưng chính trị mới bị ảnh hưởng nặng nhất. Nếu châu Âu thất bại trong thử thách về năng lượng, những ảnh hưởng có thể vượt ra ngoài lĩnh vực năng lượng”.
Các quốc gia châu Âu đã trở nên khó tính hơn, khi họ phải cố gắng duy trì sự thống nhất trong bối cảnh giá năng lượng tăng vọt đẩy châu lục này đến bờ vực suy thoái kinh tế. Nhưng cuộc khủng hoảng ngày càng gia tăng đã làm dấy lên lo ngại rằng một số quốc gia có thể cắt bớt các thỏa thuận phụ nguồn cung của Nga hoặc hạn chế xuất khẩu năng lượng sang các nước láng giềng.
Ông Birol, người đứng đầu cơ quan giám sát có trụ sở tại Paris và chủ yếu được các thành viên của OECD tài trợ, cho biết sẽ “có hai kịch bản” . Ông nói: “EU và các thành viên sẽ làm việc trong tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau… hoặc một kịch bản khác sẽ xảy ra, nếu các quốc gia đều hướng đến lợi ích riêng”.
Các nước láng giềng Bắc Âu của Na Uy hồi tháng trước đã chỉ trích Oslo vì hành vi “ích kỷ”. Quốc gia này cân nhắc việc tạm dừng xuất khẩu điện, đồng thời lấp đầy các hồ thủy điện của mình.
Tuy nhiên, ông Andreas Bjelland Eriksen, Quốc vụ khanh Bộ Năng lượng và Dầu mỏ Na Uy, phủ nhận việc sẽ ngừng xuất khẩu. Ông trao đổi với tờ Financial Times rằng Na Uy chỉ đơn giản là “ưu tiên đổ đầy các hồ chứa vì lý do giống như châu Âu đang đổ đầy khí đốt dự trữ”.
EU đã vấp phải sự phản đối của Hungary và một số quốc gia thành viên khác khi họ gia tăng các biện pháp trừng phạt đối với Nga nhằm đáp lại cuộc xung đột tại Ukraine.
Ông Birol cũng cảnh báo châu Âu đừng quá hài lòng sau khi thành công xây dựng kho dự trữ khí đốt tự nhiên trước những tháng mùa đông, khi nhu cầu lên đến đỉnh điểm.
Ông cho biết, ngay cả khi châu Âu tránh được những “sự bất ngờ mang tính tiêu cực” về nguồn cung khí đốt, chẳng hạn như mùa đông lạnh hơn dự kiến, thì châu Âu vẫn sẽ phải chịu những hậu quả trong vài tháng tới. Chúng bao gồm cả suy thoái kinh tế và “thiệt hại đáng kể đối với ngân sách hộ gia đình”.
Giám đốc điều hành IEA dự đoán cuộc khủng hoảng ở châu Âu sẽ kéo dài đến năm 2023, do nguồn cung toàn cầu trì trệ và khả năng gia tăng cạnh tranh đối với khí đốt tự nhiên hóa lỏng từ Trung Quốc và các nhà nhập khẩu khác.
“Khi chúng tôi quan sát xung quanh, không có nhiều dự án khí đốt mới sắp ra mắt… Và các đường ống của Na Uy, Algeria, Azerbaijan đã gần đạt công suất tối đa. Đó sẽ là một giai đoạn đầy thử thách khác”, ông nói.
Nhưng ông Birol cũng cho rằng Moscow đã “thua trong cuộc đối đầu năng lượng” với châu Âu khi châu lục này tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế.
Ông nói thêm rằng hầu hết khí đốt và dầu xuất khẩu của Nga đều đến châu Âu trước khi xung đột xảy ra, nhưng điều đó giờ đã kết thúc.
“Nga đã mãi mãi đánh mất một khách hàng tốt. Khách hàng này trả tiền đúng hạn và không tạo ra bất kỳ vấn đề chính trị nào”, ông Birol nói.
Người đứng đầu IEA đánh giá những nỗ lực xuất khẩu sang châu Á của Nga nhằm thay thế thị trường khí đốt của châu Âu: “Đây không phải bán hành ngoài chợ. Nước này sẽ phải xây dựng đường ống, cơ sở hạ tầng, logistics. Điều này sẽ mất ít nhất 10 năm”.
Nguồn: Financial Times