Tới đây các đơn vị bán lẻ như trung tâm thương mại, siêu thị, hiệu thuốc, cửa hàng tiện lợi, quán cà phê chuỗi… phải kết nối máy tính tiền với hệ thống của cơ quan thuế - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Có phải cứ mua hàng hóa ở siêu thị, cửa hàng tiện lợi, vào quán cà phê mua ly nước và được in ra phiếu tính tiền là đã có cơ hội tham gia dự thưởng?

Phải là hóa đơn điện tử có mã

Cơ quan thuế quy định để tham gia chương trình phải là hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, bao gồm cả hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, có người mua là cá nhân, hộ kinh doanh.

Mỗi hóa đơn sẽ được lựa chọn chỉ lần duy nhất, theo nguyên tắc ngẫu nhiên bằng phần mềm "Hóa đơn may mắn" trên hệ thống cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử có mã của Tổng cục Thuế. Hóa đơn hợp lệ phải có đầy đủ thông tin định danh người mua.

"Người mua cần cung cấp thông tin định danh (mã số thuế hoặc căn cước công dân hoặc chứng minh nhân dân hoặc hộ chiếu) để người bán xuất hóa đơn có thông tin định danh...", Tổng cục Thuế cho biết.

Nhưng nhiều người muốn lấy hóa đơn vẫn phải chờ đợi hoặc gặp nhiều phiền toái.

Chị N.H. (TP.HCM) cho hay vừa đi công tác tại Hà Nội, khi trả tiền khách sạn và taxi chị đều yêu cầu xuất hóa đơn điện tử để về thanh toán với công ty. Dù đã cung cấp đủ thông tin nhưng chị luôn bị hẹn lại vào ngày hôm sau chứ không xuất ngay được vì "phải xin mã của cơ quan thuế". Có khi đến tận hai ngày sau chị mới nhận được hóa đơn qua email.

Tình trạng trên không phải cá biệt, mua hàng lấy hóa đơn với hy vọng sẽ trúng 50 triệu đồng của ngành thuế không phải khi nào cũng suôn sẻ.

Chị N.M.L. (Thanh Xuân, Hà Nội) kể hôm 20-9 có mua hàng ở siêu thị Winmart tại Hà Đông. Sau khi thanh toán ba tiếng, siêu thị mới gửi hóa đơn điện tử cho chị. Chị N.M.L. thấy tổng số tiền thanh toán ghi trong hóa đơn là 0 đồng, trong khi thực tế chị phải trả 257.663 đồng.

Nhân viên siêu thị giải thích: do thanh toán qua ứng dụng VinID trên điện thoại, số tiền thanh toán được quy đổi ra bằng điểm nên giá trị thanh toán hóa đơn là 0 đồng. Nếu khách hàng trả tiền mặt hoặc cà thẻ thì xuất hóa đơn mới hiện số tiền thanh toán.

"Để có thể thanh toán trên ứng dụng, tôi đã phải nạp tiền mặt vào tài khoản. Tài khoản của tôi đã bị trừ đúng bằng số tiền cho những hàng hóa tôi mua. Trường hợp hóa đơn trúng số may mắn thì tôi có được nhận giải hay không?", chị N.M.L. thắc mắc.

Cũng kỳ vọng trúng thưởng chương trình "Hóa đơn may mắn" của ngành thuế, chị L.T.N. (Hà Đông, Hà Nội) cho rằng việc xuất hóa đơn điện tử hiện chưa thực sự thuận lợi cho người tiêu dùng cá nhân. 

"Cuối giờ chiều đi làm về, tranh thủ vào cửa hàng mua rau, thịt... chỉ mất 5 phút mà chờ xuất hóa đơn đến 10 phút thì không ai muốn lấy hóa đơn. Mặt khác, không phải ai cũng nhớ mã số thuế, số căn cước công dân... để cung cấp cho người bán hàng", chị nói.

Nên coi phiếu tính tiền như hóa đơn điện tử

Một trong những vấn đề mà người tiêu dùng băn khoăn nhất là để tham gia chương trình phải là hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế (bao gồm cả hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền). Trong khi hiện nay cơ quan thuế vẫn chưa ban hành quy chuẩn về dữ liệu với hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế khởi tạo từ máy tính tiền.

Do vậy những phiếu tính tiền mà người mua hàng nhận được từ siêu thị, cửa hàng, nhà thuốc, quán cà phê... vẫn chưa được tham gia trong đợt này. Trong khi đây chính là loại phổ biến nhất, nên rất nhiều người bị giới hạn tham gia chương trình "Hóa đơn may mắn".

Theo các chuyên gia, đây cũng chính là nút thắt lớn cần sớm tháo gỡ. Vì một khi máy tính tiền tại các cửa hàng được kết nối với dữ liệu của cơ quan thuế, bất cứ giao dịch nào cũng được ghi nhận và phải nộp thuế. Khi đó, người mua hàng vừa được bảo vệ quyền lợi, vừa có cơ hội trúng thưởng.

Còn hiện nay, dù từ 1-7-2022, Luật quản lý thuế mới yêu cầu bên bán hàng buộc phải xuất hóa đơn không phân biệt giá trị, tức mua món hàng chỉ vài ngàn đồng cũng có thể yêu cầu xuất hóa đơn, nhưng thực tế người mua rất ngại đưa ra yêu cầu này, nhất là khi món hàng có giá trị nhỏ.

Nên trao thưởng cả cho những hóa đơn không mã

Đánh giá cao chương trình "Hóa đơn may mắn", TS Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên cao cấp Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, cho biết nhiều nước cũng triển khai hình thức này từ lâu.

Để khuyến khích người mua hàng lấy hóa đơn thì việc xuất hóa đơn điện tử phải thật sự đơn giản, thuận tiện cho cả người bán lẫn người mua. Mặt khác, phần thưởng phải được trao cho cả những hóa đơn có mã và không có mã của cơ quan thuế, vì để đảm bảo công bằng và nguyên tắc là trao thưởng cho hóa đơn hợp lệ, hợp pháp.

Cùng quan điểm này, một chuyên gia về thuế thuộc Bộ Tài chính (đề nghị không nêu tên) cho rằng cần phải coi hóa đơn bán hàng, hóa đơn tính tiền được in từ máy tính tiền của các siêu thị, cửa hàng tiện lợi... là hóa đơn điện tử. 

Đồng thời những thông tin khách hàng chỉ cần có tên, số điện thoại, số chứng minh nhân dân/căn cước công dân là đủ, không cần mã số thuế.

Vì thông tin như mã số thuế, địa chỉ người mua chỉ phù hợp với hóa đơn xuất cho doanh nghiệp. Người bán là các siêu thị với mỗi ngày bán vài trăm đơn hàng mà phải cử nhân viên chỉ ghi thông tin của người mua, sau đó chuyển lên hệ thống doanh nghiệp để xuất hóa đơn thì sẽ làm tăng chi phí cho họ.

Bên cạnh việc triển khai chương trình "Hóa đơn may mắn", ông Nguyễn Ngọc Tú cho rằng giải pháp khuyến khích người mua hàng cá nhân lấy hóa đơn điện tử cần giải pháp thực chất hơn. 

Phải cho phép người dân được sử dụng hóa đơn điện tử thanh toán tiền học hành của con, tiền xây, sửa chữa, mua nhà, tiền khám chữa bệnh... để khấu trừ trước khi tính thuế thu nhập cá nhân.

Hóa đơn điện tử có mã: Đừng tạo thêm gánh nặng cho doanh nghiệp!

TTO - Hàng ngàn doanh nghiệp đã khóc ròng sau hơn một tháng chuyển sang thí điểm áp dụng hóa đơn điện tử có áp mã của cơ quan thuế.